Lehono, go bonolo kudu go hwetša ditaba, go akaretša le tšeo di ka go thušago gore o dule o šireletšegile e bile o phetše gabotse. Eupša ge o dutše o nyaka go kwa ditaba, hlokomela ditaba tša maaka, tše bjalo ka:

•   Ditaba tše di lahletšago

•   Dipego tša maaka

•    Ditaba tšeo di se nago bohlatse

 Ka mohlala, nakong ya leuba la COVID-19, mongwaledi wa mokgatlo wa ditšhaba tše di kopanego o ile a lemoša ka kotsi e tlwaelegilego ya ditaba tša maaka. O itše: “Dikeletšo tšeo di sepedišanago le tša maphelo tšeo di ka beago maphelo a batho kotsing di thiba letšatši ka bontši. Le gona mekgwa ya go alafa yeo e sego molaong e oketšega ka lebelo. Re kwa maaka a mantši thelebišeneng le radiong. Batho ba phatlalatša ditaba tšeo di se nago bohlatse inthaneteng. Go tlwaelegile gore batho ba bontšhe batho ba merafo e mengwe gore ba ba hloile e bile ba a ba kgetholla.”

 Ke nnete gore ditaba tša maaka ga di thome lehono. Beibele e boletše e sa le pele gore mehleng ya rena, “batho ba kgopo le baikgakanyi ba [be ba] tla fetelela ka bobe, ba aroša e bile ba arošwa.” (2 Timotheo 3:1, 13) Le gona, inthanete e dirile gore re kgone go hwetša ditaba gabonolo le ka pejana re be re di phatlalatše re nagana gore ke tša nnete mola go se bjalo. Ka gona, di-email tša rena, di-social media le ditaba tšeo re di hwetšago didirišweng tša rena tša elektroniki di ka tlala ka ditaba tšeo di tšweletšago lehlakore letee la taba le tšeo di se nago nnete e feletšego.

 O ka dira eng gore o itšhireletše ditabeng tšeo di ka go lahletšago le tšeo di se nago bohlatse? Nagana ka Mangwalo a Beibele ao a ka go thušago.

•   O se ke wa dumela selo se sengwe le se sengwe seo o se bonago goba seo o se kwago

   Seo Beibele e se bolelago: “Mang le mang yo a se nago temogo o dumela mantšu ka moka, eupša yo bohlale o šetša dikgato tša gagwe.”—Diema 14:15.

   Re ka forwa gabonolo ge e ba re sa hlokomele. Ka mohlala, nagana ka diswantšho tšeo di sepelago le mantšu a itšego, dibidio tše dikopana tšeo di phatlalatšwago inthaneteng, kudukudu tšeo di phatlalatšwago ka social media. Gantši dilo tše bjalo di diretšwe go segiša batho. Eupša diswantšho le dibidio di ka fetošwa gabonolo goba gwa phumolwa tše dingwe tša ditaba bidiong goba setsopolweng seo gomme ka go re’alo, gwa fetošwa molaetša goba morero wa setsopolwa seo.

   Pego ya Axios Media e itše: “Batho bantši bao ba nyakišišago ka ditaba tša maaka ba hweditše gore go social media go na le diswantšho tšeo di se nago mantšu a go di hlalosa le dibidio tšeo go tšona go se nago batho bao ba bolelago.”

   Ipotšiše gore: ‘Na taba ye go bolelwago ka yona ke nnete?’

•   Nyaka go tseba gore taba yeo o e kwago e thomile kae le gore go bolelwa ka eng

   Seo Beibele e se Bolelago: “Kgonthišetšang dilo tšohle.”—1 Bathesalonika 5:21.

   Pele ga ge o ka dumela taba e itšego goba pele ga ge o ka e romela batho ba bangwe, ešita le taba yeo e tumilego goba yeo go bolelwago kudu ka yona ditabeng, kgonthišetša ge e ba e le nnete. O ka dira seo bjang?

   Naganišiša gore taba yeo e tšwa kae. Babegi ba ditaba le batho ba mekgatlo e mengwe ba ka bea ditaba ka tsela yeo e thekgago khamphani goba mokgatlo wa bona goba ba di bea ka tsela yeo e tšeago lehlakore dipolotiking. Bapiša seo o se kwago mothopong wa gago wa ditaba le seo se begilwego methopong e mengwe. Ka dinako tše dingwe, bagwera ba rena ba ka no re romela ditaba tša maaka ba sa lemoge. Ba ka dira bjalo ba diriša email, goba ka dilo tšeo ba di begao go social media. Ka gona, o se ke wa tshepa ditaba tšeo o di kwago ka ntle le ge e ba o ka kgona go tseba mo di tšwago gona.

   Kgonthišetša gore taba yeo go bolelwago ka yona e nepagetše e bile e nakong. Lebelela letšatšikgwedi la yona, ditaba tšeo di kgonthišetšwego le bohlatse bjo bo tiilego bja go thekga seo se bolelwago. Eba šedi kudu ge e ba taba yeo e sa kwešišegego gabonolo e hlaloswa ka tsela e bonolo go feta ka mo go letetšwego ka gona goba ge e ba pego yeo e reretšwe go dira gore o ikwe ka tsela e itšego.

   Dharmapuri Sridhar, yo a šomago mokgatlong wa Ditšhaba tše di Kopanego go kgonthišetša gore dijo di šireletšegile gore di ka jewa e bile di na le phepo, o itše: “Gona bjale, go kgonthišetša gore ditaba tšeo o di kwago di nepagetše go tloga go le bohlokwa go swana le go hlapa diatla.

   Ipotšiše gore: ‘Na ditaba tše di dira gore go se be bonolo go bona phapano magareng ga nnete le dipono tša batho goba di tšweletša lehlakore letee la taba?’

•   Hlahlwa ke bohlatse bja taba, e sego seo wena o nyakago go se kwa

   Seo Beibele e se bolelago: “Yo a botago pelo ya gagwe ke setlaela.”—Diema 28:26.

   Re tlwaetše go tshepa taba yeo e thekgago seo rena re nyakago go se dumela. Le gona, gantši dikhamphani tša inthanete, di lebelela gore modiriši wa inthanete o rata eng le go re ke dilo dife tšeo a felago a nyakišiša ka tšona inthaneteng, ke moka tša mo romela ditaba go ya ka seo di se hweditšego. Eupša re swanetše go kwa taba ya nnete ka mokgwa wo e lego ka gona e sego e le ka mokgwa wo rena re e nyakago.

   Peter Ditto, yo a šomago go lebeledišiša tsela yeo batho ba phelago ka yona, o itše: “Batho ba na le bokgoni bja go bontšha ba bangwe botho le go bolela dilo tšeo di nago le bohlatse. Eupša ka dinako tše dingwe, ge re nagana ka dilo tšeo re di dumago, tšeo re nyakago di direga, tšeo re di tšhogago le tšeo di re hlohleletšago go dira selo se itšego, gantši re feleletša re dumela gore taba e itšego ke nnete ge e ba e thekga seo rena re nyakago go se dumela.”

   Ipotšiše gore: ‘Na ke tshepa taba ye feela ka gobane ke seo ke nyakago go se kwa?’

•   O se phatlalatše ditaba tša maaka

   Seo Beibele e se bolelago: “O se ke wa bolela pego ya maaka.”—Ekisodo 23:1.

   Gopola gore taba yeo o e botšago batho ba bangwe, e ka ama tsela yeo ba naganago ka yona goba yeo ba dirago dilo ka yona. Le ge o ka fetiša ditaba tša maaka e se ka maikemišetšo a mabe, nnete ke gore ditlamorago tša gona di ka ba kotsi.

   Peter Adams, e lego mothuša-mopresidente wa Mokgatlo wa News Literacy, o itše: “Selo se bohlokwa seo o swanetšego go se dira pele o ka romela ba bangwe ditaba ke go ipotšiša gore, Na ke kgodišegile gore taba ye ke nnete go re nka e botša ba bangwe goba go ba romela yona?’ Ge nkabe batho ka moka ba dira bjalo, go be go ka se be le ditaba tše dintši tša maaka inthaneteng.”

   Ipotšiše gore: ‘Na ke romela batho taba ye ka ge ke kgodišegile gore ke nnete?’