Ke ka Baka La’ng Batho ba Bantši Gakaakaa ba Lewa ke Bodutu?

LEKOKONG la lehono, batho ba bantši ba lebeletšana le go lewa ke bodutu. Go kgoma batho ba nywaga ka moka le ba merafo ka moka, ba nago le maemo setšhabeng le ba ditumelo tša bodumedi. Na o kile wa lewa ke bodutu? Na o lewa ke bodutu mo nakong ye? Ge e le gabotse, ka moka ga rena re kile ra ikwa re nyaka bogwera ka dinako tše dingwe—go nyaka gore motho yo mongwe a re sekegele tsebe, go re bea pelwana-tšhwaana goba go fo kwešiša maikwelo a rena a ka gare-gare, dikgopolo tša rena tše di tseneletšego le go kwešiša seo rena ka noši re lego sona. Re nyaka motho yo a naganelago maikwelo a rena.

Lega go le bjalo, go ba noši ga go nape go bolela gore re lewa ke bodutu. Motho a ka ba noši ka nako e telele, a thabela dilo tšeo a di dirago ka ntle le go ikwa a lewa ke bodutu le gatee. Go fapana le seo, go na le bao ba sa kgonego go kgotlelela go ba noši. The American Heritage Dictionary e re: “Go ba noši go bolela go arogana le ba bangwe eupša ge e le gabotse ga go bolele gore motho ga se a thaba. . . . Go lewa ke bodutu gantši go bontšha temogo e kwešago bohloko ya go ba noši . . . Go hlowa go bontšha kganyogo e nyamišago ya go nyaka go gwerana le ba bangwe,” e lego boemo bja go nyama, go tlalelwa goba go swaba. Pelo ya motho e nyaka go homotšwa ka go ba le bagwera ba kgonthe le ba lerato e le gore e boele e thabe gape. Mafelelong, go ipea lekatana go hlaloswa e le boemo bjo “gantši bo nago le kgopolo ya go lewa ke bodutu goba go hlowa . . . Lega go le bjalo, gantši go bontšha go ikarola ga motho ka noši ka tsela ya boikgethelo.”

Go lewa ke bodutu ke maikwelo a matla le gona a ka fetoga a bohloko kudu. Ke maikwelo a go ikwa o se na mohola. Go na le maikwelo a go nyaka go ikarola, e lego go ikwa o sa amogelege go batho ba bangwe. Re ka thoma go fokola maikwelong le go boifa. Na o  kile wa ikwa ka tsela ye? Ke’ng se se bakago go lewa ke bodutu?

Mathata, mafelo le maemo a kgoma batho ka tsela e sa swanego. Mohlomongwe o ikwa o sa ratwe ke dithaka tša gago ka baka la ponagalo ya mmele, morafe goba bodumedi. Go fetoša lefelo—go swana le go tsena sekolo se sefsa, go thoma mošomo o mofsa goba mohlomongwe go hudugela tikologong e mpsha, motse goba naga—go ka baka maikwelo a go lewa ke bodutu ka baka la ge o swanetše go kgaogana le bagwera bao e lego kgale o e-na le bona. Mohlomongwe o ka ba o ile wa bona gore go lahlegelwa ke batswadi goba molekane wa lenyalo go ka feleletša ka gore bao ba rategago ba be noši ka nywaga e mentši. Gape ge re dutše re gola, bagwera ba rena le batho bao re tlwaelanago le bona ba a fetoga, ba a fokotšega goba go hwelela.

Lenyalo ga se ka mehla le kgonthišetšago go lokologa tabeng ya go lewa ke bodutu. Go se dumelelane goba go se kwane ga balekane go ka feleletša ka kgateletšego yeo e ka tšweletšago go se kgodišege gomme go ka ba gwa feleletša ka go ipea lekatana ga balekane le bana. Eupša go tlaleletša tabeng ya go lewa ke bodutu mo go bakwago ke lehu la yo a rategago, tlhalo goba go ikarola ga motho ka noši goba ga maikwelo, go na le mohuta o mongwe wa go lewa ke bodutu wo o ka re kgomago ka mo go tseneletšego kudu. Boemo bjo bo tšwelela ge tswalano ya rena le Modimo e thoma go fokola gomme re ikwa re arogane le yena.

Na o kile wa lebeletšana le boemo le ge e le bofe bja ao a hlalositšwego ka mo godimo? Na go a kgonega go lebeletšana ka katlego le go lewa ke bodutu?

[Diswantšho go letlakala 4]

Diphetogo bophelong, go tloga go thomeng sekolo se sefsa go ya go lahlegelweng ke molekane, di ka baka go lewa ke bodutu