Eya go dikagare

JUNE 11, 2014
Türkiye

Kgoro ya Yuropa ya Ditokelo tša Batho e Dumelelana le Dihlatse tše Nne tša Kua Turkey Tšeo di Ganago go Tsenela Bošole ka Baka la Letswalo

Kgoro ya Yuropa ya Ditokelo tša Batho e Dumelelana le Dihlatse tše Nne tša Kua Turkey Tšeo di Ganago go Tsenela Bošole ka Baka la Letswalo

Ka June 3, 2014, Kgoro ya Yuropa ya Ditokelo tša Batho e dumelelane ka lentšu letee gore mmušo wa Turkey ga se o hlomphe Tumelelano ya Yuropa ge o be o golega Dihlatse tša Jehofa tše nne ka ge di ile tša gana go tsenela bošole ka baka ka letswalo. Çağlar Buldu, Bariş Görmez, Ersin Ölgün le Nevzat Umdu, ba ganne go tsenela bošole ka baka la ditumelo tša bona tša bodumedi. Kahlolo ya ECHR e bontšhitše gore: “Megato yeo e tšerwego kgahlanong le Dihlatse tše ... e bile go tsenatsenana ga ditokelo tša batho mo go sa nyakegego go ya ka Article 9 ya Tumelelano yeo.”

Dihlatse tše tše nne di ile tša dira boipiletšo Kgorong ya Tsheko kgahlanong le mmušo wa Turkey ka March 17, 2008, molatong wa (Buldu and Others v. Turkey) di bolela gore mmušo wa Turkey o paletšwe ke go hlompha tokologo ya tšona ya bodumedi ge o be o tšwela pele go di sekiša le go di golega ka baka la go gana go tsenela bošole. Ka moka ga tšona, di be di tla fela di biletšwa bošoleng ka makga a fetago a 30, tša golegwa mengwaga e fetago e tshela le go išwa dikampeng tša bošole.

ECHR e ntšhitše kahlolo ya yona ka gore: “Go gana ga Dihlatse tšeo tša Jehofa go dira mediro ya bošole ka baka la letswalo go tloga go bontšha gore di phetha mediro ya tšona ya bodumedi. Kgoro ya Tsheko ga e na pelaelo gore go golegwa ga Dihlatse tšeo, . . . le go dula di sekišetšwa melato ya bosenyi, . . . go tliša tšhitišo tokologong ya tšona ya bodumedi yeo e kgonthišeditšwego go Article 9 ya Tumelelano yeo.”

Çağlar Buldu

Ye ke kahlolo ya boraro kgahlanong le mmušo wa Turkey ya mabapi le taba ya go gana go tsenela bošole ka baka la letswalo, go latela kahlolo ya ECHR yeo e bego e dumelelana le molato wa Feti Demirtaş ka 2012 le wa Yunus Erçep ka 2011. Melatong e mengwe ka 2012, Komiti ya Ditokelo tša Batho ya UN e ile ya dumelelana le Dihlatse tše dingwe tše pedi tša kua Turkey, e lego Cenk Atasoy le Arda Sarkut, bao le bona ba ilego ba gana go tsenela mediro ya bošole ka baka la letswalo.

Kua Yuropa, ka July 7, 2011, go bile le phetogo e kgolo ya mabapi le taba ye ge Komitikgolo ya ECHR e ntšha kahlolo molatong wa Bayatyan v. Armenia. Ka lekga le pele, ECHR e hweditše gore Article 9 ya Tumelelano ya Yuropa e šireletša bao ba ganago go tsenela mediro ya bošole ka baka la letswalo. Dinaga ka moka tšeo e lego ditho tša Lekgotla la Yuropa di be di tlangwa ke kahlolo yeo. Kahlolong ya molato wa Bayatyan, dikahlolong tše tharo tša ECHR tšeo di lego kgahlanong le mmušo wa Turkey le tše dingwe tšeo di swanago le tša ECHR di gapeletša mmušo wa Turkey le dinaga tšeo e lego ditho tša lekgotla leo gore di hlahlobe lefsa tsela yeo di swarwago bao ba ganago go tsenela bošole ka baka la letswalo le go fetoša molao wa tšona gore o sepedišane le seo se kgonthišeditšwego ke Tumelelano yeo.

James E. Andrik, ramolao yo mongwe yo a bego a emela Dihlatse tše tše nne molatong wo, o boletše gore: “Gaešita le ge go se na Dihlatse tšeo di lego kgolegong kua Turkey tšeo ga bjale di golegilwego ka ge di gana go tsenela bošole ka baka letswalo, mmušo o tšwela pele go sekiša masogana a Dihlatse ao a ganago go tsenela bošole ka baka la letswalo. Re holofela gore kahlolo ya morago bjale molatong wa Buldu and Others v. Turkey e tla tutueletša mmušo wa Turkey go hlompha tokelo ya batho ya motheo ya go ba le tokologo ya letswalo.”

Article 3, e mabapi le go thibela go tlaiša le go swara batho ka sehlogo goba go ba theola seriti; Article 6, ke ya tokelo ya tsheko ka go se bebe sefahlego; Article 9, ke ya tokologo ya go bolela seo motho a se naganago, tokelo ya go dira dilo ka go ya ka letswalo le ya bodumedi.