Semela Seo se Kgotlelelago ka Tsela e Makatšago

KA MONGWADI WA PHAFOGA! KUA NAMIBIA

MO Leganateng la Namibia la ka thoko ya borwa-bodikela bja Afrika, moya wa gona o fodile gomme o a lapološa. Ga go na maru. Ge letšatši le dutše le rotoga, thempheretšha le yona e a phagama. Le ke lefelo la dithotobolo tša mohlaba le melala ya mobu woo o fokwago ke moya. Re lebelela mahlakoreng ka moka ka go makala. Mokgobo wola wa matlakala a matala o lego mola kgojana ke eng? Ge re lebeledišiša, re hwetša gore re wetše se sengwe sa dimela tše di makatšago ka go fetišiša lefaseng—e lego Welwitschia mirabilis. Mirabilis ke leina la Selatine leo le bolelago “e sa tlwaelegago.”

Lešokeng, di-welwitschia di hwetšwa feela ditikologong tša leganata tša Angola le Namibia. Di fapane kudu le semela le ge e le sefe se sengwe moo e lego gore bo-rathutamahlale ba di bea legorong la dimela tša moswana-noši tša mohuta o tee feela. Ka pukung ya gagwe ya Welwitschia—Paradox of a Parched Paradise, Chris Bornman o ngwala gore: “Gare ga mehuta e ka bago e 375 000 ya dimela yeo e tsebjago ke batho, ga go na semela seo se atlegilego go ka tanya kgahlego ya batho thutong ya dimela go etša Welwitschia; e bile ga go na semela se sengwe lege e le sefe seo se kilego sa thatafaletša batho go rea dilo maina go ya ka magoro go swana le se.”

Di-welwitschia di ka bonagala di swana le mokgobo wa matlakala ao a dikologilego kutu ya mohlare, eupša ge e le gabotse semela se se na le matlakala a mabedi feela. Matlakala a a gagolwa ke phefo ya leganateng gomme a fetoga matlakala a mantšinyana. Leina la sona la se-Afrikaans ke tweeblaarkanniedood, leo ka go lebanya le bolelago gore “matlakala-mabedi-a-ka-se-hwe.” Le gona, leina leo le se swanela e le ruri gakaakang! Mo dithemperetšha tša mosegare ka dinako tše dingwe di fihla go 40°C, gomme mašego a ka tonya o šoro ka ge go se na dihlare tšeo di ka fokotšago diphefo tšeo di fokago ka matla. Ka ge dimela tše dintši di ithekgile ka mo go feletšego medung ya tšona bakeng sa go monya meetse mobung, ga go bjalo ka welwitschia. Ka ngwaga, go na pula ya tekanyo ya dimilimithara tše 25 kua Namibia, gomme ka dinako tše dingwe pula e tšea nywaga e mentši e sa ne. Welwitschia e tšwela pele go gola ka tlase ga maemo a bjalo gomme matlakala a yona a dula e le a matala. Bo-rathutamahlale ba ngwaile dihlogo ka nako e telele ba ipotšiša gore se se kgonega bjang. Go bonagala karabo e le gore matlakala a welwitschia a monya mouwane wa mesong woo o fokelwago thokong ya leganata ke diphefo tše tlwaelegilego tša lebopong.

Welwitschia ga e hlohlorege matlakala a yona. Matlakala ao a mabedi a mathomong a tšwela pele a gola bophelong ka moka bja semela se. Eitše ge a phurollwa, le tee le ile la hwetšwa le le botelele bjo bo fetago dimithara tše 8.8! Anke o nagane feela seo se bego se ka direga ge e ba dihlogwana tša matlakala a welwitschia di be di sa pone le go kgaoga! Makasine wa tša thutamahlale wa Veld & Flora, o hlalosa gore: “Nywageng ya yona e 1 500 ya go phela, Welwitschia e ka mela letlakala la botelele bja [dimithara tše 225].” Eupša na semela se ge e le gabotse se ka phela nako e telele gakaalo? The World Book Multimedia Encyclopedia e tiiša taba ye ka gore: “Dimela tša welwitschia di gola ka go nanya gomme gantši di phela nywaga e 1 000 go ya go e 2 000.”

Ka kgonthe welwitschia ke semela se se kgotlelelago ka tsela e makatšago. Ke’ng seo se thekgago therešo ya gore semela se sa moswana-noši se phele nako e telele gakaakaa maemong a bjalo a leganateng ao a lego thata? Ge e le gabotse, re swanetše go leboga Mohlami yo bohlale ka mo go feletšego, Mmopi, Jehofa Modimo, yena yo a ‘hlogišago dimela tša go fepa batho.’—Psalme 104:14.