Diswantšho tša go Betlwa tše di Feto-fetogago Tša Namibia

KA MONGWALEDI WA PHAFOGA! AFRIKA BORWA

MOKGWA wa mothadi wa diswantšho o fetoga ka mo go tšwelago pele, gomme lega go le bjalo, mafelelo ke ao a kgahlišago. Lefelo leo go thalwago diswantšho go lona ke mohlaba. Ra-bokgabo ke mang? Ke moya wo o bopago dithotobolo tša mohlaba ka dibopego tše di fapa-fapanego. Mohlomongwe seo se tsebjago kudu ke sebopego sa go swana le kgwedi ge e balama. Lehlakore la “thotobolo ya mohlaba” leo le lebanego le moya le na le morotoganyana. Ka lehlakoreng le furaletšego moya, thotobolo ke ya motheoga kudu le go ba e kopana. Karolo ya ka godimo ya thotobolo e lebega e le bogale wa legare, gaešita le ge go le bonolo gore e ka kubja ke go ragwa ke seeta se boima.

Leganata la Namib ka borwa-bodikela bja Afrika ke lefelo le lebotse la go bona diswantšho tše tša go betlwa tše di feto-fetogago. Le na le tše dingwe tša dithotobolo tše ditelele  kudu lefaseng, tšeo di fihlago bogodimo bja dimithara tše 400. Lega go le bjalo, ka tikologo Namib ke e nyenyane kudu go maganata a magolo a lefase. E katologa go tloga Lewatleng la Atlantic go ya go tekanyo ya mo e ka bago dikhilomithara tše 160 nageng gomme ke ya botelele bja dikhilomithara tše 1 900.

Bo-rabokgabo ba Bangwe Mošomong

Moya ga se feela ra-bokgabo yo a bontšhwago mo ‘lefelong la kgole la pontšho ya tša bokgabo.’ Tlhahlobo ya kgaufsi ya dithotobolo e bontšha bohlatse bja go hlama mo go fapanego le ga bo-rabokgabo ba bangwe. Ka mohlala, o ka bona seo se swanago le tšhaene e telele le e sesane yeo e sepelago ka tsela ya manyoke-nyoke mohlabeng. Ge e ba o leta ka nako e telele ka mo go lekanego, o ka ba wa bona bo-rabokgabo ba le mošomong. “Tšhaene” e dirilwe ka mehlala yeo e tlogetšwego ke dikhunkhwane ge di phatša mohlabeng bošego. E sego kgole kudu le ‘tšhaene’ go molokeloke wo o lekanetšego gabotse wa seo se bonalago e le melete e menyenyane mohlabeng. Ye le yona ke mehlala ya maoto yeo e tlogetšwego ke serunya ge se tshela-tshela se lebile lefelong la sona. Kapejana o lemoga gore lefelo le la pontšho ya tša bokgabo la kgakala, leo le bonalago le se na bophelo le nyeuma ka bophelo.

Ka thoko ya leboa, kgaufsi le Skeleton Coast, o ka bona mošomo wa bo-rabokgabo ba bangwe ba leganateng. Ba swara mohlaba bošaedi, gomme dipoelo tša mafelelo ke tlhakatlhakano. Lebelela! Ke ba ba e-tla, ba taboga-taboga ka godimo ga thotobolo. Selo se tee seo se kgonthišeditšwego ke gore, ba thabela modiro wa bona wa bokgoni. Dibopiwa tše tše dikgolo di kitima go theoga thotobolo ka lebelo leo le makatšago, tša gašanyetša mohlaba ka mahlakoreng ka moka. Di sa kgotsofatšwe ke go kitima, gape di a thelela, tša gogobiša maoto a tšona a morago le go tlogela diforo mohlabeng. Di kgeregela sedibeng sa kgaufsi sa meetse, di tabogele ka gare gomme di bapale bjalo ka bana bao ba thabilego. Bo-rabokgabo ba ke ditlou tša Afrika tše di imelago mo e ka bago ditone tše tshela e nngwe le e nngwe!

Rabokgabo yo mongwe yo a makatšago ka ditsela tša gagwe tše sa tlwaelegago gaešita le ge a se na mmudubudu gakaalo, ke noga ya marabe ya Péringuey. Seswantšho sa yona sa go thalwa godimo ga mohlaba se swana le lelokelelo la dithupa tše di kgopamego. Noga e tlogela mehlala ye ge e dutše e sepela ka go nyoka-nyoka ka lehlakore ka tsela e makatšago. Kapejana, mohlala o fihla mafelelong, gomme ga go sa na le mohlala wa noga. E ile kae? Ge e ba o lebeledišiša ka tlhokomelo e kgolo, o tla bona mahlo a mabedi a maphakga a go tsepeletše go tšwa mohlabeng. Noga ka moka ga yona e sobeletše ka mo go feletšego ka mohlabeng. Ka gona ka go iphihla, e letela ka go se fele pelo dijo—gantši mokgaditswana o fetago.

Bokgabo bjo bongwe mohlabeng mohlomongwe ga se bjo bo bobotse ka mo go kgahlišago. Mehlala e phatlaletšego ya thaere e a bonala, e tlogetšwe ke dithuthutu tša maotwana a mararo tšeo di hlametšwego ka mo go kgethegilego go sepela ka katlego tikologong ye. Motho le yena o tlogetše mehlala ya gagwe.

Ra-bokgabo yo a Feto-fetogago

Tše dingwe tše dintši, tše dintši kudu go ka di bolela, di tlogela mehlala ya tšona mohlabeng wo. Tše di akaretša ditšhukudu, ditau, dithutlwa le diphukubje tšeo di ka bonwago lešokeng la diphoofolo la Skeleton Coast le mo gongwe.

Eupša moya ke rabokgabo yo mogolo. O laola ponagalo ka kakaretšo ya lefelo la bokgabo le go rulaganya gape dibopego go ya kamoo o ratago. O dira diphetogo ka mo go sa felego. Ge o ka boela lefelong le la bokgabo ngwaga go tloga mo nakong ye, o ka lemoga gore tše dingwe tša dithotobolo di šuthišitšwe mo e ka bago ka dimithara tše 30 ge o be o se gona! Ke seo meoya ya Namibia e ka se dirago.

[Mmapa go letlakala 17]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

AFRIKA

NAMIBIA

[Seswantšho go letlakala 16]

Serunya

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 16]

Des and Jen Bartlett