Mohlolo wa Ngwaga le Ngwaga Wa Namaqualand

KA MONGWADI WA PHAFOGA! MO AFRIKA BORWA

Matšoba a mebala ka moka a ikadile molaleng o bulegilego go fihla moo mahlo a ka kgonago go bona. Gantši baeti ga ba kgone go uta lethabo la bona ge mohlolo wa ngwaga le ngwaga wa Namaqualand o direga pele ga mahlo a bona. Mosepedi yo mongwe o kgotsa ka gore: “Ge o a bona ka lekga la pele, matšoba a a bonagala bjalo ka leraga le le tologilego la thabamollo leo le elago ka go nanya mengeng ya mafsika, gomme le khupetša karolwana e nngwe le e nngwe ya naga ka mmala o tagilego wa namune.”

Lega go le bjalo, ke’ng seo se dirago gore go fetoga mo ga matšoba nakong ye e kgethegilego ya seruthwane e be mo go makatšago gakaakaa? Namaqualand ke tikologo e kgolo e omilego yeo e lego sekhutlong sa ka leboa-bodikela la Afrika Borwa. Ka mošola wa dithaba go ya ka leboa, Noka ya Orange ke yona mollwane wa ka leboa wa tikologo ye. Namaqualand, e lego tikologo e kgolo go feta Switzerland (ka disekwere-khilomithara tše 50 000), e nabela borwa ka dikhilomithara tše ka bago 200, tšeo di lego ka godingwana ga seripa-gare sa dikhilomithara tša monabo wa tsela yeo e yago Cape Town. Mo e ka bago ngwaga ka moka, dithempheretšha tša naga ye e omilego di ka rotogela go 40°C mosegare gomme bošego tša theogela go −8°C yeo e tonyago kudu. Ka ge e nyakile e hloka dinoka e bile e e-na le meetse a manyenyane a ka tlase ga lefase a go toka ganyenyane, Namaqualand e ka bonagala e le yeo e sa kgahlišego—go ba go fihla ge go direga mohlolo wo wa ngwaga le ngwaga!

Ngwageng o mongwe le o mongwe kapejana ka morago ga dipula, go tloga mathomong a August go fihla bogareng bja September, melala ya Namaqualand yeo ka mo go tlwaelegilego e lego e omilego gatee-tee e fetoga ponagalo ya motlalo wa matšoba. Melala ka moka e thunya ka matšoba a mebala ya namune, e meserolwana, e mepinki, e mešweu, e mehwibidu, e metala-lerata le e mephepholo. Ka ge ponagalo ye e tšea dibeke tše sego kae feela ngwaga ka ngwaga, go fagahla go a gola ge baeti ba tšwago lefaseng ka moka ba itokišeletša go fepa mahlo ka ntšhuhla ye e botse ya matšoba.

Sephiri sa ponagalo ye e botse e le ka kgonthe ke pula e lekanego yeo e latelwago ke seetša se se lekanego sa letšatši. Ke moka yo mongwe le yo mongwe o duma gore moya wo o fišago wa ka bohlabela o se ke wa tla, ka gobane o ka fediša bophelo le mebala ya dipoubala tše tše bonolo ka go akgofa.

Lefelo leo le kgahlišago la Namaqualand gape le bakwa ke tšweletšo ye e atilego ya dipeu. Lega go le bjalo, matšoba a mantši ga a mele ngwaga o mongwe le o mongwe—a tšweletša bobotse bja ona feela ka tlase ga maemo a kgethegilego a tlelaemete. Gaešita le ge dipeu tše dingwe di mela ka morago ga ngwaga feela, tše dingwe go ka ba gwa feta dihla tše mmalwa di sa mele, di emetše feela maemo a swanetšego a gore di mele. Moeti yo mongwe o hlalosa gore: “Dipeu tše dingwe di šireleditšwe ke tshepedišo ya tšhireletšo yeo e di šireletšago gore di se ke tša  mela pele ga nako. Go e na le gore di mele e le ge di arabela go pula e tee feela nakong ya ge go fiša, dipeu tšeo di mela feela ge go fodile e bile go na le monola—e lego nako e swanetšego ya gore di gole gomme di tšwele pele di phela tikologong ye e thata.”

Ngwaga o mongwe le o mongwe o na le ponagalo ya wona ya moswana-noši, gomme nywaga e mengwe e tšweletša diponagalo tše dibotse kudu go feta e mengwe, go ithekgile ka go leka-lekana mo go swanetšego ga dipula le go se be gona ga moya o fišago. Puku ya Namaqualand—South African Wild Flower Guide e hlalosa gore: “Ka baka la gore mohuta o mongwe le o mongwe o na le thempheretšha ya wona e kgethegilego yeo o melago go yona le gore dipula tša pele di ka na go tloga ka April go ya go July (e lego dikgwedi tšeo di nago le dithempheretšha tše di fapanego), mehuta e fapanego e ka mela go tloga ngwageng o mongwe go ya go o mongwe, go ithekgile ka nako yeo dipula tša pele di nago ka yona.”

A mehuta-huta e mentši gakaakang yeo e lego gona—mehuta ya ka godimo ga 4 000, yeo o mongwe le o mongwe wa yona o nago le sebopego sa moswana-noši, mmala le tsela ya go mela! Ditikologong tše dingwe, go ka bonwa mehuta e fapanego ya matšoba e ka bago e 10 go ya go e 20 karolong ya sekwere-mithara se tee feela. Bothakga bja ponagalo ye bo dira gore mebala yeo e dirišwago ke rabokgabo e bonagale eka ke mmala o tee o sa kgahlišego. Gaešita le mantšu a beilwego ka bothakga bjo bogolo a bonagala a sa lekana go ka hlalosa bobotse bjo bo fetišišago bja Namaqualand.

Lega go le bjalo, bo-rabokgabo, direti le bangwadi ba tutuetšwa ke diponagalo tše bjalo tše di makatšago tša matšoba. Sereti se sengwe sa Afrika Borwa e lego D. J. Opperman se itše: “E be e le letšatši le legolo la go bjala la lefase, ge . . . ka lešoba la mokotla wa peu wa Morena dipeu tša matšoba a a kgahlišago di ilego tša tšhologa.” Morati yo mongwe yo a fišegago wa matšoba o ngwadile gore: “Go be go bonagala eka molalatladi o rulagantšwe lefsa go phatša lešoka la leganata, gomme o tšama o phara dikarolwana tša mebala gohle.” Moeti yo mongwe o bontšhitše gore: “Botse bjo bo bjalo bjo bo sa felego bo dira gore motho a leboge letsogo le le bulegilego ka mo go makatšago la Mmopi wa rena Jehofa gotee le bohlale bja gagwe.”

Go oketša moo, bobotse bja mohlolo wa ngwaga le ngwaga wa Namaqualand bo re kgonthišetša gore Mmopi a ka kgona go diriša ditshepedišo tše di bjalo tša tlhago go tsošološa maemo a Paradeise lefaseng ka bophara—gore a thabelwe ka mo go sa felego ke bahlanka ba gagwe ba botegago le ba nago le tebogo. (Psalme 37:10, 11, 29) Ke moka ka tekanyo e kgolo, ‘leganata le tla hlalala, la taga bjalo ka letšoba.’—Jesaya 35:1.

[Seswantšho go letlakala 16, 17]

Melala ka moka ya monabo wa disekwere-khilomithara tše ka bago 20 000, e tlala matšoba