Lefase Leo go Lona Batho ka Moka ba Tlago go Amogelega

“Ka ge bothata bja bafaladi e le bothata bja lefase ka moka, gona le go tsongwa ga tharollo e swanetše go ba ga lefase ka moka.”—Gil Loescher, moprofesara wa ditswalano tša tša ditšhaba-tšhaba.

BANYALANI ba bafsa ba ile ba sepela ba iphihlile ka lefsifsi la bošego. A kgomegile ka go šireletšega ga bona, monna ga se a senya nako, le ge ba be ba na le ngwana yo monyenyane. O be a kwele gore mmuša-noši yo sehlogo o be a rera tlhaselo ya polao motseng. Ka morago ga leeto le le lapišago la dikhilomithara tša ka godimo ga tše 160, mafelelong lapa le ile la tshela mollwane go ya lefelong la tšhireletšego.

Lapa le la bobotlana ka morago le ile la tsebja lefaseng ka bophara. Leina la ngwana e be e le Jesu, gomme batswadi ba gagwe e be e le Maria le Josefa. Bafaladi ba ga se ba tloga nageng ya gabo bona bakeng sa go yo tsoma mahumo a dilo tše di bonagalago. Go e na le moo, boemo bjo ba bego ba lebeletšane le bjona e be e le bjo bo beago bophelo kotsing. Go ba gona, ngwana wa bona e be e le yena yo tlhaselo e lebišitšwego go yena!

Go etša bafaladi ba bangwe ba bantši, mafelelong Josefa le lapa la gagwe ba ile ba boela nageng ya gabo bona ge boemo bja dipolitiki bo be bo kaonafetše. Eupša go tšhaba ga bona ka nako e swanetšego, ka ntle le pelaelo go ile gwa thuša go phološa bophelo bja ngwana wa bona yo monyenyane. (Mateo 2:13-16) Naga yeo ba tšhabetšego go yona, e lego Egipita, e be e tumile kudu ka go amogela bobedi bafaladi ba tša dipolitiki le ba tša boiphedišo. Nywaga-kgolong e mentši pejana, bo-rakgolo-khukhu ba Jesu ba be ba ile ba hwetša botšhabelo Egipita nakong ya ge tlala e be e hlasela naga ya Kanana.—Genesi 45:9-11.

Ba Šireletšegile Eupša ga se ba Kgotsofala

Mehlala ya Mangwalo le ya mehleng yeno e hlatsela gore go tšhabela nageng e nngwe go ka bolela phapano magareng ga bophelo le lehu. Lega go le bjalo, e sa dutše e le phihlelo e kwešago bohloko lelapeng le ge e le lefe go tlogela legae la lona. Le ge legae e ka ba la bobotlana, e ka ba e le leo ka nywaga e mentši go dirišitšwego nako le tšhelete e ntši go lona. Le gona, gape e ka ba bohwa bja lapa bjo bo le kgokaganyago le setšo sa bona le naga ya gabo bona. Go feta moo, bafaladi ba ka kgona go tloga le dithoto tše sego kae ge e ba go e-na le tšeo ba tlogago le tšona. Ka gona, bafaladi ka mehla ba nwelela bodiiding, go sa šetšwe maemo a bona a pele a bophelo.

Maikwelo a pele a go ikwa ba imologile ge ba fihla lefelong la botšhabelo a ka fela ka pela ge e ba go bonala sohle seo bokamoso bo ba swaretšego sona e le feela bophelo bja go phela kampeng ya bofaladi. Le gona ge boemo bja bofaladi bo tšwela pele ka nako e telele, e ba moo bo gatelelago kudu, kudu-kudu ge e ba go se na go tswaka-tswakana le batho ba lefelong leo. Bafaladi ka go swana le motho yo mongwe le yo mongwe, ba nyaka go ba le lefelo-tsoko leo e ka bago legae la sa ruri. Kampa ya bofaladi ga se lefelo le le loketšego bakeng sa go godiša lapa. Na go tla ka gwa ba le nako yeo ka yona yo mongwe le yo mongwe a tlago go ba le lefelo leo a le bitšago legae la gagwe?

Na go Bušetšwa Nageng ya Setlogo ke Tharollo?

Nywageng ya bo-1990, batho ba ka bago dimilione tše senyane bao ba bego ba tlošitšwe mafelong a bona, mafelelong ba ile ba boela magaeng a bona. E be e le nako ya lethabo go ba bangwe ba batho ba, gomme ba ile ba thoma go aga maphelo a bona lefsa ka phišego e kgolo. Eupša bakeng sa ba bangwe, tshekamelo e be e le ya go amogela boemo ka go fo itlhoboga. Ba boile feela ka gobane boemo bja bona bo be bo fetogile bjoo bo se sa hlwago bo  kgotlelelega nageng ya bona ya botšhabelo. Mathata ao ba ilego ba lebeletšana le ona lefelong la bofaladi e be e le a šoro moo ba ilego ba phetha ka gore go be go tla ba kaone ge ba boetše gae, go sa šetšwe maemo a go se šireletšege ao ka ntle le pelaelo ba bego ba tla lebeletšana le ona.

Gaešita le maemong a mabotse kudu, go bušetšwa gae go akaretša mathata ka gobane go bolela go hudušwa ka mo go feletšego lekga la bobedi. The State of the World’s Refugees 1997-98 e hlalosa gore: “Mogato o mongwe le o mongwe wa go huduga o sepedišana le tahlegelo ya dilo tša go iphediša, tše bjalo ka naga, mešomo, magae le diruiwa. Le gona go huduga mo gongwe le mo gongwe go swaya mathomo a mogato o thata wa go aga lefsa.” Nyakišišo e nngwe ya bafaladi bao ba bušeditšwego gae ba bogareng bja Afrika e begile gore “bakeng sa bafaladi bao ba ilego ba hwetša thušo lefelong la bofaladi, go boa go ka ba boima kudu go feta phihlelo ya go falala ka boyona.”

Lega go le bjalo, se se nyamišago kudu le go feta ke boemo bja bafaladi ba dimilione bao ba gapeletšwago go boela nageng ya gabo bona ba sa rate. Ke maemo afe ao a ba letetšego moo? Pego ya Ditšhaba tše Kopanego e re: “Bao ba boilego ba ka no swanelwa ke go phela boemong bjoo go bjona go se nago taolo ya molao, moo bohlakodi le bosenyi bjo šoro di atilego gona, moo mašole a tlogetšego mošomo a hlaselago baagi le moo dibetša tše di rwalegago gabonolo di ka hwetšwago ke bogolo bja baagi.” Go molaleng gore ditikologo tše bjalo tše šoro ga di kgotsofatše gaešita le dinyakwa tša motheo tša polokego tša batho ba ba tlošitšwego mafelong a bona.

Go Aga Lefase Leo go Lona yo Mongwe le yo Mongwe a Šireletšegilego

Go bušetšwa nageng ya setlogo ka kgapeletšo goba ka go se rate, le ka mohla go ka se rarolle mathata a bofaladi ge e ba go sa lebeletšanwe le mabaka a motheo. Mdi. Sadako Ogata, yo e kilego ya ba Mokomosasa yo Mogolo wa Bafaladi wa Ditšhaba tše Kopanego, o boletše ka 1999 gore: “Ditiragalo tša ngwaga-some wo—gomme ge e le gabotse, ditiragalo tša ngwaga o fetilego—di bontšha gabotse gore ditaba tša mabapi le bofaladi di ka se ahla-ahlwe ka ntle ga gore go kgongwe taba ya polokego.”

Le gona, go hlokega mo gogolo kudu ga polokego go tshwenya batho ba dimilione lefaseng ka bophara. Kofi Annan, mongwaledi-pharephare wa Ditšhaba tše Kopanego, o hlalosa gore: “Dikarolong tše dingwe tša lefase, mebušo e ile ya phuhlama ka baka la dintwa tša selegae le tša ditšhaba, e hlokiša badudi ba yona tšhireletšo le ge e le efe ya kgonthe. Mafelong a mangwe, polokego ya batho e beilwe kotsing ke mebušo yeo e ganago go gata mogato mabapi le dikgahlego tša setšhaba, mebušo yeo e tlaišago baganetši ba yona gomme e otla ditho tše se nago molato tša dihlopha tše nyenyane.”

Dintwa, tlaišego le bošoro bja semorafo—dilo tša motheo tšeo di bakago go se šireletšege tšeo Kofi Annan a di hlalositšego—gantši modu wa tšona ke lehloyo, kgethollo le go hloka toka. Mabošula a a ka se fedišwe gabonolo. Na seo se bolela gore bothata bja bofaladi bo tla mpefala go ya pele ka mo go sa phemegego?

Ge e ba ditaba di be di ka tlogelelwa diatleng tša batho, gona ka ntle le pelaelo mafelelo e be e tla ba a bjalo. Eupša ka Beibeleng, Modimo o holofetša gore ‘o fediša dintwa go fihla mafelong a lefase.’ (Psalme 46:9) Ka moporofeta wa gagwe Jesaya, o hlalosa ka mo go swanago nako yeo ka yona ‘nywako ye [batho] ba e agago ba tlogo go dula mo go yona; dirapa tša merara ba tlogo go lema ba ja dienywa tša yona. . . . Ba ka se itapiše ya ba lefeela; ba ka se tswale bana ba hwa ka pela; gobane e tlo ba mohuta wa bašegofatšwa ba Jehofa, bona le bana  ba bona.’ (Jesaya 65:21-23) Maemo a bjalo ka ntle le pelaelo a tla fediša bothata bja bofaladi. Na a ka fihlelelwa?

Ketapele ya molao-theo wa United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization e re: “Ka ge dintwa di thoma ka menaganong ya batho, ke ka menaganong ya batho moo ditiro tša go thibela go hlaselwa ga khutšo di swanetšego go hlangwa gona.” Mmopi wa rena o tseba gabotse gore go nyakega phetogo tseleng ya go nagana. Moporofeta yena yoo o hlalosa lebaka leo ka lona yo mongwe le yo mongwe mo lefaseng a tlago go phela ka polokego: “Xo ka se hlwê xo dirwa dibe, xo ka se hlwê xo senywa mo xo fêla dithabeng tše kxêthwa tša-ka, xobane xo tseba Morêna xo tlo tlala ’fase lohle bo-ka meetse xe a nabile lewatleng.”—Jesaya 11:9.

Dihlatse tša Jehofa di setše di lemogile gore tsebo ya go tseba Jehofa e ka kgona go fenya kgethollo le lehloyo. Modirong wa tšona wa ditšhaba-tšhaba wa go ruta, di nyaka go bolelela ditekanyetšo tša Bokriste tšeo di hlohleletšago lerato go e na le lehloyo, gaešita le ka dinageng tšeo di hlagaditšwego ke ntwa. Gape di nea bafaladi thušo le ge e le efe yeo di ka kgonago go e nea.

Ka lehlakoreng le lengwe, di lemoga gore tharollo e feletšego ya bothata bja bofaladi e go Kgoši ya Modimo yeo e kgethilwego, e lego Jesu Kriste. Ka ntle le pelaelo o kwešiša kamoo lehloyo le bošoro di ka senyago maphelo a batho gabonolo ka gona. Beibele e re holofetša gore o tla ahlola ba ba ikokobeditšego ka go loka. (Jesaya 11:1-5) Ka tlase ga pušo ya gagwe ya legodimong, thato ya Modimo e tla dirwa mo lefaseng, bjalo ka ge e dirwa legodimong. (Mateo 6:9, 10) Ge letšatši leo le fihla, ga go na motho yoo le ka mohla a tla swanelago ke go ba mofaladi. Yo mongwe le yo mongwe o tla ba le lefelo leo a le bitšago legae.

[Lepokisi go letlakala 12]

Go Nyakega’ng Bakeng sa go Rarolla Bothata bja Bofaladi?

“Go kgotsofatša dinyakwa tša batho ba lefase ba tlošitšwego magae—bobedi bafaladi le batho ba hudušitšwego ka nageng ya gabo bona—ke selo se se raraganego kudu go feta go fo ba nea polokego le thušo tša nakwana. Go akaretša go swaragana le tlaišego, bošoro le ntwa tšeo e lego tšona le mathomong di bakago go tšhaba magae. Go nyakega gore go elwe hloko ditshwanelo tša batho bohle, banna, basadi le bana e le gore ba thabele khutšo, polokego le boitlhompho ka ntle ga gore ba swanelwe ke go tšhaba magaeng a bona.”—The State of the World’s Refugees 2000.

[Lepokisi/Diswantšho go letlakala 13]

Ke Tharollo Efe Yeo Mmušo wa Modimo o e Neago?

“Kae le kae mo nageng go tla dirwa go loka le toka. Ka ge yo mongwe le yo mongwe a tla dira se se lokilego, khutšo le polokego di tla ba gona ka mo go sa felego. Batho ba Modimo ba ka se sa ba le matshwenyego, gomme magae a bona e tla ba a nago le khutšo le a šireletšegilego.”—Jesaya 32:16-18, Today’s English Version.