Bafsa ba a Botšiša . . .

Nka Hwetša Bjang Nako ya go Dira Mošomo Wa-ka wa Gae?

‘Ke morutwana wa mphato wa marema-tlou sekolong se se phagamego, gomme ke gateletšegile ka mo go feteletšego. . . . Ke na le mediro e mentši yeo ke swanetšego go e dira le dipolelo tšeo ke swanetšego go di nea, se ga se papadi. Ke hloka nako ya go o dira.’—Ngwanenyana wa nywaga e 18.

NA O ikwa o gateletšwa ke dikabelo tše dintši tša mošomo wa gae tšeo o boago le tšona sekolong thapameng e nngwe le e nngwe? Ge e ba go le bjalo, ga o noši. Pego ya kuranta go tšwa United States e re: “Ka ge dikolo nageng ka moka di šomela tabeng ya go kaonefatša mephato—ditlhahlobo tša maemo a swanago—di oketša mošomo wa gae. Barutwana ba sekolo se se phagamego ba fetša diiri tše fetago tše tharo ka bošego bjo tee ba dira mošomo wa gae mafelong a mangwe. Nyakišišo e nngwe ya Yunibesithi ya Michigan e bontšha gore bana ba banyenyane ba dira mošomo wa gae wo o fetago ka makga a mararo woo o bego o dirwa ke bana nywageng e 20 e fetilego.”

Mešomo e mentši ya gae ga se selo se se sa tlwaelegago go barutwana ba kua United States. Ka mohlala, le ge mo e ka bago 30 lekgolong ya bana ba nywaga e 13 moo e begile gore e dira mešomo ya gae ka diiri tše di fetago tše pedi ka letšatši, kua Taiwan le Korea palo e be e le 40 lekgolong, gomme kua Fora e be e le ka godimo ga 50 lekgolong. Katie yo e lego morutwana wa yunibesithi ya United States o lla ka gore: “Ka dinako tše dingwe ke gateletšega e le ka kgonthe ge mošomo wa-ka wa gae o kgobelana.” Maikwelo a gagwe a swana le a Marilyn le Belinda bao ba tsenago sekolo kua Marseilles, Fora. Marilyn o re: “Gantši re fetša diiri tše pedi goba go feta moo bošego bjo bongwe le bjo bongwe re dira mošomo wa gae. Ge o e-na le boikarabelo bjo bongwe, go ka ba thata go hwetša nako.”

Nka Hwetša Kae Nako?

Na e ka se be mo gobotse ge e ba letšatšing la gago o be o ka oketša ka diiri tše sego kae ge o di nyaka gore o kgone go fetša mošomo wa gago wa gae gomme o phethe dilo tše dingwe ka moka tšeo o swanetšego go di dira? Ge e le gabotse, o ka ba wa kgona go fihlelela selo se se swanago le seo ge e ba o ithuta go tšwa molaong wa motheo wa Beibele wo o hwetšwago go Ba-Efeso 5:15, 16 e rego: “Ké xôna phakxamêlang xo swara tsela ka xo itôta; Le se etšê mašilo, Le etšê bahlale. Le [ithekele nako e swanetšego, NW].” Le ge mongwadi wa Beibele a be a sa nagana ka mošomo wa gae ge a be a ngwala mantšu ao, molao wo wa motheo o ka dirišwa bophelong bja letšatši le letšatši. Ge o reka selo se itšego, o swanetše go nea se sengwe bakeng sa sona e le gore le wena o hwetše seo o se nyakago. Ntlha mo ke gore, gore o hwetše nako ya go ithuta, o swanetše go tlogela se sengwe bakeng sa go dira bjalo. Eupša o swanetše go tlogela eng?

Mofsa yo a bitšwago Jillian o eletša ka gore: “Dira lelokelelo la dilo tšeo di tlago pele tšeo o nyakago go di dira.” Ka mantšu a mangwe, rulaganya dilo tšeo di tlago pele. Diboka tša Bokriste le dilo tša moya e swanetše go ba tša pele lelokelelong la gago. Gape o se ke wa lebala boikarabelo bja gago ka lapeng, mešongwana ya ka gae, ee, gaešita le mošomo wa gae wa sekolo.

Se se latelago, leka go boloka pego ya kamoo ge e le gabotse o dirišago nako ya gago ya letšatši le letšatši lebakeng la mo e ka bago beke. O ka makatšwa ke  go bona seo o se lemogago. O fetša nako e kaaka’ng o bogetše thelebišene? o fetleka Internet? o e-ya mo go bontšhwago difilimi? o bolela mogaleng? o etetše bagwera? Ka gona, pego ya gago ya nako yeo o e dirišitšego e sepedišana bjang le lelokelelo la gago la dilo tšeo di tlago pele? Mo gongwe go ka nyakega gore o hlahlobe feela mekgwa ya gago ya go bogela thelebišene, go bolela mogaleng goba go fetleka mekerong ya Web bakeng sa go hwetša mafelo ao go wona o ka rekago nako e oketšegilego e ntši!

Dilo tša Pele e be tša Pele

Se ga se bolele gore o swanetše go lahla thelebišene ya gago goba o be modula-noši. Mo gongwe o ka nyaka go ipeela molao o rego, “Dilo tša pele e be tša pele.” Temana ya Beibele yeo e ka dirišwago e re: “Kgonthišetša dilo tša bohlokwa bjo bogolo.” (Ba-Filipi 1:10, NW) Ka mohlala, ka ge go tsena sekolo go le bohlokwa, o ka itirela molao wa go se bulele thelebišene go fihlela ge o feditše mediro ya gago, o lokišeditše diboka tša Bokriste gomme o feditše mošomo wa gago wa gae. Ke therešo gore go foša lenaneo la thelebišene leo o le ratago e ka ba mo go nyamišago. Eupša ge e le gabotse, ke gakae o ilego wa dula fase o ikemišeditše go lebelela feela lenaneo la gago leo o le ratago eupša wa dula ka pele ga thelebišene mantšiboa ka moka—go se na selo se sengwe seo o se dirago?

Ka lehlakoreng le lengwe, o swanetše go tšeela godimo taba ya go ba gona dibokeng tša Bokriste. Ka mohlala, ge e ba o tseba gore o na le molekwana o bohlokwa wo o tlago go o ngwala goba kabelo ya mošomo wa gae yeo o tlago go e dira, o ka leka go o dira e sa le nako gore o se ke wa palelwa ke go ba gona dibokeng. E bile o ka leka go bolela le barutiši ba gago ka boemo bja gago, o ba tsebiša gore o ka leboga kudu gakaakang ge e ba ba ka tsebiša e sa le nako ka dikabelo le ge e le dife tša mošomo wa gae tšeo di swanetšego go dirwa tšeo di ka nyakago go dirwa bošegong bja diboka. Barutiši ba bangwe ba ka rata go bontšha tirišano.

Molao o mongwe wa motheo wo o ka thušago o bontšhitšwe ka pegong ya Beibele ya mogwera wa Jesu yo a bitšwago Mareta. E be e le motho yo a swaregilego kudu e bile a le mafolofolo, eupša o be a se a beakanya gabotse dilo tša gagwe tšeo di tlago pele. Lebakeng le lengwe, o be a itapiša ka go leka go lokiša dijo tšeo mohlomongwe e bego e le tša maemo a godimo bakeng sa Jesu mola ngwanabo e lego Maria a be a theeditše Jesu go e na le gore a mo thuše. Ge Mareta a be a belaela ka se, Jesu o itše go yena: “Mareta! Mareta! O a belaêla, O itapiša ka tše ntši. Sa hlôkô ké se tee. Maria ó ikxethetše yôna kabêlô e botse, ye a ka se kexo a e amoxiwa.”—Luka 10:41, 42.

Thuto ke efe? Boloka dilo di le bonolo. O ka diriša bjang molao wo wa motheo boemong bja gago? Ka gona, na “O a belaêla, O itapiša ka tše ntši”—mohlomongwe o leka go pataganya mošomo wa gae le mošomo wa gago wa nakwana? Ge e ba o e-na le mošomo, na lapa leno le nyaka tšhelete e le ka kgonthe? Goba na o rata feela go ba le tšhelete e oketšegilego bakeng sa go reka dilo tšeo o ratago go ba le tšona eupša ge e le gabotse e se dinyakwa?

Ka mohlala, dinageng tše dingwe bafsa ba duma go ithekela dikoloi tša bona ka noši. Moeletši wa sekolo se phagamego e lego Karen Turner o hlalosa gore “lehono go na le kgateletšego e kgolo go bafsa ya gore ba be le tšhelete ka baka la gore go ba le koloi go bitša kudu.” Lega go le bjalo, Turner o phetha ka gore: “Go ba le lepheko ge o leka go pataganya dipshio tša tlou bjalo ka go dira mediro e oketšegilego ya ka ntle ga lenaneo-thuto, go akaretša mošomo gotee le mešomo e boima ya sekolo. Ka gona morutwana o lebeletšana le morwalo o boima kudu.” Ke ka baka la’ng o ikimetša kudu mola go sa nyakege? Ge e ba mošomo wa gago wa sekolo o fokola kudu, mohlomongwe o ka šoma diiri tše mmalwa mošomong wa gago goba gaešita le go o tlogela.

‘Reka’ Nako Sekolong

Go oketša tabeng ya go lebeledišiša ge e ba go na le diiri tše oketšegilego nakong ya ge o se sekolong, naganišiša gore ke bjang o ka dirišago nako ya gago gabotse ge o le sekolong. Josue o re: “Ke leka go dira mošomo wa-ka wa gae o montši ka mo nka kgonago ka gona nakong ya sekolo ya go ithuta. Ka tsela yeo ke kgona go botšiša morutiši ka bokgaufsi ge e ba go e-na le se sengwe seo ke sa se kwešišego letšatšing leo ka klaseng.”

Selo se sengwe seo o ka se hlokomelago e ka ba go fokotša palo ya dithuto tše oketšegilego tšeo o di tšeago. Le gona, mo gongwe o ka nyaka go kgaotša e mengwe ya mediro e oketšegilego ya ka morago ga lenaneo-thuto yeo o akaretšwago go yona. Ka go dira dipeakanyo dikarolong tše, o ka bulegelwa ke dibaka bakeng sa dinako tše oketšegilego tša go ithuta.

Go Diriša Nako ya Gago ka mo go Swanetšego

Ge e le gabotse, o dirile boikgafo le dipeakanyo gomme o kgonne go hwetša nakonyana e oketšegilego  bakeng sa go dira mošomo wa gae. Na o tla diriša bjang nako yeo ka mo go swanetšego? Ge e ba o ka kgona go fetša 50 lekgolong ya mošomo wa gae ka nako e swanago, na seo ga se bolele gore o hweditše nako e oketšegilego ka 50 lekgolong? Ka gona gore o diriše nako ya gago ka mo go swanetšego ka tsela e oketšegilego, ditšhišinyo tše dingwe ke tše.

✔ E ba le thulaganyo. Pele o ka thomiša ka mošomo wa gago wa gae, nagana ka dilo tše swanago le tše: Ke thuto efe yeo e nyakago go dirwa pele? Mošomo o swanetše go tšea nako e kaaka’ng? Ke didirišwa dife—dipuku, pampiri, dipene, calculator—tšeo o tlago go di nyaka gore o fetše mošomo wo?

✔ Hwetša lefelo la go ithutela. Ge e le gabotse, le swanetše gore le se be le ditšhitišo. Mofsa yo a bitšwago Elyse o re: ‘Ge e ba o e-na le tafola, e diriše. E go thuša gore o tsepamiše kgopolo gabotse ge o dutše go phala ge o patlame malaong a gago.’ Ge e ba o se na phapoši ya gago, mohlomongwe dikgaetšedi tša gago le bana beno ba ka rata go go nea sebaka sa khutšo le seo se se nago lešata dinakong tša ge o ithuta. Goba mohlomongwe o ka diriša phaka goba bokgobapuku bja batho bohle. Ge e ba o e-na le phapoši ya gago, o se ke wa šitiša maiteko a gago ka go bulela thelebišene goba go bapala mmino o šitišago ge o dutše o leka go ithuta.

✔ Khutša. Ge e ba o ikhwetša o palelwa ke go tsepamiša kgopolo ka morago ga nako e itšego, go khutša go se nene go ka go thuša gore o boele o kgone go tsepamiša kgopolo dithutong tša gago.

✔ O se ke wa dika-dika! Katie yo a tsopotšwego pejana o re: “Ke segole sa go dika-dika. Ga ke kgone go itokišeletša go thoma mošomo go fihlela motsotsong wa mafelelo.” Phema go dika-dika ka go ba le thulaganyo e tsepamego bakeng sa mošomo wa gago wa gae gomme o e kgomarele.

Mošomo wa sekolo o bohlokwa, eupša bjalo ka ge Jesu a bontšhitše Mareta, dilo tše bohlokwa tšeo di swanetšego go phegelelwa—‘dikabelo tše bohlokwa’—ke tša moya. Kgonthišega gore mošomo wa gae ga o tšee nako ya dilo tše bohlokwa tše bjalo ka go bala Beibele, go tšea karolo bodireding le go ba gona dibokeng tša Bokriste. Tše ke dilo tšeo di tlago go humiša bophelo bja gago ka mo go sa felego!—Psalme 1:1, 2; Ba-Hebere 10:24, 25.

[Diswantšho go letlakala 15]

Go leka go pataganya dipshio tša tlou go go thatafaletša go hwetša nako bakeng sa mošomo wa gae

[Seswantšho go letlakala 15]

Thulaganyo e botse e ka go thuša gore o hwetše nako e oketšegilego ya go dira mošomo wa gago wa gae