Todi ya Dinose—Sefodiši se Sebose

BANYAKIŠIŠI ba bangwe ba tša kalafo ba thabišwa ke dika tšeo todi ya dinose e nago le tšona tša go bolaya ditwatši le go thibela go ruruga. Kuranta ya The Globe and Mail ya Canada e bega gore: “Ka mo go fapanego le kabo ya dibolaya-ditwatši tšeo di hlabolotšwego kudu tšeo di palelwago ke go bolaya diphedi tše dinyenyane tšeo di lwantšhago dihlare-tagi, todi ya dinose e kgona go fenya bonyenyane tše dingwe tša tšona ge go e-tla tabeng ya dintho tšeo di fetetšwego ke ditwatši.”

Ke eng seo se lego ka gare ga todi ya dinose seo se e neago bokgoni bja go fodiša? Karabo e akaretša nose ya mošomi yeo e kgoboketšago todi go tšwa matšobeng. Mare a nose a na le glucose-oxidase, e lego enzyme ya motheo yeo e šilakanyago glucose yeo e lego toding. Setšweletšwa sa tšhilego ye ke hydrogen peroxide, yeo ka tlwaelo e šomišetšwago go hlatswa le go hlwekiša dintho. Ka tlwaelo, go šoma ga hydrogen peroxide ge e beilwe nthong ke ga nakwana; eupša todi ya dinose e šoma ka mo go fapanego. Pego ya Globe e re: “Ge e šetše e le nthong, todi ya dinose e tswakwa ka tsela e itšego le diela tša mmele, gomme se se fokotša asiti ya tlhago yeo e lego toding.” Enzyme e šoma boemong bjo bja asiti ya tlasana. Go šilega ga swikiri yeo e lego toding go direga ka go iketla le ka mo go sa feto-fetogego. Mosepelo wo o lokolla hydrogen peroxide ganyenyane-ganyenyane ka ditekanyo tše dikgolo ka mo go lekanego go ka bolaya paketheria ye e lego mo kgaufsi mola e bile e sa kgome gampe ditlhalenama tšeo di phelago gabotse tšeo di dikologilego.

Go ya ka Globe, todi ya dinose e na le dika tšeo di ka kgomago go fola ga ntho. “Llaga e tshesane ya todi ya dinose e nea tikologo ya monola yeo e šireletšago letlalo gotee le go thibela go bopega ga legogo le le thata. Todi ya dinose e hlohleletša go gola le go bopega ga ditšhikana tše difsa tša madi gomme ya baka gore disele tšeo di tšweletšago letlalo le lefsa di gole.” Go oketša moo, dilwantšha-oksitšene tšeo di lego toding ya dinose di dira tiro ya go thibela go fiša yeo e thušago go “fokotša go ruruga, di kaonefatša mosepelo wa madi gotee le go thibela ntho gore e se ke ya ‘ntšha meetse.’”

Pego e eletša ka gore: “Lega go le bjalo, todi ya dinose ga e fodiše batho bohle.” Go akanyetšwa gore go na le ditwatši tša botulin tekanyong e fihlago go 5 lekgolong ya todi ya dinose. Mekgatlo e bjalo ka Health Canada’s Botulism Reference Service gotee le makgotla a tlhokomelo ya bana e nea keletšo malebana le go nea bana ba ba lego ka tlase ga ngwaga todi ya dinose ka gobane “masea ga se a hlwa a e-ba le diphedi tše dinyenyane tšeo di phelago ka maleng a motho tšeo di lekanego bakeng sa go ka a šireletša malebana le paketheria.”