Bafsa ba a Botšiša . . .

Go ba Tatago Bana—Na go Dira Gore Motho e be Monna?

“Ke tseba [masogana] a sego kae ao a rego, ‘Ke na le morwedi yo a dulago mo le morwa yo a dulago mola,’ le gona tsela yeo ba bolelago ka yona, go bonala eka ga ba na taba.”—Harold.

NGWAGA o mongwe le o mongwe mo e nyakilego go ba banenyana bao ba lego mahlalagading ba milione ba United States ba a ima. Palo e kgolo ya bana bao ba belegwago ke bo-mma ba bjalo ba belegwa ka ntle ga lenyalo. Go bo-mma ba bao ba lego mahlalagading, o tee go ba 4 o tla feleletša a na le ngwana wa bobedi nywageng e mebedi e tlago. Makasine wa Atlantic Monthly o re: “Ge e ba ditshekamelo tšeo di lego gona ga bjale di ka tšwela pele, palo ya ka tlase ga seripa-gare sa bana ka moka bao ba belegwago lehono ba tla phela ka mo go tšwelago pele le mma le tate wa bona bjaneng bja bona ka moka. Bana ba bantši ba ma-Amerika ba tla tšea nywaga e mentšinyana ba le lapeng la mma yo a sa nyalwago.”

Gaešita le ge United States e na le tekanyo e phagamego ya bafsa bao ba imago bao ba lego mahlalagading go feta ditšhaba tše dingwe tšeo di hlabologilego, bothata bja go belegwa ga bana ka ntle le lenyalo ke bja lefase ka bophara. Dinageng tše dingwe tša Yuropa, tše bjalo ka Engelane le Fora, ditekanyo tša go belegwa mo go bjalo di bapetšwa le tša United States. Dinageng tše dingwe tša Afrika gotee le tša Amerika Borwa, tekanyo ya go belegwa ga bana magareng ga banenyana bao ba lego mahlalagading e nyakile e ipoeletša gabedi go yeo ya United States. Ke eng seo se hlohleletšago leuba le?

Boemo bjo bo Bakago Leuba

Ka tekanyo e kgolo, boemo bjo ke ditla-morago tša go senyega ga mekgwa ya boitshwaro ya “dinako tše hlobaetšago” tšeo re phelago go tšona. (2 Timotheo 3:1-5, bapiša le NW.) Nywaga-someng ya morago bjale ditekanyo tša tlhalo di oketšegile ka go fetišiša. Bosodoma le ditsela tše dingwe tša bophelo tšeo di fapanego di tlaleleditše mokgweng wo wo o atilego. Bafsa ba bile bahlaselwa ba mothopo wa phatlalatšo ya mokero wa ditaba—mmino o gobogilego le dibidio tša mmino, dihlogo tšeo di tšhošago tša dimakasine le dipapatšo, dipontšho tša TV le difilimi tšeo di godišago dikopano tša botona le botshadi le mang goba mang. Go hwetšagala gabonolo ga ditirelo tša go ntšha mpa le go laola pelego le gona go tlaleleditše go tumelo e atilego magareng ga bafsa ya gore dikopano tša botona le botshadi ga di na ditla-morago tše mpe. Tate yo mongwe yo a sego lenyalong o re: “Ke nyaka dikopano tša botona le botshadi ntle le boikarabelo.” Yo mongwe o re: “Dikopano  tša botona le botshadi ke boipshino le boithabišo.”

Boemo bjo bo bjalo bja kgopolo bo ka ba bo phatlaletše kudu magareng ga bafsa bao ba diilago. Monyakišiši Elijah Anderson o ile a swara dipoledišano tše ditelele le bafsa ba lefelong la badudi ba bantši la ka gare ga motse o mogolo gomme a bolela gore: “Go bašemane ba bantši, dikopano tša botona le botshadi ke seka sa bohlokwa sa maemo a tša leago a lefelong leo; diphenyo tša dikopano tša botona le botshadi di fetoga dimentlele tše dintši kudu tšeo motho a di fihleletšego.” Ruri, tate yo mongwe yo a sego lenyalong o ile a botša Phafoga! gore diphenyo tša dikopano tša botona le botshadi di lebelelwa ka gohle e le “difoka tšeo o ka di beago pepeneneng.” Ke eng seo se ikarabelago boemong bjo bja kgopolo bjo bo hlokago maikwelo? Anderson o hlalosa gore mabakeng a mantši batho ba bohlokwa kudu bophelong bja mofsa wa lefelong la badudi ba bantši la ka gare ga motse o mogolo “ke ditho tša sehlopha sa dithaka tša gagwe. Ba bea ditekanyetšo tša boitshwaro bja gagwe, gomme go bohlokwa go yena go phela go ya ka ditekanyetšo tšeo.”

Ka gona Anderson o bolela gore go bašemane ba bantši ba bafsa, phenyo ya dikopano tša botona le botshadi ke papadi, “maikemišetšo a go dira motho yo mongwe setlatla, kudu-kudu mosadi yo mofsa.” O oketša ka gore, “papadi ye e na le pontšho e feletšego ya mošemane yeo a bonagalago ka yona, go akaretša moaparo wa gagwe, go itokiša, ponagalo, bokgoni bja go tantsha le poledišano.” Bašemane ba bantši ba na le bokgoni bjo bogolo bja go thopa sefoka mo “papading” ye. Eupša Anderson o re: “Ge ngwanenyana a ima, mošemane gantši o a mo tšhabela.”—Young Unwed Fathers—Changing Roles and Emerging Policies, e rulagantšwego ke Robert Lerman le Theodora Ooms.

Pono ya Modimo

Eupša na go ba tatago ngwana ruri go dira gore motho e be monna? Na dikopano tša botona le botshadi e fo ba papadi? E sego go ya ka Mmopi wa rena, Jehofa Modimo. Lentšung la gagwe Beibele, Modimo o hlalosa ka mo go kwagalago gore dikopano tša botona le botshadi di na le morero o phagamego. Ka morago ga go re botša ka go bopša ga monna wa pele le mosadi, Beibele e re: “Modimo a ba šexofatša, a bolêla le bôná a re: Tswalang Le atê, tlalang lefase.” (Genesi 1:27, 28) Le ka mohla e be e se maikemišetšo a Modimo gore bana ba lahlwe ke bo-tatago bona. O tlišitše monna wa pele le mosadi gotee tlemong ya ruri ya lenyalo. (Genesi 2:24) Ka gona e be e le thato ya gagwe gore ngwana yo mongwe le yo mongwe a be le mma le tate.

Lega go le bjalo, go se go ye kae banna ba ile ba thoma go tšea basadi ba bantši. (Genesi 4:19) Genesi 6:2 e re botša gore gaešita le dibopiwa tše dingwe tša barongwa di ile tša “bôna barwedi ba batho e le bôná ba ba botse.” Ka morago ga go iphetola mebele gore ba swane le batho, barongwa ba ba ile “ba tšea basadi mo xo bôná-bao,” ka megabaru ba tšea “bohle ba ba bexo ba ba kxahla.” (Mongwalo o sekamego ke wa rena.) Meetse-fula a mehla ya Noage a ile a gapeletša batemona ba go boela morago boemong bja moya. Lega go le bjalo, Beibele e bontšha gore gona bjale ba tswaleletšwe tikologong ya lefase. (Kutollo 12:9-12) Ka gona Sathane le batemona ba gagwe ba diriša tutuetšo e matla bathong lehono. (Ba-Efeso 2:2) Masogana a sekamela ka ntle le go lemoga tutuetšong e bjalo e mpe ge a e-ba bo-tatago bana bao a sa ba nyakego le bao a sa ba ratego.

Ka gona ka lebaka le kwagalago, Mangwalo a re: “Se Modimo a se rataxo ké kxêthêxô ya lena, xore Le ilê bootswa. Mang le mang e lexo wa lena a tsebê mosadi e lexo wa xaxwe ka mokxwa wa kxêthêxô le wa xo mo xodiša; A e se bê ka phišêxô le kxanyoxô bo-ka ba-ntlê ba ba sa tsebexo Modimo. Mo xo tše Le di diraxo xo se kê xwa ba xo jana le xo forana; xobane Morêna ké Molefetši wa dilô tše byalo ka moka.”—1 Ba-Thesalonika 4:3-6.

“Le ilê bootswa”? Masogana a mantši a ka dira metlae ka kgopolo ye. Go ba gona ke ba bafsa le gona dikganyogo tša bona ke tše matla! Eupša lemoga gore bootswa bo akaretša ‘go gobatša le go gatakela ditshwanelo’ tša ba bangwe. Na ga go gobatše ngwanenyana go mo tlogela le ngwana eupša ka ntle le thekgo ya monna? Le gona go thwe’ng ka dikotsi tša go mo fetetša ka bolwetši bjo bo fetelago ka dikopano tša botona le botshadi, bjalo ka bolwetši bja ditho tša pelego, thosola, tšhofela goba AIDS? Ke therešo gore ka dinako tše dingwe go a kgonega go phema ditla-morago tše bjalo. Lega go le bjalo, dikopano tša botona le botshadi tša pele ga lenyalo di sa dutše di gatakela tshwanelo ya ngwanenyana ya go boloka botumo bjo bobotse le go tsenela lenyalo e sa le kgarebe. Ka gona go ila bootswa ke ga tlhaologanyo le  gona go bontšha go gola. Ke therešo gore go nyaka boitshwaro le maikemišetšo bakeng sa go ‘ithuela sebjana sa gago’ le go ila dikopano tša botona le botshadi tša pele ga lenyalo. Eupša bjalo ka ge Jesaya 48:17, 18 e re botša, Modimo o ‘re ruta tše di re holago’ ka melao ya gagwe.

“Le Dirê Senna”

Ka gona, lesogana le ka ipontšha bjang gore ke monna wa kgonthe? Ka ntle le pelaelo e sego ka go ba tatago bana bao e sego ba molao. Beibele e kgothaletša gore: “Phakxamang le êmê tumêlong, Le dirê senna, Le tiê matla. Tšohle tša lena di dirwê ka leratô.”—1 Ba-Korinthe 16:13, 14.

Lemoga gore go ‘dira senna’ go akaretša go phafoga, go tia tumelong, go ba sebete le lerato. Ke therešo gore melao ye ya motheo e šoma go banna le basadi ka matla a lekanago. Eupša ge e ba o hlagolela dika tša moya tše swanago le tše, batho ba tla ba le lebaka le lebotse la go go hlompha le go go reta o le monna wa kgonthe! Ithute go tšwa go motho yo a phagamego kudu yo a kilego a phela—Jesu Kriste. Nagana feela ka boitshwaro bja gagwe bja senna le bja sebete a lebeletšane le tlhokofatšo gaešita le lehu. Eupša Jesu o ile a itshwara bjang le ba bong bjo bo sa swanego le bja gagwe?

Ka ntle le pelaelo, Jesu o ile a ba le sebaka sa go thabela go ba le basadi. O be a na le balatedi ba bantši ba basadi, bao ba bangwe ba bona ba bego “ba mo thuša [yena le baapostola ba gagwe] ka thotô ya bôná.” (Luka 8:3) O be a na le tswalano ya kgaufsi kudu le dikgaetšedi tše pedi tša Latsaro. Ge e le gabotse, Beibele e re “Jesu o be a rata Mareta le ngwanabo.” (Johane 11:5, bapiša le PK.) Na Jesu o ile a diriša bohlale bja gagwe, ponagalo ya gagwe ya mmele e botse goba e kgahlišago, yeo ka ntle le pelaelo a bego a na le yona ka ge e be e le motho yo a phethagetšego, bakeng sa go gokeletša basadi ba ditirong tše gobogilego? Go fapana le seo, Beibele e bolela ka Jesu gore ke yo “a sa kaxo a dira sebe.” (1 Petro 2:22) Ga se a itshwara gampe gaešita le ge mosadi yo a bego a tsebega ka gohle gore ke modira-dibe, mohlomongwe mogweba-ka-mmele “a lla, a kolobiša dinaô tša Jesu ka mexôkxô, a e phomola ka meriri ya hlôxô ya xaxwe.” (Luka 7:37, 38) Jesu ga se a ba a nagana ka go ikhola ka mosadi yo a hlaselegago gabonolo! O bontšhitše bokgoni bja go laola maikwelo a gagwe—seka sa monna wa kgonthe. O ile a swara basadi e sego bjalo ka didirišwa tša dikopano tša botona le botshadi, eupša bjalo ka batho bao ba swanelwago ke lerato le tlhompho.

Ge e ba o le monna yo mofsa wa Mokriste, go latela mohlala wa Kriste—e sego wo wa dithaka tša gago—go tla go thibela ‘go gobatša le go gatakela ditshwanelo’ tša motho yo mongwe. Go tla go šireletša gape go lebeletšaneng le masetla-pelo a nyamišago a go ba tatago ngwana yo e sego wa molao. Ke therešo gore ba bangwe ba ka go kwera bakeng sa go ila bootswa. Eupša ge nako e dutše e e-ya, go hwetša kamogelo ya Modimo go tla go hola go feta go hwetša kamogelo ya lebakanyana ya dithaka tša gago.—Diema 27:11.

Ka gona, go thwe’ng ge e ba mofsa a ile a phela bophelo bjo bo gobogilego nakong e fetilego eupša a šetše a fetogile tseleng ya gagwe yeo e gobogilego gomme a itshotše e le ka kgonthe? Ge e ba go le bjalo, go swana le Kgoši Dafida yo a itshotšego, yo le yena a ilego a kgomega boitshwarong bjo sa lokago bja dikopano tša botona le botshadi, o tla kgodišega ka tebalelo ya Modimo. (2 Samuele 11:2-5; 12:13; Psalme 51:1, 2) Eupša ge e ba go bile le go ima ga ka ntle le lenyalo, monna yo mofsa o sa dutše a tla swanelwa ke go dira diphetho tšeo di tseneletšego. Na o swanetše go nyala ngwanenyana yo? Na o na le boikarabelo le ge e le bofe mo ngwaneng wa gagwe? Sehlogo se se latelago se tla ahla-ahla dipotšišo tše.

[Diswantšho go letlakala 30]

Bafsa ba bantši ba dumela ka phošo gore dikopano tša botona le botshadi ga di na ditla-morago tše mpe