Go Dirwa ga Dilo Gore e be tša Lefase ka Bophara Moo go Tlago go go Hola

“Ge e ba go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara go tla atlega, go swanetše go atlege bakeng sa go hola badiidi le bahumi ka mo go swanago. Go swanetše go tliše ditshwanelo tšeo di swanago le tša bao ba humilego. Go swanetše go tliša toka ya tša leago le teka-tekano go swana le katlego ya tša boiphedišo le ditshepedišo tše di kaonefaditšwego tša poledišano.”—KOFI ANNAN, MONGWALEDI-PHAREPHARE WA DITŠHABA TŠE KOPANEGO.

BJALO ka ge Kofi Annan a bontšhitše, go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara mo go atlegago e le ka kgonthe go be go tla kaonefatša bophelo bja moagi yo mongwe le yo mongwe wa tikologong ya lefase ka bophara. Eupša seo re se bonego nywageng ya morago bjale ga se fihlelele boemo bjo. Ditshwanelo tša batho gotee le go se hlaole ga tša leago go dirile tšwelopele e nyenyane go feta ditšwelopele tša thekiniki le tša dilo tše di bonagalago.

Bothata bjo bogolo ke gore go dirwa ga tša boiphedišo gore e be tša lefase ka bophara go tutuetšwa ke kganyogo ya go nyaka go hwetša tšhelete. Tutuetšo ya dipoelo ke ka sewelo e naganelago badiidi gotee le babotlana goba dinyakwa tša lebaka le letelele tša polanete ye. Dr. David C. Korten o bolela gore: “Boemo bja lefase ka bophara bja tša boiphedišo bjo bo sa laolegego bjoo bo bušwago ke dikhamphani tša kgwebo tšeo di lemogago tšhelete e le yona feela e ba holago ge e le gabotse ke bjo bo sa tsepamago . . . gomme ke bjoo bo dirago gore batho ba hloke dilo le go feta ka ditsela tše dingwe tša kgonthe.”

Na mebušo ya lefase e tla kgona go laola boemo bja tša boiphedišo bja lefase ka bophara ka tsela yeo  bo tlago go tšweletša toka ya tša leago ka gona? Seo ga se bonagale se tla ba bjalo. Go fihla bokgoleng bjo, mebušo e hweditše go le thata go rarolla mathata le ge e le afe a lefase ka bophara—e ka ba bosenyi bja lefase ka bophara, go oketšega ga phišo ya lefase ka bophara goba bodiidi bja lefase ka bophara. Annan o hlalosa ka gore: “Go nyakega mogato wa mohlakanelwa bakeng sa go šireletša dikgahlego tša lefase ka bophara, eupša lefaseng la lehono leo go lona dilo di dirilwego gore e be tša lefase ka bophara, mekgwa yeo e lego gona bakeng sa modiro wa lefase ka bophara ke yeo ga bjale e sa lego mogatong wa go kaonefatšwa.”

Mekgwa ya lefase ka bophara bakeng sa go rarolla mathata a lefase ka bophara ga se yona feela yeo e nyakegago. Khomišene ya Mokgwa wa Pušo * e bontšha gore lefase gape le nyaka ditekanyetšo tša mekgwa ya setho. Pego ya bona e bontšha gore: “Ka ntle le mekgwa ya setho ya lefase ka bophara, dikgohlano le dikgateletšo tša go phela tikologong ya lefase ka bophara di tla oketšega; ka ntle le boetapele, gaešita le melao le merero yeo e hlamilwego gabotse e tla palelwa.”

Ke mohuta ofe wa mekgwa ya setho ya lefase ka bophara woo ba ilego ba o kgothaletša? Pego e itše: “Batho ba swanetše go swara ba bangwe ka tsela yeo le bona ba tla ratago go swarwa ka yona.” Jesu Kriste e lego moetapele yo mogolo kudu yoo lefase le ilego la mo tseba, o ile a ruta ka boemo bjo bja boitshwaro nywaga e dikete tše pedi e fetilego. (Mateo 7:12) Eupša molao wo wa motheo e sa dutše e le wa bohlokwa go feta le ge e le neng pele. Go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara moo go bego go ithekgile ka tekanyetšo yeo, ka ntle le pelaelo e be e tla ba mo go holago batho ka moka. Na selo seo se tla ka sa direga?

Tharollo ya Lefase ka Bophara ya Mohuta o Fapanego

Beibele e bolela e sa le pele gore kgaufsinyane mmušo wa lefase ka bophara o tla kopanya batho motheong wa go hloka boithati go e na le go ba kopanya motheong wa tšhelete goba thekinolotši. E tla atlega ka gobane e na le matla gotee le mekgwa ya go gata mogato wa lefase ka bophara legatong la batho ka moka. Jesu Kriste ka noši o ile a lebiša tlhokomelo ya gagwe mmušong wo wa lefase ka bophara ge a be a ruta balatedi ba gagwe gore ba rapelele Mmušo wa ‘Modimo gore o tle le gore thato ya Modimo e dirwe mo lefaseng.’—Mateo 6:10.

Mmušo wa Modimo e lego pušo ya legodimong yeo e lego ka diatleng tša Jesu Kriste, o tla bontšha ka mohlala mokgwa o mofsa wa setho wa lefase ka bophara, wona woo Jesu ka noši a bego a ruta ka wona ge a be a le lefaseng. Lerato la go rata Modimo gotee le la go rata baagišani e tla ba melao ya motheo yeo e hlahlago. (Mateo 22:37-39) Diporofeto tše dintši ka Beibeleng di bontšha seo mmušo wo o mofsa o tlago go se dira. Mabapi le Mmuši wa wona, Jesu Kriste, Beibele e holofetša gore: “Ó tlo ahlolêla babôtlana ka xo se hlaole motho, bahlaki ó tlo ba êmêla ka xo loka.” (Jesaya 11:4) Bahumi le ba matla ba ka se ke ba swara babotlana gampe. Jesu o tla “xauxêla mosenyi le mohloki . . . Meôya ya bôná ó tlo e lokolla  mohlakong, bošorong.”—Psalme 72:13, 14.

Mathata a tikologo a tla rarollwa kapejana. Go e na le go fetoga leganata ga tikologo ka go nanya, “leganata le tla thaba gomme le khukhuše bjalo ka letšoba.” (Jesaya 35:1, NW) Go e na le go ba le go hlokega ga dijo, “xo tlo ba le mohora wa mabêlê’ mo naxeng.”—Psalme 72:16.

Mmušo wa Modimo o kopanya batho ba ditlogo tša mehuta ka moka. Modimo o holofetša gore: “Ke tlo bá . . . phutha . . . ka ba dira dinku tša lešaka.” ‘Ke tla ba fetošetša lelemeng leo le sekilego, e le gore ka moka ga bona ba ntlhankele ba bapelane ka magetla.’ (Mika 2:12; Tsefanya 3:9, NW) ‘Leleme le le sekilego’ leo le akaretšago sehlopha seo se tlwaelegilego sa ditekanyetšo tša boitshwaro bjo bobotse le tša bodumedi, ke leo le sa dutšego le kopanya batho le mo nakong ye.

Ka thušo ya didirišwa tša lefaseng ka bophara tša go sepela, Dihlatse tša Jehofa ka mehla di swara dikopano tše dikgolo tša ditšhaba-tšhaba, tšeo di tiišago ditlamo gare ga dihlopha tše di sa swanego tša merafo, ditšhaba gotee le ditšo. Dikopano tše ke pontšho ya kgonthe ya botee bjoo bo akaretšago dipelo le menagano, go e na le go akaretša thekinolotši le kgwebo. (Bona lepokisi leo le sepedišanago le sehlogo.) Rathutatumelo wa mo-Sepania yoo a ilego a ya dikopanong tše bjalo o ngwadile gore: ‘Ke ile ka tloga kopanong ke ikwa ke agegile, e sego feela ka baka la dipolelo tšeo di sedimošago tša Mangwalo eupša gape le ka baka la botee bjoo bo lego gona gare ga batho ba gotee le boemo bja bona bjo bo phagamego bja boitshwaro le mekgwa e mebotse.’

Dihlatse tša Jehofa gape di diriša dibopego tše dingwe tša go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara bakeng sa go nolofatša modiro wa tšona wa go bolela ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo. Ka mohlala, Phafoga!, e fetolelwa ka maleme a 87 ke bafetoledi ba bantši lefaseng ka bophara ba diriša ditshepedišo tša computer gotee le mokgwa wa go romela melaetša wa elektroniki. Didirišwa tše bjalo di thuša Dihlatse tša Jehofa go dira lenaneo la tšona la thuto ya Beibele gore e be la lefase ka bophara e le ka kgonthe. Go molaleng gore didirišwa tša go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara di ka dirišwa ka tsela yeo e holago le yeo e senyago.

Ka mo go swanago, mmušo wa lefase ka bophara woo o hlomilwego ke Modimo o tla nea ditharollo go e na le go hlola mathata, bjalo ka ge go dirwa ga dilo gore e be tša lefase ka bophara ga batho go dirile bjalo. Re na le mabaka ohle a go holofela thulaganyong ye ya taolo ya legodimong. Modimo o holofetša gore: “Ke tlo hlôla . . . lefase le lefsa, tša kxalê di ka se hlwê di tsebywa . . . ’Me lena hlalalang Le fêlê Lè thabêla tše Nna ke tl’o xo di hlôla.” (Jesaya 65:17, 18) “Lefase le lefsa” la Modimo le tla hola batho e le ka kgonthe lefaseng ka bophara.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Lepokisi go letlakala 28]

DI A TSWALANA EUPŠA DI SA DUTŠE DI AROGANE

Le ge thekinolotši e ka ba e dirile lefase gore e be le lenyenyane, dikarogano di sa dutše di ikepetše. Thelebišene, megala ya go šikarwa gotee le Internet di ipontšhitše e le tša mohola bakeng sa go tswalanya batho eupša e sego go ba kopanya. Kgokagano ya tša boiphedišo le bofelo bja phenkgišano ya mebušo e phagamego di fokoditše palo ya dintwa magareng ga Dinaga, eupša dikgohlano tše šoro tša selegae di sa dutše di tšwela pele go bolaya gotee le go golofatša batho ba dikete tše makgolo ngwageng o mongwe le o mongwe.

Ke ka baka la’ng go sa dutše go le bjalo? Ka gobane lehloyo magareng ga dihlopha tšeo di phenkgišanago tša moloko, semorafo gotee le bodumedi—e lego sebaki se segolo seo se bakago dintwa tša selegae—ga di bontšhe maswao a go fokotšega. Dikgwebo tša lefase ka bophara gotee le mekgatlo ya bosenyi di kgonthišetša gore dibetša tše dintši tšeo di sa bitšego tšhelete e ntši di ba gona bakeng sa go boloka dihlopha tšeo di lwago e le tšeo di itlhamilego gabotse. Botee bja kgonthe bo ka se tšweletšwe ka dilo tša elektroniki. E bile katlego ya mmaraka wa tša go ananywa ga ditšhelete ga o kgothaletše toka ya tša leago.

Ka ditsela tše dingwe go dirwa ga tša boiphedišo gore e be ga lefase ka bophara ge e le gabotse go ka tlaleletša tabeng ya go hlokega ga botee. Ge tšhaparego ya tša boiphedišo e latela katlego ya gona, batho bao ba diilago e ka ba bahlaselwa ba bonolo ba bo-radipolitiki ba feteletšego bao ba dirišago gampe dipelaelo tša tša boiphedišo bakeng sa merero ya bona ka noši. Na tharollo ke efe? Human Development Report 1999 e dumela ka gore: “Go swanetšwe go hlangwa mohuta o mofsa wa pušo ya setšhaba le ya lefase ka bophara—woo motheo wa yona e lego tšwelopele ya batho le go leka-lekana.” Seo ke se Mmušo wa Modimo o tlago go se dira e le ka kgonthe.

[Diswantšho go letlakala 29]

Lenaneo la lefase ka bophara la thuto ya Beibele la Dihlatse tša Jehofa le thušitše go kopanya batho ba ditlogo ka moka