Bafsa ba a Botšiša . . .

Nka Kgaotša Bjang go Tshwenyega Kudu Gakaakaa?

“Se sengwe sa dilo tšeo di tshwenyago kudu go mofsa e ka ba bokamoso. O tshwenyega ka wena ka noši. Na ke swanetše go tloga gae? Na ke swanetše go ya sekolong? Na ke swanetše go tsenela tirelo ya nako e tletšego? Na ke swanetše go tsena lenyalong? O na le dikgetho tše dintši kudu tšeo di tšhošago.”—Shane wa nywaga e 20.

NA O tshwenyega kudu? Bafsa ba bantši ba dira bjalo gomme e le ka mabaka a fapa-fapanego. Lengwalo leo le gatišitšwego bakeng sa go nea batswadi tlhahlo le begile gore: “Nyakišišo ya morago bjale ya lefase ka bophara ya bafsa ba nywaga e 15 go ya go e 18 dinageng tše 41 e bontšhitše gore go hwetša mošomo o lefago gabotse ke selo sa mathomo-thomo seo bafsa ba lehono ba tshwenyegilego ka sona.” Se sengwe ke go tshwenyega ka bophelo bjo bobotse bja batswadi ba bona. Go boifa go lahlegelwa ke motho yo ba mo ratago go be go le gare ga dilo tše dingwe tše kgolo tšeo di ba tshwenyago.

Nyakišišo ya Lefapha la tša Thuto la United States e hweditše gore “kgateletšego ya go hwetša dintlha tše dibotse” e be e le lebaka le legolo la go tshwenyega ga bafsa ba bantši kua United States. Nyakišišo yona yeo e utolotše gore bafsa ba bantši ba ikwa go swana le kamoo Shane a ilego a ikwa ka gona (o tsopotšwe mathomong a sehlogo se). Mofsa yo mongwe yo a bitšwago Ashley o re: “Ke tshwenyega ka bokamoso bja-ka.”

Lega go le bjalo, bafsa ba bangwe ba tshwenyega ka go šireletšega ga bona mmeleng. Go ya ka nyakišišo ya 1996, mo e nyakilego go ba 50 lekgolong ka moka ya bafsa kua United States ba be ba nagana gore dikolo tša bona di thoma go ba tše šoro kudu. Mo e ka bago bafsa ba lego mahlalagading ba fetago dimilione tše seswai (37 lekgolong) ba begile gore ba tseba motho yo mongwe yo a kilego a thuntšhwa!

Lega go le bjalo, ga se go tshwenyega ka moka mo go gateletšago kudu. Bakeng sa bafsa ba bantši, matshwenyego a bona a magolo a akaretša bophelo bja bona bja tša leago. Makasine wo o kgokagantšwego le ditshepedišo tša computer wo o lebišitšwego go batswadi o bolela gore: “Bafsa ba tshwenyega ka go ba le lesogana goba kgarebe, eupša gantši ba tshwenyega ka go se be le bagwera ka mo go feletšego.” Ngwanenyana wa mofsa yo a tšwilego mahlalagading yo a bitšwago Meagan o lla ka gore: “Motho o lebelelega bjang le go dira dilo ka mokgwa o lego nakong le o raraganego? Ke nyaka bagwera.” Ka mo go swanago, mofsa wa Mokriste wa nywaga e 15 yo a bitšwago Natanael o bolela gore: “Bafsa sekolong ba tshwenyega ka mokgwa wa sebjale-bjale. Ba tshwenyega mabapi le kamoo ba sepelago ka gona, kamoo ba bolelago ka gona le kamoo ba lebelegago ka gona go ba bangwe. Ba boifa go lebelega bjalo ka mašilo.”

Mathata—Karolo ya Bophelo

E tla ba mo gobotse ge e ba re ka phela maphelo ao a se nago matshwenyego. Lega go le bjalo, Beibele e re: “Motho e a belexwexo ke mosadi, matšatši  a xaxwe xa se a makae, ’me ó hoše tapišexo.” (Jobo 14:1) Ka gona, mathata—le matshwenyego ao a sepedišanago le wona—ke karolo ya bophelo. Eupša ge e ba o dumelela matshwenyego le dipelaelo di laola kgopolo ya gago, o ka ikgobatša kudu. Beibele e lemoša ka gore: “Ma-ja-pelo ma-rôba-motho, ó thabišwa ke lentšu la botho.”—Diema 12:25.

Tsela e nngwe ya go phema go tshwenyega mo go sa nyakegego ke go laola boitshwaro bja gago. Ana wa nywaga e 16 o re: “Ba bantši bao ke tsenago le bona ka klaseng ba tshwenyegile ka go ba baimana goba go tsenwa ke malwetši ao a fetetšwago ka dikopano tša botona le botshadi.” Eupša o ka phema matshwenyego a bjalo ka go kgomarela ditekanyetšong tša Beibele tša boitshwaro. (Ba-Galatia 6:7) Lega go le bjalo, ga se mathata ka moka a gago ao a tlago go tloga ka mo go feletšego goba go rarologa gabonolo. O ka kgaotša bjang go tshwenyega kudu gakaakaa?

“Tshwenyega ka Tsela e Bohlale”

Batho ba bantši ba dumelela go tshwenyega go ba gobatša. Eupša sehlogo se se tšwelelago ka makasineng wa bafsa ba ba lego mahlalagading se šišintše gore motho a ka “tshwenyega ka tsela e bohlale” ka go fetoša go tshwenyega selo seo se holago! Beibele e na le melao ya motheo e mentši yeo e ka go thušago go dira seo. Nagana ka Diema 21:5 e rego: “’Kêlêllô tša serôtô di iša mokhoreng; e a pôtlakaxo ó y’o hlôka.” Ka mohlala, e re re re o nyaka go ba le pokano le bagwera ba itšego ka phuthegong. Thulaganyo e botse e ka go bolokela go tshwenyega kudu. Ipotšiše, ‘Ge e le gabotse ke bomang bao ba tla laletšwago? Ke nyaka gore ba fihle neng? Ke nyaka gore ba sepele neng? Ge e le gabotse ke nyaka dilapološi tše dintši gakaaka’ng? Ke mediro efe e mengwe ya boithabišo yeo yo mongwe le yo mongwe a tlago go e thabela?’ Ge o dutše o naganišiša ka dilo tše ka mo go tseneletšego, ke moo mohlomongwe pokano ya lena e tlago go sepela gabotse.

Lega go le bjalo, o ka fehla go tshwenyega ka go dumelela gore dilo e be tše raraganego kudu. Jesu Kriste o ile a nea keletšo e latelago go mosadi yo a ilego a tsena mathateng ka mo go sa nyakegego gore a hlokomele moeng wa gagwe: “Eupša se se hlokegago ke se tee.” (Luka 10:42, PK) Ka gona ipotšiše, ‘Ke’ng seo e tlogago e le sa bohlokwa bakeng sa go dira gore pokano ye e be e atlegilego?’ Go boloka dilo di le bonolo go ka go thuša go fokotša pelaelo ya gago.

Mothopo o mongwe wa go tshwenyega e ka ba go šireletšega ga gago sekolong. Go ka no se be le mo gontši mo o ka go dirago bakeng sa go fetoša boemo moo. Eupša o ka gata megato e šomago bakeng sa go itšhireletša. Diema 22:3 e re: “Mohlale ó bôna dikotsi di s’e-tla, a khuta.” Go fo phema mafelo a lego kotsi—e sego feela mafelo ao a lego ka thoko, eupša gape le mafelo ao a sa hlapetšwego moo bošoro bo sekametšego go dirwa gona—go ka fokotša dibaka tša go tsena mathateng.

Mošomo wa sekolong e ka ba mothopo o mongwe wa go tshwenyega. Mohlomongwe o na le dikabelo tše bohlokwa tše mmalwa tša mošomo wa gae gomme o tshwenyega ka gore o ka se kgone go di fetša ka moka ka nako e beilwego. Molao wa motheo wo o lego go Ba-Filipi 1:10 ke o thušago: “Xore Le tsebê xo hlaoloxanya [dilo tša bohlokwa bjo bogolo, NW].” Ee, ithute go etiša dilo tša bohlokwa pele! Kgetha gore ke kabelo efe yeo e šaletšego kudu gomme o dire yona pele. Ka morago, o tšwele pele go e latelago. Ganyenyane-ganyenyane o tla thoma go ikwa o kgona go laola boemo.

Hwetša Keletšo

Ge Aaron e be e sa le mofsa, o be a tshwenyega kudu mabapi le go atlega ditlhahlobong tša mafelelo mo a bego a bile a e-na le dihlabi kgareng. O a gopola: “Ke ile ka boledišana le batswadi ba-ka gomme ba nkiša ngakeng. Kapejana e ile ya lemoga gore go be go se na selo seo se fošagetšego ka pelo ya-ka gomme e ile ya hlalosa kamoo pelaelo e ka kgomago mmele ka gona. Ka morago batswadi ba-ka ba ile ba nthuša go lemoga gore ke dirile sohle seo nka se kgonago bakeng sa go itokišetša ditlhahlobo le gore mo nakong  ye ke swanetše go tshwenyega kudu ka go itlhokomela. Pelaelo ya-ka e ile ya kgaotša, dihlabi tša kgareng tša nyamelela gomme ke ile ka dira gabotse ditlhahlobong tša-ka.”

Ge e ba o ikwa o imelwa ke go tshwenyega, o se ke wa hwela tharing. Diema 12:25 (PK) yeo e ilego ya tsopolwa ganyenyane pejana, ka mo go feletšego e re: “Manyami a pelo a imeletša motho fase; eupša lentšu la botho le thabiša pelo.” Ke feela ge e ba o bolela “manyami” a gago moo o tlago go hwetša “lentšu la botho” la kgothatšo!

Sa pele, o ka rata go boledišana ka dilo le batswadi ba gago; ba ka kgona gabotse go tla ka ditšhišinyo tše itšego. Bao ba godilego moyeng ka phuthegong ya Bokriste ya lefelong la geno ke mothopo o mongwe wa thekgo. Janelle wa nywaga e 15 o a laodiša: “Ke be ke tshwenyega mabapi le go ya sekolong se se phagamego, ke boifa go lebeletšana le selo se sengwe le se sengwe—dihlare-tagi, dikopano tša botona le botshadi, bošoro—go fihlela ge ke boledišana le mogolo wa phuthego. O ile a nnea ditšhišinyo tše dintši tše di šomago. Kapejana ke ile ka kwa bokaone ka gobane mo nakong ye ke lemogile gore nka kgona go swaragana le boemo.”

O se ke wa Phaela Dilo ka Thoko

Ka dinako tše dingwe go na le selo seo re swanetšego go se dira, eupša ra se phaela ka thoko ka gobane re hwetša e le seo se sa kgahlišego. Ka mohlala, Shevone wa nywaga e 19 o bile le phapano ya motho ka noši le Mokriste-gotee. O be a tseba gore o swanetše go boledišana le yena ka taba, eupša o ile a dika-dika. O ipobola ka gore: “Ge ke dutše ke diega, e bile moo e ntshwenyago kudu.” Ke moka Shevone o ile a gopola mantšu a Jesu ao a lego go Mateo 5:23, 24, ao a kgothaletšago Bakriste go lokiša mathata ka ponyo ya leihlo. Shevone o gopola gore: “Ge mafelelong ke dirile bjalo, ke ile ka imologa.”

Na o phaela selo se itšego ka thoko—kabelo e sa kgahlišego goba phapano e sa lešego di wela? Gona, kgonthišega gore o e hlokomela kapejana gomme o tla ba le dilo tše sego kae tšeo o tshwenyegago ka tšona.

Maemo a Thata Kudu

Ga se maemo ka moka ao a lokišegago gabonolo. Nagana ka lesogana leo le bitšwago Abdur. Mmagwe o be a e-na le kankere gomme o be a swanelwa ke go mo hlokomela gotee le moratho wa gagwe. Ge e le gabotse Abdur, o tshwenyegile ka boemo bja mmagwe. Eupša o re: “Ke ile ka tšea temošo mantšung a Jesu a rego: ‘E ka ba mang wa lena e a kaxo kxôna xo eketša leêmô la xaxwe ka xo le belaêlêla, a kxôna le moêlônyana o tee?’ Go e na le go ba yo a nyamilego kudu, ke leka go naganišiša ka boemo gomme ka akanya ka seo se ka tlišago mafelelo a mabotse.”—Mateo 6:27.

Go dula o thekgile ditho mathateng ga go bonolo. Ba bangwe e ba bao ba gateletšegilego kudu mo e lego gore ba a itlhokomologa le go gana go ja. Lega go le bjalo, puku ya Helping Your Teenager Deal With Stress e lemoša gore ge o itima phepo ya motheo, o “tloga o ka se kgone go lebeletšana le go galefa ga kgateletšego gaešita le go fokola kudu mo go kwagalago ga bophelo bjo bobotse.” Ka gona, itlhokomele mmeleng. Khutša ka mo go lekanego le go hwetša dijo tše di lekanego.

O ka hwetša kimologo e kgolo ka go latela keletšo ye ya Beibele e rego: “Lahlêla Morêna morwalô wa xaxo; Yêna ó tlo Xo babalêla; a ka se kê a bá a lesa moloki xe a ka šuthišwa.” (Psalme 55:22) Shane yo a tsopotšwego mathomong a sehlogo se, o be a tshwenyegile kudu ka bokamoso bja gagwe. O gopola gore: “Ke ile ka thoma go lebiša tlhokomelo kudu Lentšung la Modimo le morerong wa gagwe.” Kapejana o ile a lemoga gore bokamoso bja gagwe e tla ba bjo bo thabišago ge e ba a diriša bophelo bja gagwe go hlankela Modimo. (Kutollo 4:11) Shane o re: “Ke ile ka kgaotša go itshwenyegela. Ke be ke e-na le selo se sengwe se bohlokwa kudu seo ke swanetšego go nagana ka sona.”

Ka gona, ge o ikhwetša o tshwenyega kudu, tsoma ditsela tše di holago bakeng sa go lebeletšana le boemo bja gago. Hwetša keletšo go ba ba godilego. Gomme ka godimo ga tšohle, iša matshwenyego a gago go Jehofa “xobane ké Yêna a [go] belaêlêlaxo.” (1 Petro 5:7) Ka thušo ya gagwe, mohlomongwe o tla kgaotša go tshwenyega kudu.

[Seswantšho go letlakala 13]

Boledišana le batswadi ba gago ka matshwenyego a gago

[Seswantšho go letlakala 14]

Ge o lokiša mathata kapejana, ke moo o tla kgaotšago go tshwenyega kapejana