Masogana a mantši kua Korea Borwa a ile a golegwa le ge e se disenyi. Lebaka? Ka gobane e le Dihlatse tša Jehofa e bile a kgethile go latela matswalo a ona ka go gana go tsenela bošole. Ka ge Korea e sa šireletše tokelo ya motho ya go gana ka baka letswalo, Dihlatse tšeo di bego di gapeletšwa go tsenela bošole di ile tša golegwa. Ge e le gabotse, mengwageng e 60 e fetilego Dihlatse tša Jehofa tše di fetago tše 17 000 di ile tša golegwa ka ge di ganne go tsenela bošole ka baka la matswalo a tšona.

Ofisi ya semmušo ya Dihlatse tša Jehofa e ile ya gatelela taba ye ka go lokišeletša gore go lokollwe poroutšha e nago le sehlogo se se rego  Conscientious Objection to Military Service in Korea. Poroutšha ye e bontšha gore Korea e paletšwe ke go diriša melao ya boditšhabatšhaba le go šireletša tokelo ya badudi ba yona ka ge ba gana ka baka letswalo. E bile e bolela ganyenyane ka histori ya bafsa ba Dihlatse bao ba ilego ba kgotlelela go golegwa ka ge ba be ba sa nyake go dira seo se sa dumelelanego le matswalo a bona. Mna. Dae-il Hong e lego moemedi wa ofisi ya Dihlatse tša Jehofa kua Korea, gotee le Philip Brumley, Ramolao wa Dihlatse tša Jehofa kua New York le bona ba bolela ka go hloka toka mo go diregilego ka lebaka le letelele kua Korea Borwa.

Dinaga tše dingwe di re’ng ka go hloka toka ga Korea Borwa?

Philip Brumley: Dinaga tše dintši di sotše go palelwa ga Korea go hlompha ditokelo tša go gana ka baka la letswalo. Nakong ya seboka sa UN sa Go Hlahloba Melao ya Lefase Nako le Nako, dinaga tše seswai e lego—Hungary, Fora, Jeremane, Poland, Slovakia, Sepania, United States le Australia—di kgothaleditše Korea go tlogela go golega badudi ba yona bao ba sa nyakego go tsenela bošole le go thea ditirelo tše dingwe tšeo e sego tša bošole bakeng sa badudi ba bjalo. *

Dae-il Hong: Ditshekong tše nne tšeo di akaretšago batho ba 501 bao ba gannego ka baka la letswalo, Komiti ya Ditokelo tša Batho ya UN (CCPR) e ile ya phetha ka gore Repabliki ya Korea e gataketše ditokelo tša batho ka go gapeletša batho bao le go ba golega. Komiti yeo e boletše gore “tokelo ya go gana go tsenela mediro ya bošole ka baka la letswalo e sepedišana le tokelo ya go ba le tokologo ya go nagana, ya bodumedi le ya go latela letswalo. Tokelo yeo e dumelela motho yo mongwe le yo mongwe gore a se gapeletšwe go tsenela mediro ya bošole ge e ba go dira bjalo go sa dumelelane le bodumedi goba ditumelo tša motho yoo. Ga go motho yoo a swanetšego go tingwa tokelo yeo.” *

Mokgatlo wa Ditokelo tša Batho, woo le wona e lego karolo ya UN, le wona o ile wa dumelelana le se pegong yeo e sa tšwago go e ntšha, e nago le sehlogo se se rego “Pego ya nyakišišo ya go gana ka baka la letswalo go tsenela mediro ya bošole.” Pego ye e hlalosa melao ya lefase ka moka yeo e dumelelago motho go ba le tokelo ya go gana ka baka la letswalo e bile e thibela go gapeletša batho bao ba ganago ka go ba otla goba go ba golega. *

Sello se sa lefase ka moka se ile sa amogelwa bjang ke mmušo wa Korea?

Philip Brumley: Mmušo wa Korea ga se wa latela taelo ya CCPR. Ka gona, o paletšwe ke go latela melao ya lefase ka bophara e bile o ganne go hlompha tokelo e bohlokwa ya go gana ka baka la letswalo. Go oketša moo, Kgorokgolo ya Tsheko ya Korea Borwa le Kgoro ya Molaotheo di hlokomologile ditaelo tša CCPR ge di be di gana boipiletšo bja bao ba ganago ka baka la letswalo. Seboka sa Boditšhaba sa Korea ga se sa nea batho bao ba ganago go tsenela bošole ka baka la letswalo mediro e mengwe ya go hlankela setšhaba e bile ga se sa gata megato le ge e le efe ya go ba šireletša.

Ge e le gabotse go golegwa mo go ile gwa kgoma bjang bafsa bao ba Dihlatse tša Jehofa?

Dae-il Hong: Bafsa ba ba na le sebete. Ba ile ba tla ge mmušo o ba bitša le ge ba be ba tseba gore ba tla ahlolwa le go lahlelwa kgolegong. Ga se ba ka ba iphihla. Ke badudi ba naga bao ba beago mohlala o mobotse e bile ba sa bea mohlala o mobotse le kgolegong. Ka maswabi, le ge ba lokollwa ba ile ba šala ba na le pego ya bosenyi yeo e ilego ya ba thatafaletša go hwetša mešomo mmušong le dikhamphaning tše dikgolo. Ba senyeditšwe ngwaga le seripa ba le kgolegong. Malapa a gabo bona a ile a swanelwa ke go phela ntle le bona ge ba be ba le kgolegong. Ba be ba sa swanela go lebeletšana le mathata a ka moka.

Na Dihlatse tša Jehofa di swanelwa ke go ahlolwa le go golegwa bjalo ka disenyi ka baka la go gana go tsenela bošole?

Dae-il Hong: Le gatee! Bafsa ba ga se disenyi. Dihlatse tša Jehofa kua Korea le lefaseng ka bophara di tsebja ka go ba badudi bao ba kwago melao ya naga le go ikemišetša go hlankela setšhaba. Di hlompha mebušo, tša latela melao, tša lefa metšhelo le go dirišana le mananeo ao a hlongwago ke mmušo go hola setšhaba. Moragonyana mo, moahlodi wa kgoro ya selete ya Korea o ile a lahlela mofsa wa Hlatse kgolegong ka ge a ganne ka baka la letswalo go tsenela mediro ya bošole. Ka morago ga gore a bolele gore ga go tsela e nngwe ya go ahlola ntle le go bolela gore o na le molato, o ile a bala kahlolo yeo. Gateetee, moahlodi o ile a ithiba sefahlego ka matlakala a gagwe gomme a lla. Go bonagala go ahlolwa ga lesogana le ka go hloka toka go ile gwa nyamiša moahlodi moo a ilego a palelwa ke go itshwara. Ba bangwe bao ba bego ba le gona le bona ba ile ba lemoga go hloka toka moo gomme ba lla.

Philip Brumley: Ruri ye ke nako ya gore babuši ba Korea ba rarolle nngalaba ye ya taba gomme ba diriše melao yeo e hlomphago tokelo e bohlokwa ya batho ya go gana ka baka la letswalo.