O Neilwe Kganyogo ya go Phela

MARY o tlaišitšwe ke kgateletšego yeo e nyakago tlhokomelo ya tša kalafo gotee le mathata a mangwe a tša maphelo. Lega go le bjalo, o be a sa aroganywa le lapa la gagwe goba go diriša bjala le dihlare-tagi gampe. Taba ya Mary e bontšha gabotse ntlha ya gore ga se dibaki ka moka tše kotsi tšeo di swanetšego go ba gona gore boiteko bjo bogolo bja go ipolaya bo direge.

Ka nako e itšego go ile gwa bonala eka Mary o tla ba yo mongwe wa ba dipalo-palo tšeo di hlatselago mafelelo ao a bakelago batho ba bagolo gore ba ipolaye. O ile a idibala lebaka la matšatši a mmalwa, a sa arabele, a le ka karolong ya bao ba babjago kudu ya sepetlele sa lefelong leo, ditšhupo tša gagwe tša bophelo di be di bonagala. Monna wa gagwe John yo a bego a tshwenyegile o be a sa tloge kgaufsi le yena. Dingaka di ile tša lemoša John gotee le ba lapa gore go na le kgonagalo ya gore Mary a ka se ke a phela le gore ba ka letela gore gaešita le ge a ka phela o tla ba le go senyega ga bjoko ga sa ruri.

Mary o be a etelwa ka mehla ke moagišani wa gagwe, Sally, yo e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. Sally o re: “Ke ile ka kgothaletša lapa leo gore le se felelwe ke kholofelo. Mma yo a nago le bolwetši bja swikiri, nywaga e sego kae e fetilego o ile a idibala lebaka la dibeke tše sego kae. Dingaka di ile tša botša lapa lešo gore mma a ka se ke a ba a phela, eupša o ile a phela. Ke be ke swara seatla sa Mary gomme ke bolele le yena go fo swana le ge ke be ke dira go mma, gomme go be go bonala eka ke be ke tla utolla karabelo e fokolago.” Ka tšatši la boraro, karabelo e be e le e matla, e bile Mary o be a bonala a kgona go lemoga batho gaešita le ge a be a sa kgone go bolela.

‘Na Nkabe ke Ile ka go Thibela?’

Sally o re: “John o be a tlaišwa ke go ikwa a le molato kudu. O be a kgonthišegile gore ka moka e be e le molato wa gagwe.” Se ke karabelo e tlwaelegilego mokgweng wa go ipolaya goba wa go leka go ipolaya ga moratiwa. “Ke ile ka mo gopotša gore Mary o be a alafša bakeng sa kgateletšego yeo e nyakago tlhokomelo ya tša kalafo. O be a babja le gona o be a ka se kgone go thibela gore a se ke a gateletšega go fo swana le ge yena ka noši a ka se thibele go babja mmeleng.”

Bao baratiwa ba bona ba ipolayago gantši ba tlaišwa ke potšišo e rego, Ke eng seo nkabe ke se dirile bakeng sa go go thibela? Go phafogela maswao a temošo le dibaki tše kotsi go ka thibela maiteko a go ipolaya. Eupša ge e ba go se bjalo, gopola gore ga o ikarabele bakeng sa tiro ya motho yo mongwe ya go ipolaya. (Ba-Galatia 6:5) Se ke sa bohlokwa kudu go se gopola dinakong tšeo go tšona setho sa lapa seo se ipolailego ka maikemišetšo se nyakago go rweša ba bangwe molato. Dr. Hendin yo a tsopotšwego pejana o re: “Go swanetše go gopolwa gore maiteko a kotsi a go ipolaya gantši a dirwa ke batho bao ba holofelago go tutueletša goba go laola maikwelo a batho ba bangwe gaešita le ge bona ka noši ba tla be ba sa phele ka morago ga moo go hlatsela go atlega goba go palelwa ga maiteko a bona.”

Dr. Hendin o tšwela pele go bontšha gore: “Tabeng ya batho ba bagolo bao ba ipolayago, gantši go na le bana bao ba godilego gotee le bana ba motho goba balekane ba lenyalo bao molwetši a dumago go ba tutuetša, go ba laola, goba go ba gapeletša gore ba nagane ka karolo e kgolo ya tšhireletšo. Gantši ga go bonolo go fihlelela dinyakwa tša molwetši, gantši molwetši ga a kwanantšhe mabapi le tšona, gomme maiteko a go ipolaya ao e sego a kgonthe gantši a latelwa ke ao e lego a kgonthe.”

Maemong a bjalo, ditho tša lapa di ka ikwa  eka di tloga di le ka tlase ga kgateletšo e kgolo, yeo e phagametšego matla a tšona. Lega go le bjalo, o se ke wa lebala gore Jehofa Modimo o tsoša bahu le gore se mohlomongwe se ka akaretša gabotse baratiwa ba rena bao ba ipolailego ka baka la kgateletšego, bolwetši bja monagano goba tlalelo.—Bona “Pono ya Beibele: Go Ipolaya—Na go na le Tsogo?” ka go Phafoga! ya September 8, 1990, matlakala 26-7.

Le ge go ipolaya go ka se ke gwa lokafatšwa, ke mo go homotšago go gopola gore ditebelelo tša bokamoso tša baratiwa ba rena di go Modimo  yo a kwešišago ka mo go tletšego gore mafokodi le diphošo di ka hlohleletša motho go gata mogato o bjalo wa go tlalelwa. Beibele e bolela ka Jehofa gore: “Botho bya xaxwe bo etša lexodimo, lè le tletlolo xa lefase; bo tiile bò ukama ba ba mmoifaxo. ’Karoxô tša rena ó di tloša mo xo rena a di iša kxolê, kxolê bo-ka Bohlabêla bò le kxolê le Bodikêla. Morêna ó šôkêlwa ba ba mmoifaxo byalo ka tata xo bana xe a xauxêla bana b’axwe. Xobane Yêna ó tseba lebopô le re lexo ka lôna, xa a lebale xe re le lerole.”—Psalme 103:11-14.

Mafelelo a Thabišago

Mary o be a le magareng ga bophelo le lehu lebaka la matšatši a mabedi, eupša o ile a phologa. Ganyenyane-ganyenyane monagano wa gagwe o ile wa apoga, gomme John o ile a mo iša gae, ntlong yeo dihlare ka moka di bego di notleletšwe mo go bolokegilego. Gona bjale Mary o etelwa ka mehla ke badirela-leago ba malwetši a tša monagano e bile o bolela gore ga a kgone go hlalosa goba go gopola kgateletšo e nyamišago yeo e nyakilego e mo amoga bophelo bja gagwe.

Gona bjale Sally, yo e lego moagišani wa John le Mary o ba le thuto ya Beibele ya beke le beke le bona. Ba ithutile go tšwa Beibeleng gore mathata a ao a bonagalago a sa rarollege, kudu-kudu go bao ba godilego, a tla rarollwa ke Modimo kgaufsinyane. Sally o hlalosa gore: “Ke therešo gore thuto ya Beibele ka boyona ga se tharollo e feletšego. O swanetše go kgonthišiša ka bowena go tšwa Mangwalong gore dikholofetšo tše ke tša kgonthe, ke moka o swanetše go diriša seo o ithutago sona. Eupša ke nagana gore John le Mary ba hwetša kholofelo ya kgonthe ya bokamoso.”

Ge e ba bokamoso bja gago bo bonala bo se na kholofelo gomme o rata go ba le kholofelo ya kgonthe, ke ka baka la’ng o sa ikopanye le Dihlatse tša Jehofa? Di dumelele go go kgonthišetša gore ga go na mathata ao Modimo a ka se kego a a rarolla nakong e tlago e lego kgaufsi, bjalo ka ge di dirile go John le Mary. Go sa šetšwe kamoo dilo di ka bonalago e le tše mpe ka gona gona bjale, go na le karabo. Hle ela hloko gotee le rena kholofelo yeo e kgonthišeditšwego ya bokamoso yeo e ilego ya nea ba bantši kganyogo e tsošološitšwego ya go phela.

[Lepokisi go letlakala 16]

Dibaki tše Kotsi le Maswao a Temošo

Puku ya The Journal of the American Medical Association e re: “Dilo tšeo di bakago kotsi ya go ipolaya gare ga batho bao ba godilego di fapana le tšeo di lego magareng ga bafsa.” Dibaki tšeo tše kotsi di akaretša “go ata mo go phagamego ga go dirišwa gampe ga bjala le kgateletšego, go dirišwa mo gogolo ga mekgwa e bolayago ka tekanyo e kgolo le go ikarola bathong. Go oketša moo, batho bao ba godilego . . . ba na le malwetši a mantši a mmele le ditšharakano tša maikwelo.” Puku ya Suicide ka Stephen Flanders, e lokeletša dibaki tše kotsi tše di latelago, tšeo ka moka ga tšona di swanetšego go elwa hloko.

Kgateletšego e šoro:

“Banyakišiši ba bega gore 50% goba go feta ya bao ba ipolayago ba na le pego ya kgateletšego e šoro.”

Go itlhoboga:

Dinyakišišong tše dingwe, gaešita le batho bao ba bego ba bonala ba sa gateletšega gantši go be go bonala e tla ba ba ipolayago ge e ba ba se na kholofelo ka bokamoso.

Go lemalela bjala le go diriša dihlare-tagi gampe:

“Go akanyetšwa gore magareng ga 7% le 21% [ya balemaledi ba bjala] ba a ipolaya, ge go bapišwa le ba ka tlase ga 1% ya baagi ka kakaretšo.”

Tutuetšo ya lapa:

“Dinyakišišo di utolla gore ditho tša lapa leo le ilego la kgongwa ke go ipolaya di kotsing e kgolo ya gore le tšona di ka ipolaya.”

Bolwetši:

“Poifo ka baka la go fokola ga mmele, mo go ka lebišago kgonagalong ya go išwa legaeng la go hlokomela batšofadi le dikoka, e ka ba e lekanego bakeng sa go akgofiša karabelo ya go ipolaya magareng ga batho ba bangwe ba bagolo.”

Go lahlegelwa:

“Go lahlegelwa e ka ba selo sa kgonthe seo se bonagalago, bjalo ka molekane goba mogwera, mošomo goba bophelo bjo bobotse bja motho. Gape e ka ba selo seo e sego sa kgonthe seo se sa swaregego. Mehlala e akaretša boitlhompho, maemo goba maikwelo a go šireletšega.”

Go okeletša go dibaki tše tše kotsi, puku ya Flanders e lokeletša maswao a temošo ao a latelago ao a sa swanelago go tšewa gabohwefo.

Maiteko a go ipolaya a nako e fetilego:

“Se ke leswao le nnoši le legolo la kgonagalo ya go ipolaya.”

Go bolela ka go ipolaya:

“Dipolelwana tše swanago le ‘Ba ka se sa swanela go belaela ka nna lebaka le letelele’ goba ‘Ba tla iketla kudu ka ntle le nna,’ ke mehlala ya ditšhošetšo tšeo di lego molaleng.”

Dithulaganyo tša mafelelo:

“Boitshwaro bjo bjalo bo akaretša go dira lengwalo la keno, go neelana ka diphahlo e le dimpho le go dira dithulaganyo bakeng sa diruiwa.”

Go fetoga ga semelo goba boitshwaro:

Ge e ba se se “sepedišana le boipolelo bja go hloka mohola goba go itlhoboga,” e ka ba “leswao la kgateletšego e šoro ka mo go lekanego bakeng sa go lebiša boitshwarong bja go ipolaya.”

[Seswantšho go letlakala 17]

Baphologi ka mehla ba nyaka thušo bakeng sa go lebeletšana ka katlego le go ipolaya ga molekane