Tumelo ka Tlase ga Teko Kua Poland

KA GE GO ANEGA JAN FERENC

KE BE ke sa le mofsa ge Ntwa ya II ya Lefase e be e le e šoro le go feta. Ke gopola gabotse rangwane yo e bego e le yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. O be a fela a etela legae la gešo gomme a re balela go tšwa Beibeleng. Batswadi ba-ka ba be ba sa thabele, eupša nna, ngwanešo Józef gotee le kgaetšedi ya-ka Janina re be re thabela e le ka kgonthe. Go se go ye kae yo mongwe le yo mongwe wa rena o ile a bontšha boineelo bja gagwe go Jehofa ka kolobetšo. Nakong ya ge ke be ke kolobetšwa, ke be ke e-na le nywaga e 14 feela.

Ka go lemoga mafelelo a mabotse ao thuto ya Beibele e bilego le wona maphelong a rena, batswadi ba rena ba ile ba thoma go theetša. Ge tate a be a lemoga gore Beibele e sola borapedi bja medimo ya diswantšho, o ile a re: “Ge e ba se ke seo Lentšu la Modimo le se bolelago, gona baruti ba re dirile gore re dule re se na tsebo. Morwa, tloša diswantšho ka moka mabotong gomme o di lahlele kgole!” Batswadi ba-ka ba ile ba kolobetšwa mo e ka bago nywaga e mebedi ka morago. Ba ile ba hlankela Jehofa ka potego go fihlela lehung la bona.

Mathata ao re Ilego ra Lebana le Wona

Dihlatse tša Jehofa di ile tša lebana le dinako tše thata ka morago ga ge ntwa e fedile. Ka mohlala, go ile gwa ba le tlhaselo ka Kgoro ya tša Tšhireletšego ofising kua Lodz gomme bao ba bego ba šoma moo ba ile ba swarwa. Ba le ka tlase ga tutuetšo ya baruti ba Katholika, batšhošetši ba Madira a tša Bohlabani a Setšhaba ba ile ba hlasela Dihlatse tša Jehofa gasehlogo ka bohlabela bja Poland. *

Mo e ka bago ka nako yona yeo gape, babuši ba Bokomanisi ba ile ba fediša tumelelo yeo ba bego ba re file yona pele ya go swara dikopano tša rena gomme ba leka go šitiša dikopano tšeo di bego di šetše di tšwela pele. Lega go le bjalo, kganetšo e bego e gola e ile ya fo oketša boikemišetšo bja rena bja go tšwela pele re bolela ka Mmušo wa Modimo. Ka 1949 re ile ra bega ka mo go tletšego Dihlatse tša ka godimo ga tše 14 000 Poland.

Go se go ye kae, ke ile ka ba mmulamadibogo, modiredi wa nako e tletšego wa Dihlatse tša Jehofa. Kabelo ya-ka ya mathomo e be e le bokgole bja dikhilomithara tše 500 go tloga gae. Lega go le bjalo, ge nako e dutše e e-ya, ke ile ka kgethwa bakeng sa go hlankela ke le molebeledi wa mosepedi lefelong la ka bohlabela bja Lublin, e sego kgole le moo batswadi ba-ka ba bego ba dula gona.

Go Swarwa le go Tlaišwa

Ka June 1950, ke ile ka swarwa le go latofatšwa ke babuši ba Bokomanisi ka gore ke tlhodi ya United States. Ke ile ka lahlelwa phapošing ya bobolokelo e nago le monola. Bošego ke be ke ntšhwa bakeng sa go botšološišwa ke mohlankedi wa tša dinyakišišo. O itše go nna: “Mokgatlo wa bodumedi wo o lego go wona ke sehlotswana sa bohlanogi le lenaba la Mmušo wa rena. Ofisi ya lena e šomela go sedimoša ma-Amerika mabapi le lenaba. Re ka hlatsela seo! Banabeno ba šetše ba dumetše gore ba sepetše go phatša naga gomme ba kgoboketša tsebišo mafelong a tša bohlabani le difeketoring.”

Go ba gona, ditatofatšo tše e be e le maaka a matala. Lega go le bjalo, mohlankedi o ile a nkgothaletša gore ke saenele polelo ya go latola seo a bego a se bitša “mokgatlo wa lena wo o nyatšegago.” O ile a leka leboelela go dira gore ke saene. O ile a ba a leka go dira gore ke ngwale maina le diaterese tša Dihlatse ka moka tšeo ke bego ke di tseba le mafelo ao dikgatišo tša rena di bego di abja go wona. Maiteko a gagwe e be e le a lefeela.

 Ka morago ga moo, bahlankedi ba ile ba mpetha ka molamo go fihlela ke idibala. Ke moka, ba ile ba mphafoša ka go ntšhela ka meetse gomme ka morago go botšološišwa gwa thoma gape. Bošegong bjo bo latetšego, ke ile ka bethwa o šoro diretheng. Ke ile ka kgopela Modimo ka go hlaboša gore a mphe matla a go kgotlelela. Ke ile ka ikwa gore o mphile wona. Go botšološišwa moo ga nakong ya bošego go ile gwa direga ka mehla mo e ka bago lebaka la ngwaga.

Ke ile ka lokollwa kgolegong ka April 1951, eupša Dihlatse tše dintši di be di sa dutše di golegilwe. Ke ile ka ya go Hlatse e ikarabelago gomme ka kgopela kabelo e mpsha. E ile ya mpotšiša gore: “Na ga o boife go swarwa gape?” Ke ile ka araba ka gore: “Ke tloga ke ikemišeditše kudu go šoma moo go nyakegago thušo e kgolo gona.” Ke ile ka thomološa gape ka modiro wa-ka wa go ba molebeledi wa mosepedi gomme ka morago ka laletšwa bakeng sa go rulaganya go gatišwa le go abja ga dikgatišo tša rena Poland.

Morago kua, re be re šomiša metšhene ya kgale ya mimeograph le di-stencil tša wax bakeng sa go kopiša Morokami. Boemo bja rena bja go gatiša e be e le bjo bo fokolago gomme re be re swanelwa ke go lefa ditheko tše di fetišago tekanyo bakeng sa pampiri yeo le yona ka nako yeo e bego e hlaelela. Go kopišwa go be go swanetše go dirwa mafelong ao a aroganego a bjalo ka dišego, dikarolo tša ka tlase tša moago le mafelo a bobolokelo. Bakeng sa bao ba bego ba hwetšwa, kotlo e be e le go golegwa.

Ke gopola sediba se se pšhelego seo re bego re se šomiša. Lebotong la sona mo e ka bago dimithara tše 11 ka tlase ga mmu, go be go e-na le lešoba le le išago phapošing e nyenyane moo re bego re kopiša dimakasine ka mimeograph. Gore re fihle moo, re be re swanetše go theošetšwa ka thapo. Ka letšatši le lengwe ke be ke theošetšwa ka sedibeng ka kgamelo e kgolo ya kota ge thapo e be e kgaoga gatee-tee. Ke ile ka wela tlase-tlase gomme ka robega leoto. Ka morago ga go dula sepetlele, ke ile ka boela go yo šomiša motšhene wa mimeograph.

Mo e ka bago ka nako ye, ke ile ka gahlana le Danuta, modiredi yo a fišegago wa mmulamadibogo. Ka 1956 re ile ra nyalana gomme nywageng e mene e latetšego ra šoma gotee bodireding bogareng bja Poland. Ka 1960 re ile ra ba le bana ba babedi gomme ra dira phetho ya gore Danuta o tla kgaotša tirelo ya nako e tletšego gore a ba hlokomele. Go se go ye kae, ke ile ka swarwa gape gomme mo nakong ye ke ile ka bewa ka seleng yeo e tletšego magotlo. Dikgwedi tše šupa ka morago, ke ile ka ahlolelwa nywaga e mebedi kgolegong.

Go Boa-boa Kgolegong

Go be go e-na le bagolegwa ba fetago 300 kgolegong ya Bydgoszcz gomme ke ile ka rapela Jehofa gore ke kgone go abelana molaetša wa Mmušo le batho ba dipelo tše botegago. Ke ile ka boledišana le molaodi wa kgolego, ka šišinya gore nka šoma ke le mokoti wa meriri. Seo se ilego sa mmakatša ke gore o ile a dumela. Go se go ye kae ke ge ke beola bagolegwa ditedu, ke ba kota meriri gomme ke nea bohlatse go bao ba bego ba bonala ba e-na le tshekamelo e botse.

Mogolegwa yo a bego a šoma e le mokoti wa meriri-gotee le nna o ile a arabela kapejana  dipoledišanong tša rena. O ile a ba a thoma go abelana le ba bangwe dilo tšeo a ithutilego tšona go tšwa Beibeleng. Go se go ye kae, molaodi wa kgolego o ile a re laela gore re kgaotše go phatlalatša seo a bego a se bitša “kgoeletšo ya maaka ya go phekgola mmušo.” Mokoti wa meriri-gotee le nna o ile a ema a tiile. O ile a hlalosa gore: “Ke be ke utswa, eupša gona bjale ga ke sa utswa. Nkile ka lemalela nicotine, eupša ke kgaoditše go kgoga. Ke hweditše morero bophelong bja-ka gomme ke nyaka go ba yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa.”

Ge ke be ke lokollwa kgolegong, ke ile ka romelwa Poznan bakeng sa go okamela “lepaka,” ka ge re be re bitša mafelo a rena a ka sephiring a kgatišo bjalo. Mafelelong a bo-1950, mokgwa wa rena wa go gatiša o ile wa kaonefala kudu. Re ile ra ithuta go fokotša bogolo bja matlakala ka mokgwa wa go tšewa ga diswantšho—tiragalo e bohlokwa thekinolotšing ya rena—le go diriša metšhene ya go gatiša ya Rotaprint. Gape ka 1960 re ile ra thoma go gatiša le go tlema dipuku.

Kapejana ka morago ga moo, moagišani o ile a bega modiro wa rena gomme ke ile ka swarwa gape. Ka morago ga gore ke lokollwe ka 1962, ke ile ka hwetša kabelo ya go hlankela kua Szczecin gotee le ba bangwe ba mmalwa. Eupša pele re tloga, re ile ra amogela seo re ilego ra dumela gore ke tlhahlo e tšwago go banababo rena ba botegago ba Bakriste ya gore go e na le moo re ye Kielce. Lega go le bjalo, gona moo re ile ra swarwa gomme ka ahlolelwa ngwaga o mongwe le seripa kgolegong. Re be re lahleditšwe ke dihwirihwiri go tšwa gare ga rena. Ge nako e dutše e e-ya, di ile tša utollwa gomme tša tlošwa dihlopheng tša rena.

Ge ke be ke lokollwa kgolegong mafelelong, ke ile ka kgethwa bakeng sa go okamela mediro ya rena ya go gatiša Poland ka moka. Ka 1974 ka morago ga nywaga e lesome ya go phema go swarwa, ke ile ka tsongwa go fihlela ke swarwa gomme ka golegwa kua Opole. Kapejana ka morago ga moo ke ile ka romelwa kgolegong kua Zabrze. Molaodi wa kgolego o ile a mpotša gore: “Mediro ya gago ya bopišopo e fedile. Ge e ba o tšwela pele go aba kgoeletšo ya gago ya maaka, o tla ya kgolegong ya bodula-noši.”

Go Dira Boboledi Kgolegong

Go ba gona, modiro wa-ka wa go ba modiredi o be o se wa fela. Ge e le gabotse, ke ile ka thoma thuto ya Beibele le ba babedi ba bagolegwa-gotee le nna. Mafelelong, ba ile ba dira tšwelopele go fihla bokgoleng bjoo ke ilego ka ba kolobetša ka pafong e kgolo ka kgolegong.

Bagolegwa ba bangwe le bona ba ile ba arabela boboleding bja rena gomme ka April 1977, re ile ra bokana gotee bakeng sa go bina Segopotšo sa lehu la Kriste. (Luka 22:19) Dikgwedi tše pedi ka morago ka June 1977, ke ile ka lokollwa gomme ga se ka hlwa ke swarwa gape.

Babuši ka nako yeo ba ile ba thoma go kgotlelela modiro wa rena kudu. Ga go pelaelo gore diketelo tša ditho tša Sehlopha se Bušago sa Dihlatse tša Jehofa di thušitše kudu. Ka 1977, tše tharo tša tšona di ile tša boledišana le balebeledi, babulamadibogo le Dihlatse tša nako e telele metseng e fapa-fapanego. Ngwageng o latetšego, ba babedi ba tšona ba ile ba etela Ofising ya Ditaba tša Bodumedi ka ketelo ya bogwera. Lega go le bjalo, e bile feela ka 1989 moo thibelo modirong wa rena e ilego ya tlošwa. Gona bjale, Dihlatse tše ka bago tše 124 000 di šoma ka mafolofolo Poland.

Ka baka la boemo bjo bo fokolago bja tša maphelo, Danuta ga se a kgona go sepedišana le nna nywageng ya morago bjale, eupša o a nkgothatša gomme o nyaka gore ke tšwele pele go etela diphuthego. Ke tla dula ke leboga thušo ya gagwe e matlafatšago nakong ya go golegwa ga-ka gantši.

Phetho yeo ke ilego ka e dira nywaga e 50 e fetilego ya go hlankela Jehofa Modimo, ruri e be e le e nepagetšego. Ke hweditše lethabo le legolo ka go mo hlankela ka pelo ka moka. Nna le mosadi wa-ka, re bone go nepagala ga mantšu ao a begilwego go Jesaya 40:29 ao a rego: “Ba ba lapilexo ó [Jehofa] ba nea matla, ba ba fôkôlaxo ó ba kxoniša tše ntši.”

[Mongwalo wa ka tlase]

[Diswantšho go letlakala 29]

Re be re šomiša motšhene wa “mimeograph” gomme ka morago ya ba motšhene wa go gatiša wa Rotaprint bakeng sa go gatiša dipuku

[Diswantšho go letlakala 30]

Nna le mosadi wa-ka, Danuta