Pono ya Beibele

Boepi bja Marope—Na bo a Nyakega Bakeng sa Gore re be le Tumelo?

Ka 1873 moruti wa Leisemane Samuel Manning o ngwadile mabapi le Jerusalema gore: “Ba gogilwe ke bobotse bjoo bo sa ganetšwego, baeti ba kgeregela Jerusalema go tšwa mathokong ohle a lefase. Maboto ao a foforegago, ditarata tšeo di tletšego ditšhila le mašope ao a wago, di lebelelwa ka kgahlego e tseneletšego le tlhompho e kgolo ke dimilione tše dintši tša batho, e le lefelo leo le thabišago go feta le ge e le lefe le lengwe lefaseng.”

KGOKETŠO ya Naga e Kgethwa e gogetše batho ga e sa le go tloga mehleng ya Mmuši wa Roma Constantine. * Lebakeng la nywaga e ka bago 1,500, baeti ba be ba dutše ba e-tla le go tloga ba nyaka gore ba be le tswalano ya motho ka noši ya bodumedi le Naga e Kgethwa. Lega go le bjalo, ka mo go makatšago mathomong a lekgolo la bo-19 la nywaga diithuti di ile tša thoma go sepela le baeti ba, ka gona ya ba go thoma ga mehla ya boepi bja marope bja dilo tša Beibele—e lego thuto ya dilo tša bokgabo, batho, mafelo le maleme a Nageng e Kgethwa ya bogologolo.

Dikutollo tša baepi ba marope di feleleditše ka kwešišo e oketšegilego ya dibopego tše dintši tša mehleng ya Beibele. Gape pego ya boepi bja marope gantši e be e dumelelana le histori ya Beibele. Eupša na tsebo e bjalo e a nyakega bakeng sa tumelo ya Mokriste? Bakeng sa go araba potšišo ye, a re lebišeng tlhokomelo ya rena lefelong leo go epšago gantši go lona—e lego motseng wa Jerusalema le tempeleng ya ona.

‘Ga go Lefsika fa le le Tlogo Leswa le le Godimo ga le Lengwe’

Letšatšing la almanaka ya ba-Juda la Nisani 14 ka seruthwane sa 33 C.E., Jesu Kriste, a sepela le ba bangwe ba barutiwa ba gagwe, o ile a tloga tempeleng ya Jerusalema la mafelelo. Ge ba dutše ba lebile Thabeng ya Mehlware, yo mongwe  wa barutiwa o ile a re: “Moruti, O k’O bônê mabyê a makaakaa á, le moaxêlô wa ôna!”—Mareka 13:1.

Ba-Juda ba bao ba botegago ba ile ba ikwa ba e-na le lerato le tseneletšego bakeng sa Modimo le tempele ya gagwe. Ba be ba ikgantšha kudu ka meago ye e mebotse gotee le setšo sa nywaga-kgolo e 15 seo e bego e se emela. Karabo ya Jesu go barutiwa ba gagwe e bile e tšhošago: “A O a e bôna meaxô yé e mekaakaa? Xa xo lefsika fá le le tl’o xo leswa lè le xodimo xa le lengwê le s’a šuthišwa.”—Mareka 13:2.

Bjale ka ge Mesia yo a holofeditšwego a be a šetše a fihlile, Modimo o be a ka dumelela bjang gore tempele ya gagwe ka noši e senywe? E be e tla ba ganyenyane-ganyenyane ka thušo ya moya o mokgethwa moo barutiwa ba Jesu ba bego ba tla kwešiša ka botlalo seo a bego a se bolela. Lega go le bjalo, mantšu a Jesu a tswalana bjang le boepi bja marope bja dilo tša Beibele?

“Motse” o Mofsa

Ka Pentekoste ya 33 C.E., setšhaba sa ba-Juda se ile sa lahlegelwa ke boemo bja sona bjo bo amogelegago pele ga Modimo. (Mateo 21:43) Se se ile sa kgorela selo se sengwe se segolo kudu tsela—mmušo wa legodimong woo o tlago go tlišetša batho ka moka ditšhegofatšo. (Mateo 10:7) Ka go dumelelana le boporofeta bja Jesu, Jerusalema e ile ya fedišwa gotee le tempele ya yona ka 70 C.E. Boepi bja marope bo thekga pego ya Beibele ka tiragalo e bjalo. Lega go le bjalo, go Bakriste, tumelo ga se ya ithekga tabeng ya ge e ba marope a tempele ya bogologolo a ile a hwetšwa. Tumelo ya bona e theilwe go Jerusalema e nngwe, eupša wo ke motse wa mohuta o mongwe o fapanego.

Ka ngwaga wa 96 C.E., moapostola Johane, yo a ilego a kwa boporofeta bja Jesu mabapi le go senywa ga Jerusalema le tempele ya yona gomme a ile a phela go fihlela a bona phethagatšo ya bjona, o ile a bontšhwa pono e latelago: “Ka bôna Motse-mokxêthwa wa Jerusalêma o mofsa, ka o bôna ò foloxa ò e-tšwa xo Modimo lexodimong.” Lentšu leo le tšwago sedulong sa bogoši le ile la re: “Ó tlo axa le [batho], ya ba sethšaba sa xaxwe. ’Me Yêna mong Modimo ó tlo ba le bôná è le Modimo wa bôná. ’Me Yêna Modimo ó tlo phomola mexôkxô ka moka mahlong a bôná; le lehu le ka se hlwê le e-ba xôna; le xe e le manyami le dillô le bohloko, di ka se hlwê di e-ba xôna.”—Kutollo 21:2-4.

“Motse” wo o bopša ke Bakriste ba botegago bao ba tlago go hlankela e le dikgoši le Kriste legodimong. Ba le gotee ba bopa mmušo wa legodimong—Mmušo wa Modimo—woo o tlago go buša godimo ga lefase gomme wa bušetša moloko wa batho phethagalong nakong ya Nywaga e Sekete. (Mateo 6:10; 2 Petro 3:13) Bakriste ba ba-Juda ba lekgolong la pele la nywaga bao e bego e tla ba karolo ya sehlopha seo ba ile ba lemoga gore ga go na selo seo ba bego ba e-na le sona tshepedišong ya dilo ya Sejuda seo se bego se ka bapetšwa le tokelo ya go buša le Kriste legodimong.

Moapostola Paulo ge a ngwala mabapi le boemo bja gagwe bja pele bjo bo phagamego Bojudeng, o bolela legatong la bona ka moka gore: “Fêla, tše ke bexo ke re ké leruô, ke di bone xe e le thsenyêxêlô xe ke di bapetša le se Kriste a lexo sôna. Xomme le byale ke sa tiiša ke re ké thsenyêxêlô, xe ke di bapetša le boxolo bya tsebô ya xo tseba Jesu Kriste Mong wa-ka.”—Ba-Filipi 3:7, 8.

Ka ge moapostola Paulo a be a e-na le tlhompho e kgolo bakeng sa Melao ya Modimo le thulaganyo ya tempeleng, go molaleng gore mantšu a gagwe ga a bolele gore dithulaganyo tša Modimo di be di swanetše go tšeelwa fase. * (Ditiro 21:20-24) Paulo o be a fo bontšha gore thulaganyo ya Bokriste e be e phagametše tshepedišo ya Sejuda.

Ga go pelaelo gore Paulo le Bakriste ba bangwe ba ba-Juda ba lekgolong la pele la nywaga ba be ba e-na le tsebo e kgethegilego ka ditaba tše dintši tše di kgahlišago tša tshepedišo ya dilo ya Sejuda. Ka ge boepi bja marope bo re sedimoša ka dilo tša nakong e fetilego, tše dingwe tša ditaba tšeo ga bjale Bakriste ba kgona go di kwešiša. Lega go le bjalo, hlokomela gore ke kae moo Paulo a ilego a botša lesogana Timotheo gore a lebiše tlhokomelo ya lona gona ge a re: “Hlôkômêla tšôna-tšeo [tšeo di tswalanago le phuthego ya Bokriste], O ineêlê tšôna, xore dilong tšohle xo bônalê xe O tšwêlêla pele.”—1 Timotheo 4:15.

Seo se retwago ke gore boepi bja marope bja dilo tša Beibele bo okeditše kwešišo ya rena ya moo Beibele e tšwago gona. Lega go le bjalo, Bakriste ba lemoga gore tumelo ya bona ga se ya ithekga ka bohlatse bjoo bo epolotšwego ke batho, eupša e ithekgile Lentšung la Modimo, Beibele.—1 Ba-Thesalonika 2:13; 2 Timotheo 3:16, 17.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Diswantšho go letlakala 16]

Ka godimo: Jerusalema ka 1920; tšhelete ya Roma yeo e bego e dirišwa ke ba-Juda ka 43 C.E.; lenaka la tlou leo ntlheng ya lona le nago le garanata yeo e thuntšego, mohlomongwe le ka ba le e-tšwa tempeleng ya Salomo ngwaga-kgolong wa boseswai B.C.E.

[Methopo]

Pages 2 and 16: Coin: Photograph © Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority; pomegranate: Courtesy of Israel Museum, Jerusalem