Pono ya Beibele

Seo o swanetšego go se tseba mabapi le keresemose

BATHO ba dimilione lefaseng ka bophara ba itokišeletša go thabela sehla sa Keresemose sa 2002. Mohlomongwe o yo mongwe wa bona. Ka lehlakoreng le lengwe, e ka no ba e se mokgwa wa gago go ba le karolo dibopegong tša bodumedi tša moletlo wo o tumilego. Lega go le bjalo, mohlomongwe o ka se kgone go efoga tutuetšo ya Keresemose. E apareditše dikarolo tša tša kgwebo le tša boithabišo, gaešita le mafelong ao e sego a Bokriste.

Ke’ng seo o se tsebago ka Keresemose? Na moletlo wa matswalo a Kriste o theilwe Beibeleng? Moletlo wo wo o tumilego wo o swarwago ka di-25 tše dingwe le tše dingwe tša December o tšwa kae?

Keresemose e Ileditšwe

Ge o ka tšea metsotso e sego kae o naganišiša ka taba ye, o tla hwetša gore Keresemose ga se ya thewa Bokristeng bja therešo. Baithuti ba bantši ba Beibele ba madumedi a fapa-fapanego ba dumela se. O dutše o nagana ka seo, ga se wa swanela go makatšwa ke gore kua Engelane, ka 1647, Palamente ya Cromwell e ile ya laela gore Keresemose e be letšatši la go bontšha go nyama gomme ka morago ka 1652 ya iletšwa ka mo go feletšego. Palamente e ile ya bokana ka morero ka di-25 tša December tša ngwaga o mongwe le o mongwe go tloga ka 1644 go ya go 1656. Go ya ka radihistori Penne L. Restad, “baruti bao ba bego ba ruta ka ga matswalo a Kriste ba be ba ipea kotsing ya go golegwa. Bahlokomedi ba dikereke ba ile ba swanelwa ke go lebeletšana le dikotlo bakeng sa go kgabiša dikereke tša bona. Ka molao, mabenkele a be a dula a butšwe ka Keresemose bjalo ka ge eka e be e le letšatši la ka mehla la mošomo.” Ke ka baka la’ng go ile gwa gatwa megato e feteletšego gakaakaa? Bampshafatši ba ma-Puritan ba be ba dumela gore kereke ga se ya swanela go itlhamela meetlo yeo e bego e se gona ka Mangwalong. Ba ile ba rera ka mafolofolo le go phatlalatša dipuku tšeo di bego di nyatša meletlo ya Keresemose.

Boemo bjo bo swanago bja kgopolo bo ile bja bonagala Amerika Leboa. Magareng ga nywaga ya bo-1659 le 1681, Keresemose e ile ya thibelwa Koloning ya Massachusetts Bay. * Go ya ka molao wo o hlomilwego ka nako yeo, Keresemose e be e sa swanelwa ke go binwa ka tsela goba mokgwa le ge e le ofe. Bao ba bego ba roba molao wo ba be ba hwetša kotlo. Ga se feela ma-Puritan a kua New England ao a bego a sa lokologa mabapi le go binwa ga Keresemose, eupša le dihlopha tše dingwe tša dikoloni tša magareng di be di sa lokologa ka seo. Ma-Quaker a Pennsylvania a be a kgomaretše ka go tia ponong ya ona malebana le moetlo wo go etša ma-Puritan. Mothopo o mongwe o bolela gore “kapejana ka morago ga gore ma-Amerika a hwetše boipušo bja ona, Elizabeth Drinker yoo yena ka noši e lego mo-Quaker, o ile a arola badudi ba Philadelphia ka magoro a mararo. Go be go e-na le ma-Quaker ao ‘a bego a sa e [Keresemose] tšeele godimo kudu go feta matšatši a mangwe,’ go e-na le ao a bego a e lebelela ka tsela ya bodumedi gomme a mangwe ka moka e le ao a bego a e ‘bina ka menyanya ya mašata le ka go nwa ka mo go feteletšego.’”

Moruti yo a tumilego wa mo-Amerika, Henry Ward Beecher yo a godišeditšwego lapeng le le kgomaretšego ka go tia ditumelo tša Calvin, o be a sa tsebe go gontši ka Keresemose go ba go fihla ge a e-na le nywaga e 30. Ka 1874, Beecher o ile a ngwala gore: “Keresemose go nna e be e le letšatši le šele.”

Dikereke tša pele tša ma-Baptist le tša  ma-Congregational le tšona di hweditše go se na motheo wa Mangwalo wa go bina matswalo a Kriste. Mothopo o mongwe o bolela gore Kereke ya Baptist ya Newport [Sehlakahlaka sa Rhode] ga se ya ka ya bina Keresemose go ba go fihla ge e e bina ka lekga la pele ka December 25, 1772. Se e bile mo e nyakilego go ba nywaga e 130 ka morago ga go thewa ga kereke ya Baptist kua New England.

Mathomo a Keresemose

New Catholic Encyclopedia e dumela gore: “Letšatši la matswalo a Kriste ga le tsebje. Diebangedi ga di bontšhe letšatši goba kgwedi . . . Go ya ka dikgopolo tše di šišintšwego ke H. Usener . . . le tšeo di amogelwago ke barutwana ba bantši lehono, matswalo a Kriste a ile a bewa letšatšing la seremotšatši [solstice] sa marega (December 25, Almanakeng ya Julian, January 6 go ya se-Egipita), ka gobane ka letšatši le, ge letšatši le be le thoma go boela seripeng sa leratadima sa ka leboa, barapedi ba ineetšego ba baheitene ba Mithra ba be ba bina monyanya wa dies natalis Solis Invicti (letšatši la matswalo la go tswalwa ga letšatši leo le sa fenywego.) Ka Dec. 25, 274, Aurelian o ile a tsebatša modimo wa letšatši e le mošireletši yo mogolo wa mmušo gomme a neela tempele go yena kua Campus Martius. Keresemose e thomile nakong ya ge tirelo ya letšatši e be e le e matla kudu kua Roma.”

Cyclopœdia ya M’Clintock le Strong e re: “Go binwa ga monyanya wa Keresemose ga se gwa hlongwa ke Modimo le gona ga se mo go theilwego [Testamenteng e Mpsha]. Letšatši la matswalo a Kriste le ka se kgonthišetšwe go tšwa [Testamenteng e Mpsha] goba ge e le gabotse le go tšwa mothopong le ge e le ofe o mongwe.”

“Bofora bja Lefeela”

Ka baka la seo se lego ka mo godimo, na Bakriste ba kgonthe ba swanetše go kopanela meetlong ya Keresemose? Na ke mo go kgahlišago Modimo go tswakanya borapedi bja gagwe le ditumelo le mekgwa tša bodumedi tša bao ba sa mo rapelego? Moapostola Paulo o ile a lemoša go Ba-Kolose 2:8 (PK) gore: “Lebelelang gore e se be e mongwe a ka le thopa ka filosofi yeo, ka bofora bja lefeela, ka go ya ka mekgwa ya batho le ka ditaba tša mathomo a lefase, e sego a Kriste.”

Moapostola o ngwadile gape gore: “Le se ke la goga jokong e šele la kopana le ba ba sa dumelego; gobane go loka go na le kopano efe le bokgopo? Seetša se na le kopano efe le lefsifsi? Go na le kwano efe gare ga Kriste le Beliale [Sathane]? Goba modumedi o na le kabelo efe le e a sa dumelego?”—2 Ba-Korinthe 6:14, 15, PK.

Ka baka la bohlatse bjo bo lego gona bjo bo ka se ganetšegego, Dihlatse tša Jehofa ga di kopanele meletlong ya Keresemose. Ka go dumelelana le Mangwalo, di katanela go itlwaetša “borapedi byo Modimo . . . a bônaxo bò se na thšila le senyalô,” ka go ipoloka di ‘sa šilafatšwa ke lefase.’—Jakobo 1:27.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 24]

Palamente ya Engelane e ileditše Keresemose ka 1652

[Ntlhakgolo go letlakala 25]

“Keresemose go nna e be e le letšatši le šele”—HENRY WARD BEECHER, MORUTI WA MO-AMERIKA

[Seswantšho go letlakala 25]

Barapedi ba baheitene ba Mithras le modimo wa letšatši (ba bontšhitšwego seswantšhong sa makgwai) ba ile ba bina monyanya wa December 25

[Mothopo]

Musée du Louvre, Paris