“Bosenyi bjo Šoro ka mo go Feteletšego”

MARIA * o ile a fetoga ngwana yo a gwebago ka mmele ge a be a e-na le nywaga e 14. O be a hweditše mokgwa wo wa bophelo o boifišago go mmagwe yo a mmoditšego gore e be e le yo mmotse le gore banna ba be ba tla mo rata kudu. Ka ntle le moo, o be a tla hwetša tšhelete e ntši. Mantšiboeng a mantši, mmago Maria o be a mo iša hoteleng moo ba bego ba kopana le banna gona. Mmagwe o be a dula kgaufsi bakeng sa go amogela tšhelete. Bošego bjo bongwe le bjo bongwe, Maria o be a e-ba le dikopano tša botona le botshadi le banna ba bararo goba ba bane.

E sego kgole kudu le legae la bo-Maria, Carina wa nywaga e 13 le yena o be a gapeletšwa go gweba ka mmele. Go swana le malapa a mangwe a mantši ao a bego a dula setšhabeng sa gabo sa bašomi ba moba, lapa la gabo-Carina le ile la rulaganya gore Carina a gwebe ka mmele bakeng sa go oketša tšhelete ya bona e nyenyane. Tikologong e nngwe, Estela o ile a tlogela sekolo e sa le yo monyenyane a se a hlwa a tseba go bala le go ngwala gomme a thoma go šoma e le mogweba-ka-mmele wa setarateng. Daisy le yena o be a e-na le mo e ka bago nywaga e tshela ge a be a gobošwa ka tša botona le botshadi ke yo mongwe wa dikgaetšedi tša gagwe—e lego ya pele ya ditiro tše dintši tša kopano ya botona le botshadi le wa leloko tšeo di ilego tša dirwa  go yena. O ile a fetoga mogweba-ka-mmele ge a be a e-na le nywaga e 14.

Dikarolong tše dintši tša lefase, bothata bja go gweba ka mmele ga bana ke therešo e boifišago. Ditla-morago ke tše kwešago bohloko. Gantši, bana bao ba gwebago ka mebele, go sa šetšwe gore ke ka lebakanyana goba ka nako e tletšego, ba bile ba akaretšwa bosenying le go dirišweng gampe ga dihlare-tagi. Bontši bja bona ba ikwa ba ferekane e bile ba se na mohola, ba sa bone kgonagalo ya go hlakodišwa maphelong a bona a kwešago bohloko.

Batho bao ba nago le tutuetšo ba lemoga ditla-morago tše di senyago tša go gweba ka mmele ga bana. Yo e kilego ya ba Mopresidente wa Brazil e lego Fernando Henrique Cardoso o boletše ka mo go swanetšego gore: “Go gweba ka mmele ga bana ke bosenyi bjo šoro ka mo go feteletšego.” Kuranta ya Brazil e phatlaladitše tlhaloso ye e phafošago mabapi le go gweba ka mmele ga bana: “Dinageng tšeo mokgwa o bjalo e lego o tlwaelegilego, o kgotleletšwego, o amogelwago gaešita le go godišwa ka baka la [tšhelete] yeo o e tsenyago, letšatši le lengwe le le lengwe di lebeletšana le tshenyo yeo o e bakago. Poelo le ge e le efe ya tša ditšhelete yeo o ka e tšweletšago, e phumolwa ka mo go sa phemegego ke motho ka boyena, lapa le tshenyo setšhabeng tšeo di bakwago ke mokgwa o bjalo.”

Lega go le bjalo, go sa šetšwe maikemišetšo a magolo a bao ba nyakago go thibela go gweba ka mmele ga bana, bothata bo dutše bo tšwela pele. Ke’ng seo se lebišago boemong bjo bjo bo tšhošago? Ke ka baka la’ng batho ba bantši gakaakaa ba kgotlelela goba go tšwetša pele tiro e bjalo ya bosenyi?

[Mongwalo wa ka tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 3]

“Go gweba ka mmele ga bana ke bosenyi bjo šoro ka mo go feteletšego.”—YO E KILEGO YA BA MOPRESIDENTE WA BRAZIL, E LEGO FERNANDO HENRIQUE CARDOSO

[Ntlhakgolo go letlakala 4]

“Dibopego ka moka tša go bapatša kopano ya botona le botshadi di kgahlanong le seriti sa batho, gomme ka baka leo di roba molao wa motheo wa ditshwanelo tša batho go sa šetšwe nywaga ya bona, bong, morafo goba boemo bja mohlaselwa.”—UNESCO SOURCES