Dimela—Mothopo o Bohlokwa wa Dihlare tša Kalafo

Ditsebi di akanyetša gore mo e ka bago kotara ya dihlare ka moka tša kalafo tša mehleng yeno tšeo batho ba ithekgilego ka tšona, di thomile e le dikhemikhale tšeo di hwetšwago dimeleng, e ka ba e le sehlare sa kalafo ka moka goba karolwana ya sona. Gantši taba ye e tsopolwa ke bao ba kgothaletšago dikalafo tše di fapa-fapanego tša mešunkwane.

Dinyakišišo tše dintši tšeo di dirwago mabapi le dimela tšeo ka tšona go dirwago dihlare tša kalafo, di dirwa ka go kgetha metswako e šomago semeleng. Mohlala o mogolo wa metswako e bjalo ke aspirin, yeo e dirwago ka salicin, yeo e hwetšwago matswamathing a mohlare wa moduwane.

Ge dikarolwana tše šomago tšeo di hwetšwago semeleng di kgethilwe, di ka arolwa ka ditekanyo tše di lekanego le tše di nepagetšego. Puku e nngwe ya nyakišišo e re: “Mehola yeo e tlišwago ke go diriša matswamathi a lekanego a mohlare wa moduwane bakeng sa go fihlelela mehola yeo aspirin e e neago goba mehola yeo e tlišwago ke go diriša matswamathi a mohlare wa foxglove bakeng sa go fihlelela mehola e tletšego ya go phološa bophelo, e fihlelelwa gabonolo kudu ka go nwa philisi go e na le go ja dilo tša tlhago.”

Ka lehlakoreng le lengwe, go kgetha karolwana e šomago semeleng seo se dirišetšwago go tšweletša dihlare tša kalafo go ka ba le mafelelo a gona ao a sa kgahlišego. Gare ga dilo tše dingwe, go ka bolela go lahlegelwa ke mehola le ge e le efe ya tša phepo le yeo e ka bago e le gona ya tša kalafo yeo e newago ke dilo tše dingwe semeleng. Go oketša moo, diphedi tše dingwe tšeo di bakago malwetši di thomile go itwela dihlare-taging tšeo di reretšwego go di bolaya.

Quinine, e lego selo seo se tšewago matswamathing a mohlare wa cinchona, e dira e le mohlala wa mafelelo a sa kgahlišego a go kgetha karolwana e šomago semeleng seo se dirišetšwago go dira dihlare tša kalafo. Gaešita le ge quinine e bolaya palo e kgolo ya diphela-ka-dingwe tšeo di bakago malaria, tše dingwe tšeo di phologago di ata ka bontši mola tše dingwe di e-hwa. Puku e nngwe ya tšhupetšo e hlalosa gore: “Go itwela mo go bjalo go fetogile taba-kgolo go tša kalafo.”

[Diswantšho go letlakala 31]

“Aspirin” e hwetšwa mohlareng wa moduwane

[Mothopo]

USDA-NRCS PLANTS Database/Herman, D.E. et al. 1996. North Dakota tree handbook

[Diswantšho go letlakala 31]

Mohlare wa “cinchona,” woo go wona go hwetšwago “quinine”

[Mothopo]

Courtesy of Satoru Yoshimoto