Bafsa ba a Botšiša . . .

Ke Eng Seo se Fošagetšego ka go Ngwega Bošego?

“Re be re tle re ngwege bošego-gare gomme re ye lebenkeleng la go rekiša dilapološi bakeng sa go ba le mathaka a mangwe. Ke moka re ile ra thoma go dula thabeng re sa dire selo. Bana ka moka ba be ba kgoga, gaešita le ge ke sa ka ka kgoga le ka mohla. Re be re tla dula fase gomme ra bolela ka dilo tše dintši, re theeditše mmino wa morethetho o matla. Ke moka, re be re tla ya gae ka 5:00 a.m. pele batswadi ba-ka ba ka tsoga.”—Tara. *

“Ge tate a be a sepetše go ya mošomong gomme mma a robetše, ke be ke tla ngwega ka mojako wa ka pele. Ke be ke o tlogela o sa tswalelwa e le gore a se nkwe ge ke o tswalela—e be e le lemati la tšhipi. Ke be ke tla dula le bagwera ba-ka bošego ka moka re sa dire selo. Ke moka mesong ge letšatši le hlaba, ke be ke tla leka go boela ka gae ka go khukhuna. Ka dinako tše dingwe o be a lemoga gore ke sepetše gomme a nnotlelele ka ntle.”—Joseph.

GO NGWEGA—go kwagala e le mo go ipiletšago le mo go thabišago. Ke sebaka sa go itemogela bophelo ka bowena ka diiri tše sego kae, sebaka sa go dira seo o se ratago le go ba le bao o ratago go ba le bona ka ntle le go ikarabela go motho le ge e le ofe. Ka ntle le moo, o ka ba mohlomongwe o ile wa kwa dithaka tša gago di ikgantšha ka dilo tšeo di di dirago le lethabo leo di bago le lona ge di ngwega. Ka gona, e ka ba mo go goketšago kudu go wena go leka go ba tlatša.

Nyakišišong e dirilwego go barutwana ba dikolo tša tlase le tše di phagamego tše 110 kua Amerika Leboa, ba 55 ba dumetše gore ba ile ba ngwega bonyenyane gatee. Bontši bja bona ba dirile bjalo ge ba le nywageng ya bo-14. Bothata ke bjo bogolo mo e lego gore ditsebi tše dingwe di ile tša eletša gore batswadi ba bee dialamo tša ditshepedišo tša elektroniki ka magaeng a bona bakeng sa go thibela bana ba bona go tloga ba sa laela. Ke ka baka la’ng bafsa ba bantši gakaakaa ba ipea kotsing ya go lebana le kgalefo ya batswadi ba bona ka go ngwega?

Lebaka Leo ka Lona ba Bangwe ba Ngwegago

Ka dinako tše dingwe bafsa ba ngwega feela ka gobane ba tenegile le go nyaka go ba le boithabišo le bagwera ba bona. Puku ya Adolescents and Youth e hlalosa gore bafsa ba ka ngwega “ka baka la thibelo e itšego, ka mohlala, ya mabapi le go boa gae e sa le ka pela mantšiboa goba thibelo yeo e ba thibelago go ya meletlong e itšego ya bogwera. Mofsa a ka ya go dutše go le bjalo gomme ka dinako tše dingwe a kgone go boa ka ntle le go lemogwa.” Yo mongwe wa nywaga e 16 o hlalositše mabaka a gagwe a go ngwega. O itše: “Ke ikwa eka ke ngwana le gore ga ke na tokologo bophelong. Nako ya gore ke fihle gae ke ya ka pela go feta ya motho le ge e le ofe. Le gona batswadi ba-ka ga ba ntumelele go ya mafelong ao bagwera ba-ka ba yago go ona . . . Ka gona, ke fo ya gomme ka bolela maaka.” Joseph yo go boletšwego ka yena mathomong, o ile a thoma go ngwega ge a e-na le  nywaga e 14 ge a be a e-ya khonsateng ya rap yeo batswadi ba gagwe ba bego ba mo ganeditše go e tsenela.

Ka kgonthe, bafsa ba bantši ga ba na maikemišetšo a mabe ka go ngwega. Tara, e lego yo mongwe wa bafsa bao ba tsopotšwego mathomong, o itše: “Selo sa pele ka monaganong wa rena e be e se ‘Tla re yeng re yo dira sebe se sešoro.’ Ke fo ba ke nyaka go ba le kgaetšedi ya-ka, gomme o rata go intšha le go ba le boithabišo le bagwera ba gagwe.” Joseph o itše: “Re fo dula re sa dire selo. Ke be ke nyaka go bolela le go ba le bagwera ba-ka.” Eupša le ge go fo dula ga motho le bagwera e le ka sewelo go ka lebišago bosenying bjo bogolo, bafsa ba bantši ba tsena mathateng a magolo.

Dikotsi

Setsebi sa tša bophelo bjo bobotse bja monagano, Dr. Lynn E. Ponton se bontšha gore: “Ke mo go tlwaelegilego bakeng sa bafsa go lekela hlogong.” Dr. Ponton o tšwela pele go hlalosa gore ke mo go tlwaelegilego goba gaešita le go ba mo go lokilego bakeng sa bafsa go nyaka go ikemela, go leka dilo tše mpsha, go ba maemong a mafsa le ao a thabišago. Ke karolo ya go gola. Eupša bafsa ba bangwe ba lekela hlogong go fetela ka kua ga mellwane e kwagalago—kudu-kudu ge ba le kgole kudu le tlhokomelo ya batswadi ba bona. Makasine wa Teen o re: “Mokgwa wa kgateletšo ya dithaka wa go tenega, go lewa ke bodutu, matla a sa laolegego mohlomongwe le sehlohleletši se sengwe bjalo ka bjala . . . di ka lebiša bafsa go lekela-hlogong ka mo go fošagetšego—gomme ba lefa ka maphelo a bona.” Nyakišišo e nngwe e lokeleditše e mengwe ya mediro ye ya bafsa ya go lekela-hlogong, go akaretša go otlela ka lebelo le le feteletšego, go senya dithoto ka boomo, go otlela mola ba tagilwe le go utswa.

Ge feela o šetše o itsentše go se nene go se kweng, go bonolo go tšwela pele go ya diphošong tše dikgolo. Go bjalo ka ge Jesu a boletše go Luka 16:10 gore: “Mo-se-loke-dinyaneng, le ka tše kxolo xa a loke.” Ka gona, ga se mo go makatšago gore go ngwega le bagwera go ka lebiša dibeng tše dikgolo. Tara o ile a dira bootswa. Joseph o ile a thoma go rekiša dihlare-tagi, a swarwa gomme a ya kgolegong. Mofsa wa Mokriste yo a bitšwago John o ile a thoma go diriša dihlare-tagi gampe le go utswa dikoloi. Ka manyami, bafsa ba bantši le bona ba buna ditla-morago tša mmele tša mokgwa o bjalo—boimana bjo bo sa nyakegego, malwetši ao a fetetšwago ka kopano ya botona le botshadi goba go lemalela dino-tagi goba dihlare-tagi.—Ba-Galatia 6:7, 8.

Tshenyo

Tshenyo e kgolo kudu go feta tshenyo mmeleng wa gago e ka ba tshenyo maikwelong a gago. Letswalo le le tshwenyegilego le ka ba bohloko kudu. (Psalme 38:3, 4) Joseph o re: “Go na le polelwana ye e rego, ga o tsebe seo o nago le sona go fihlela ge o se loba. Ka dinako tše dingwe ke gopola tša morago gomme ga ke kgolwe gore ke be ke tloga ke hloka temogo gakaalo.”

Gape seo se sa swanelwago go tshedišwa mahlo ke tshenyego e kgonegago botumong bja gago. Mmoledi 10:1 e re: “’Ntši tše hwilexo di senya sehlare sa ngaka, sa bôla, sa nkxa. Le bošilo byo bonyane bo rôba bohlale le bokwala.” Mehleng ya bogologolo setlolo se bohlokwa goba  senkgiša-bose se be se ka senywa ke selo se itšego se senyenyane bjalo ka ntšhi e hwilego. Ka mo go swanago, botumo bja gago bjo bo šometšwego ka thata bo ka senywa feela ke “bošilo byo bonyane.” Le gona, ge e ba o le Mokriste, boitshwaro bjo bjalo bjo bobe ga go pelaelo gore bo tla go thibela go hwetša ditokelo ka phuthegong. Go feta moo, o ka kgothaletša bjang ba bangwe go latela melao ya motheo ya Beibele ge ba bangwe ba tseba gore wena ka noši ga o dire bjalo?—Ba-Roma 2:1-3.

Sa mafelelo, ela hloko bohloko bjoo go se be gona ga gago ge go lemogwa go ka bo bakelago batswadi ba gago. Motswadi yo mongwe o bolela ka letšhogo la go lemoga gore morwedi wa gagwe wa nywaga e 15 o be a se gona ka ntlong. O itlhalosa yena le monna wa gagwe ba ile ba ‘tshwenyega kudu’ ka baka la go se tsebe moo morwedi wa bona a ilego gona. Na o nyaka go baka bohloko bjo bjalo le manyami batswading ba gago?—Diema 10:1.

Go Hwetša Tokologo e Oketšegilego

Ka mo go kwešišegago, e ka ba mo go ferekanyago ge e ba batswadi ba gago ba bonala e le ba thata ka mo go feteletšego. Eupša na go ngwega ke tharollo e le ka kgonthe? Mo e nyakilego e le ka mehla, o tla tanywa mafelelong. Gaešita le ge o hlalefile ka mo go lekanego go ka hlalefetša batswadi ba gago, Jehofa Modimo o bona ditiro tša gago, gaešita le tšeo di dirwago kgamping ya lefsifsi. (Jobo 34:21) Ka gona, mafelelong o tla pepentšhwa, ka go rialo wa senya go botwa mo batswadi ba gago ba bego ba na le gona go wena pele ga moo. Mafelelo e tla ba afe? O tla lahlegelwa kudu ke sona selo seo o bego o se nyaka—tokologo!

Gopola: Gore o thabele tokologo o swanetše go botwa ke batswadi ba gago. Gomme tsela e kaone ya go dira bjalo ke go fo ba kwa. (Ba-Efeso 6:1-3) Ge e ba o ikwa gore batswadi ba gago e ba bao ba sa leka-lekanago ka tsela e itšego, boledišana le bona ka bolokologi le ka tlhompho. Ba tla naganišiša gabotse ka seo o se bolelago. Ka lehlakoreng le lengwe, o ka hwetša gore ba na le mabaka a mabotse a go go thibela ka tekanyo e itšego. Gaešita le ge o sa dumele, le ka mohla o se ke wa lebala gore ba a go rata le gore ba go kganyogela tše botse pelong. Tšwela pele o aga kholofelo yeo ba bego ba e-na le yona go wena, gomme ka nako ya gona o tla hwetša tokologo yeo o e kganyogago. *

‘O se Sepele le Bona’

Morago kua mehleng ya bogologolo, bafsa bao ba bego ba boifa Modimo ka mehla ba be ba lekega go tlatša dithaka tša bona boitshwarong bjo bo sa laolegego. Ke kamoo Salomo a ilego a kgothatša bafsa ka gore: “Ngwan’a-ka! Xe ba-dira-dibe ba Xo xokeletša, O xanê. . . . Se swarê ka tsela ya bôna.” (Diema 1:10, 15) E-kwa keletšo yeo ge bao ba bitšwago bagwera ba leka go go gokeletša go ngwega. Salomo o tšwela pele a lemoša gore: “Mohlale ó bôna dikotsi di s’e-tla, a khuta; ba mašilô ba a feta, ba y’o hlaka.”—Diema 22:3.

Ge e ba o šetše o thomile go ngwega, kgaotša! E fo ba wena o ikgobatšago mafelelong. Dira gore batswadi ba gago ba tsebe seo o bego o se dira gomme o ikemišetše go lebeletšana le kotlo le ge e le efe goba thibelo yeo ba ka e neago. Ge e ba go nyakega, kgetha bagwera ba bafsa—bagwera bao e tlago go ba tutuetšo e botse go wena. (Diema 13:20) Tsoma ditsela tšeo di lokilego le tše sego kotsi kudu bakeng sa go ithabiša.

Sa bohlokwa kudu, katanela boemo bja gago bja moya ka go bala Beibele le go ba gona dibokeng tša Bokriste. Mopsalme o ile a botšiša gore: “Lesoxana le ka thakxa bya’ng thsepelò ya lòna?” O araba ka gore: “Ké xe le lôta Lentšu la [Modimo].” (Psalme 119:9) Ge o dutše o lokišetša monagano wa gago ganyenyane-ganyenyane go dira se se lokilego, o tla phetha ka gore le ge go ngwega go ka ba go thabiša e bile e le mo go kgahlišago, ruri ga se mo go swanetšego go ka itebantšha le dikotsi tša gona.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 20]

“Batswadi ba-ka ga ba ntumelele go ya mafelong ao bagwera ba-ka ba yago go ona . . . Ke fo ya gomme ka bolela maaka”

[Seswantšho go letlakala 19]

Go ngwega gantši go lebiša mathateng a magolo