Bafsa ba a Botšiša . . .

Kgateletšo ya Dithaka—Na ke e Matla Kudu e le ka Kgonthe?

“Ga ke nagane gore ke kgongwa ke kgateletšo ya dithaka.”—Pamela, yo e lego morutwana wa sekolo se se phagamego.

“Ga ke nagane gore kgateletšo ya dithaka e sa na le tutuetšo e matla gakaalo go nna. Kgateletšo ya-ka e kgolo e tšwa go nna ka noši.”—Robbie, e lego mofsa yo a godilego.

NA O kile wa ikwa ka tsela ye? Go ba gona, o ka ba o tseba gore Beibele e re: “Ditlwaelano tše mpe di senya mekgwa e mebotse.” (1 Ba-Korinthe 15:33, NW) Lega go le bjalo, mo gongwe o ka ipotšiša gore, ‘Na taba ya kgateletšo ya dithaka e a feteletšwa—mohlomongwe ga se e matla go etša kamoo batswadi ba-ka le batho ba bangwe ba bagolo ba e bolelago ka gona?’

Ge e ba o katana le dipelaelo tše bjalo nako le nako, ga se wena mofsa wa pele go dira bjalo. Eupša re go laleletša gore o naganišiše ka kgonagalo. Na kgateletšo ya dithaka e ka ba e e-na le tutuetšo e matla go feta kamoo o naganago ka gona? Bafsa ba bantši ba ile ba ikhwetša ba tlabilwe ke matla a kgateletšo ya dithaka. Ka mohlala, Angie o dumela gore mo gongwe o dira mo gontši kudu bakeng sa gore a amogelege setšhabeng go feta kamoo a bego a ka rata go nagana ka gona. O hlalosa gore: “Ka dinako tše dingwe kgateletšo ya setšhaba ke ye matla kudu moo o bilego o sa tsebe gore ke kgateletšo ya dithaka. O thoma go dumela gore ke kgateletšo e tšwago go wena ka noši.”

Ka mo go swanago, Robbie yo a tsopotšwego ka mo godimo o bolela gore kgateletšo ya gagwe e kgolo e tšwa go yena ka noši. Lega go le bjalo, o dumela gore go phela kgaufsi le motse o mogolo go thata. Ka baka la’ng? Ka baka la kgateletšo ya dithaka yeo e bakwago ke tikologo yeo e sekametšego go rateng dilo tše di bonagalago. O re: “Lehumo ke selo se bohlokwa kudu mo.” Go molaleng gore kgateletšo ya dithaka ke selo seo go swanetšwego go naganwa ka sona. Ka gona, ke ka baka la’ng bafsa ba bantši gakaakaa ba nagana gore ga ba kgongwe ke kgateletšo ya dithaka?

Ke e Matla ka Tsela e Forago

Kgateletšo ya dithaka e ka ba e forago—ge e le gabotse, re ka no se e lemoge le gatee. Ka mohlala: Ge e ba o le lefelong le le lekanetšego le lewatle, sebaka se segolo sa moya wo o lego ka godimo ga rena o dula o re bakela kgateletšo ya boima bja khilograma e tee tekanyong ya sekwere-senthimithara se sengwe  le se sengwe. * O ka ba o phela tlase ga kgateletšo yeo letšatši le lengwe le le lengwe, eupša o sa e lemoge kudu. Ka baka la’ng? Ka gobane o tlwaelane le yona.

Ke therešo gore tekanyo ya kgateletšo ya lefaufau ga se gore ke e kotsi. Eupša ge batho ba re bakela kgateletšo yeo e sa lemogegego, ba ka dira gore re fetoge ganyenyane-ganyenyane. Moapostola Paulo o be a kwešiša matla ao kgateletšo ya dithaka e nago le ona. O ile a lemoša Bakriste ba Roma ka gore: “Le se ke la dumelela lefase le le le dikologilego le le pitlaganyeletša gore le swane le lona.” (Ba-Roma 12:2, The New Testament in Modern English) Ka gona, se se ka direga bjang?

Kamoo Kgateletšo ya Dithaka e Šomago ka Gona

Na o thabela go amogelwa ke batho ba bangwe? Ba bantši ba rena re tla dumela gore re rata seo. Eupša kganyogo ya rena ya tlhago ya go kganyoga go amogelwa mo go bjalo e ka ba tšhoša ya magale a mabedi. Re be re tla fihla bokgoleng bofe bakeng sa gore re hwetše kamogelo yeo re e kganyogago? Gaešita le ge re ikholofela tabeng yeo, go thwe’ng ka bao ba re dikologilego? Na ba leka go ganetša kgateletšo ya dithaka goba na ba e dumelela e ba fetola?

Ka mohlala, ba bantši lehono ba lebelela ditekanyetšo tša Beibele tša boitshwaro e le tšeo di šiilwego ke nako goba e le tšeo di sa šomego lefaseng la rena la mehleng yeno. Ba bantši ba nagana gore ga go bohlokwa kudu go rapela Modimo ka tsela yeo a re kgopelago gore re mo rapele ka yona ka Lentšung la gagwe. (Johane 4:24) Ke ka baka la’ng ba nagana bjalo? Mohlomongwe karabo e ka ba e le kgateletšo ya dithaka. Go Ba-Efeso 2:2, Paulo o bolela ka tshepedišo ya dilo ya lefase e le yeo e nago le “môya” goba boemo bja kgopolo bjo bo laolago. Moya woo o gateletša batho gore ba nagane go swana le lefase leo le sa tsebego Jehofa. Re ka kgomega bjang?

Mediro ya rena ya letšatši le letšatši ya sekolo, thuto, boikarabelo bja lapa gotee le mošomo gantši e akaretša go nyakega ga gore re tswakane le batho bao ba sa dirišego ditekanyetšo tša rena ka moka tša Bokriste. Ka mohlala, sekolong go ka ba go e-na le ba bantši bao ba phegelelago go ba bao ba tumilego ka go dira selo le ge e le sefe, go ba le ditswalano tše di gobogilego tša botona le botshadi goba gaešita le go diriša dihlare-tagi le dino-tagi gampe. Go tla direga’ng ge e ba re kgetha bagwera ba kgaufsi bathong bao ba nago le boitshwaro bjo bo bjalo goba bao ba bo amogelago e le bjo bo tlwaelegilego gaešita le bjo bo tumišegago? Mo gongwe re ka thoma—mohlomongwe ganyenyane-ganyenyane mathomong—go amogela boemo bja kgopolo bjo bo swanago. “Môya” wa lefase o tla re gateletša go le bjalo ka ge eka o re pitlaganyeletša sebopegong sa lefase.

Se se kgahlišago ke gore bo-rathutamahlale ba mehleng yeno ba tša leago ba dirile boitekelo bjo bo thekgago melao ye ya motheo ya Beibele. Ela hloko boitekelo bjo bo tsebjago bja Asch. Motho o laletšwa gore a tlatše sehlopha sa batho ba dutšego gotee. Dr. Asch o bontšha karata e kgolo yeo e nago le mothaladi o emego thwii, ke moka ka morago a bontšha karata e nngwe yeo e nago le methaladi e meraro e emego thwii ya bogolo bjo bo sa swanego. Ge a fetša, o kgopela batho bao ba lego sehlopheng gore ba nee kgopolo ya bona ge e le mabapi le gore ke mothaladi ofe go e meraro wo o swanago le wa pele. Karabo e bonolo. Ka makga a sego kae a pele, bohle ba a dumelelana. Eupša tekong ya boraro go ba le seo se fetogago.

Go fo swana le pele, go bonolo go bona gore ke methaladi efe yeo e lekanago ka bogolo. Eupša ka go se tsebe ga motho yo a lekwago, ditho tše dingwe tša sehlopha di lefša bakeng sa gore di dire e le karolo ya boitekelo. Bohle ba dumelelana ka karabo e swanago e fošagetšego. Go direga’ng? Ke feela 25 lekgolong ya batho ba bao ba lekwago bao ba kgomarelago ka go tia seo ba tsebago e le therešo. Ba bangwe ka moka ba dumelelana le sehlopha bonyenyane gatee—gaešita le ge se se bolela go ganetša seo ba se bonago ka mahlo a bona!

Ka kgonthe, batho ba rata go itumelelanya le batho bao ba ba dikologilego—kudu mo e lego gore ba bantši ba ka ba ba gana le seo ba tsebago gore ke therešo. Bafsa ba bantši ba iponetše kgateletšo ye ka noši. Daniel wa nywaga e 16 o dumela ka gore: “Kgateletšo ya dithaka e ka go fetola. Le gona, ge go e-na le batho ba bantši, kgateletšo e ba e matla kudu-kudu. O ka ba wa thoma go nagana gore seo ba se dirago se nepagetše.”

Angie yo a tsopotšwego pejana o hlalosa ka mohlala o tlwaelegilego wa kgateletšo e bjalo sekolong: “Ge o be o sa le sekolong se se phagamego, taba ya gore o be o apara diaparo tša mohuta mang e be e le ya bohlokwa kudu. O be o swanetše go apara diaparo tša maina a tumilego. Ge e le gabotse o be o sa nyake go diriša R500 bakeng sa go reka gempe—ke  ka baka la’ng motho le ge e le ofe a be a ka nyaka go dira seo?” Go etša ge Angie a bolela, go thata go lemoga kgateletšego ge e sa dutše e go kakatletše. Eupša na kgateletšo ya dithaka e ka re kgoma ditabeng tšeo e lego tše dikgolo kudu?

Lebaka Leo ka Lona Kgateletšo ya Dithaka e ka Bago e Kotsi

Inagane o rutha ka lewatleng. Ge o dutše o le gare o rutha le go namela maphoto, matla a mangwe a magolo a ka ba a šoma ka mo go sa lemogegego. Maphoto a go kgoromeletša kgaufsi le lebopo, eupša go ka ba go e-na le maphoto ao a sepelago ka tlase. Ganyenyane-ganyenyane a go akgela ka mathoko. Gomme mafelelong ge o lebelela lebopong, ga o sa kgona go bona lapa leno goba bagwera. Ga se wa ka wa lemoga gore maphoto a be a dutše a go akgela ka thoko go fihla bokgole bjo bokaakang! Ka mo go swanago, ge re dutše re dira mediro ya rena ya letšatši le letšatši, dikgopolo tša rena le maikwelo a rena di dula di le ka tlase ga tutuetšo. Pele re ka lemoga se, ditutuetšo tše di ka re akgela kgole le ditekanyetšo tšeo re bego re dutše re nagana gore re tla dula re di kgomaretše.

Ka mohlala, moapostola Petro e be e le motho yo a nago le sebete. O ile a kgatikanya tšhoša ya gagwe ka go se boife ge a be a lebane le lešaba la manaba bošegong bjoo Jesu a swerwego ka bjona. (Mareka 14:43-47; Johane 18:10) Lega go le bjalo, nywaga ka morago kgateletšego e ile ya mo dira gore a bontšhe go tšea lehlakore mo go lego molaleng. O be a hlokomologile Bakriste ba ba-Ntle—gaešita le ge pejana a ile a bona pono e tšwago go Kriste yeo e bego e mo laela gore a se ke a lebelela ba-Ntle e le bao ba sa hlwekago. (Ditiro 10:10-15, 28, 29) Mohlomongwe Petro a ka ba a ile a hwetša go le thata go lebeletšana le go nyatšwa ke batho ba bangwe go feta go lebeletšana le ntlha ya lerumo! (Ba-Galatia 2:11, 12) Ka kgonthe, kgateletšo ya dithaka e ka ba kotsi.

Ke Gabohlokwa go Dumela go ba Matla ga Kgateletšo ya Dithaka

Mohlala wa Petro o ka re ruta thuto ya bohlokwa. Go ba matla ka ditsela tše dingwe ga go bolele go ba matla ditseleng ka moka. Petro o be a e-na le mafokodi go swana le rena ka moka. Go sa šetšwe gore re bomang, re swanetše go ela hloko moo re fokolago gona. Mo gongwe re ka ipotšiša ka potego gore: ‘Ke kae moo ke fokolago gona? Na ke duma tsela ya bophelo yeo e elago mafsi le dinosi? Na go ikgantšha ga-ka ka ponagalo go metše pelong ya-ka? Ke be ke tla fihla bokgoleng bofe tabeng ya go hwetša theto, maemo le botumo?’

Mohlomongwe le ka mohla re be re ka se ke ra ipea kotsing ka boomo ka go kgetha go gwerana le batho ba gobogilego bao ba dirišago dihlare-tagi goba bao ba gobogilego boitshwarong bja botona le botshadi. Lega go le bjalo, go thwe’ng ka mafokodi a rena ao a sa lemogegego kudu? Ge e ba re kgetha go gwerana kgaufsi kudu le bao ba tlago go re tutuetša moo re fokolago gona, gona re tla ba re ipea boemong bja go laolwa ke kgateletšo ya dithaka—mohlomongwe ra ikgobaletša sa ruri.

Lega go le bjalo, ditaba tše dibotse ke gore ga se kgateletšo ka moka ya dithaka yeo e lego e mpe. Na re ka kgona go laola kgateletšo ya dithaka—gaešita le go e dira gore e re hole? Re ka lwantšha bjang kgateletšo ya dithaka e gobatšago? Dipotšišo tšeo di tla ahla-ahlwa sehlogong sa nakong e tlago sa “Bafsa ba a Botšiša . . . ”

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 30, 31]

Tikologo e sekametšego go rateng dilo tše di bonagalago e ka baka kgateletšo e tseneletšego ya dithaka