Bo-tate Bao ba sa Bego Gona—Bothata bjo bo Golago

BO-TATE ba bantši ba furalela malapa a bona. Mafelelong a bo-1990, kuranta ya USA Today e ile ya bitša United States ka gore ke “naga yeo e nago le palo e kgolo ya malapa ao a se nago bo-tate.” Lega go le bjalo, go se be gona ga bo-tate ke bothata bja lefase ka bophara.

Kua Brazil, pego ya go balwa ga batho ya 2000 e ile ya utolla gore gare ga palo-moka ya malapa a dimilione tše 44,7, a dimilione tše 11,2 a be a eteletšwe pele ke basadi. Kua Nicaragua, 25 lekgolong ya bana e be e dula le bo-mmago bona feela. Kua Costa Rica, palo ya bana bao ba gannwego ke bo-tatago bona e ile ya rotoga ka bo-1990 go tloga go 21,1 lekgolong go fihla go 30,4 lekgolong.

Dipalo-palo tše tšwago dinageng tše tše tharo e fo ba mehlala e sego kae e bontšhago tshekamelo ya lefase ka bophara. Ela hloko sebopego se sengwe sa bothata bja go se be gona ga bo-tate.

Ba Gona Eupša ga ba Phethe Boikarabelo bja Bona

Hle bona lepokisi le le rego “Papa, Le tlo Boa Gape Neng?” Nao yoo bjale a nago le nywaga e 23 o ntšha sa mafahleng a gagwe ka gore: “Pele nka tsena sekolo sa bo-mapimpana, ke be ke bona tate ka sewelo. Ka letšatši le lengwe ge a be a sepela ke ile ka mmotšiša gore, ‘A ke re le tlo boa?’”

Ditswalano tša lapa tše bjalo ka tša Nao le tatagwe ke tšona tšeo di ilego tša tutueletša mongwadi wa mo-Polish Piotr Szczukiewicz go bolela gore: “Go bonagala tate e le motho yo bohlokwa yoo a hlaelago ka lapeng.” Ke therešo gore bo-tate ba bantši ba dula le malapa a bona gomme ba a hlokomela ka tša ditšhelete. Lega go le bjalo, go etša ge makasine wa Sefora e lego Capital o bontšha, “bo-tate ba bantši kudu ba kgotsofalela  feela gore ba fepa malapa a bona ka ntle le go itshwenya ka go ruta bana ba bona.”

Gantši boemo e ba e le gore tate o gona ka lapeng eupša ga a itshwenye ka bophelo bja bana ba gagwe. O lebišitše tlhokomelo ya gagwe dilong tše dingwe. Makasine wa Sefora e lego Famille chrétienne o re: “Le ge [tate] a le gona ka gae, fela kgopolo ya gagwe e ka ba e le kgole.” Ke ka baka la’ng dikgopolo le maikwelo tša bo-tate ba bantši di se gona malapeng a bona lehono?

Bjalo ka ge makasine wo wa ka godimo o hlalosa, lebaka le legolo ke gore “ga ba kwešiše gore go ba tate goba go ba monna go bolela eng.” Go ya kamoo bo-tate ba bantši ba lebelelago dilo ka gona, go ba tate yo botse ke go fo tliša mogolo wa go bonagala ka gae. Go etša ge Mongwadi wa Mopoliši e lego Józef Augustyn a boletše, “bo-tate ba bantši ba nagana gore ke batswadi ba babotse ka gobane ba nea malapa tšhelete.” Eupša go dira seo e fo ba karolo e nngwe ya boikarabelo bja tate.

Ntlha ke gore bana ga ba tšee gore tatago bona ke wa bohlokwa ka baka la tšhelete yeo a e golago goba ka baka la dimpho tšeo a ba neago tšona tša go bitša mašeleng a go bonagala. Go e na le moo, seo bana ba tlogago ba se nyaka—selo sa bohlokwa go feta dimpho—ke gore tatago bona a ba rate, a iphe nako ya bona le go ba šetša. Tše ke dilo tša bohlokwa kudu go bona.

Ba Swanetše go Itekodišiša Lefsa

Go ya ka pego yeo e dirilwego ke Japanese Central Council for Education, “bo-tate ba swanetše go lekodišiša lefsa tsela ya bona ya bophelo, yeo e lebišago tlhokomelo kudu mošomong.” Potšišo ke gore, Na tate o tla ikemišetša go dira diphetogo ka baka la bana ba gagwe? Kuranta ya Jeremane e lego Gießener Allgemeine e begile ka nyakišišo yeo go yona bo-tate ba bantši bao go ilego gwa boledišanwa le bona ba ilego ba gana go etiša bana ba bona pele ga mešomo ya bona.

Bana ba ka kwešwa bohloko kudu ke ge go bonagala eka tatago bona ga a na taba le bona. Lidia yoo bjale a nago le nywaga e 21 o sa gopola gabotse gore tatagwe o be a le bjang ge e be e sa le ngwanenyana yo monyenyane kua Poland. O hlalosa gore: “Le ka mohla o be a sa ke a bolela le rena. Yo mongwe le yo mongwe o be a iphelela bophelo bja gagwe. O be a sa tsebe gore ke fetša nako ya-ka ya go itapološa ke le mafelong a di-disco.” Ka mo go swanago, Macarena wa nywaga e 21 wa kua Sepania o re ge e be e sa le yo monyenyane, tatagwe “o be a sepela le bagwera ba gagwe mafelo-bekeng bakeng sa go yo ipshina, gomme ka dinako tše dingwe o be a tšea matšatši a mmalwa a se gona gae.”

Go Dira Thulaganyo ya Dilo Tšeo di Tlago Pele

Bo-tate ba bantši ba ka lemoga gore ga ba iphe nako e lekanego bakeng sa bana ba bona le gore ga ba ba šetše gakaalo. Tate wa Mojapane yoo a nago le morwa yo a lego nywageng ya mahlalagadi o itše: “Ke holofela gore ngwan’aka o tla kwešiša boemo bjo ke lego go bjona. Ke dula ke naganne ka yena gaešita le nakong ya ge ke swaregile kudu.” Lega go le bjalo, na go fo kganyoga gore ngwana o tla kwešiša gore ke ka baka la’ng tatagwe a se gona ka mehla go tla rarolla bothata?

Ga go na pelaelo gore go dira boiteko bja kgonthe—ee, boikgafo—go a nyakega bakeng sa go kgotsofatša dinyakwa tša ngwana. Ke taba e kwagalago gore go nea bana seo ba tlogago ba se nyaka—e lego lerato, nako le tlhokomelo—ga go bonolo. Jesu Kriste o itše: “Motho xa a phele ka boxôbê [goba ka dijo] fêla.” (Mateo 4:4) Le gona, ke therešo gore bana ba ka se gole gabotse ka go fo hwetša feela dilo tše di bonagalago. Bjalo ka tate, na o ikemišeditše go gafa dilo tšeo e ka bago e le tša bohlokwa kudu go wena—e lego nako ya gago goba mohlomongwe gaešita le maemo mošomong wa gago—gore o be gona bakeng sa bana ba gago?

Mainichi Daily News ya February 10, 1986, e ile ya bolela ka tate yoo a ilego a thoma go lemoga kamoo bana ba gagwe ba lego bohlokwa ka gona. E ile ya bega gore: “Molaodi yo a phagamego wa Japanese National Railways (JNR) o kgethile go rola modiro go e na le go arogana le lapa la gagwe.” Ka morago kuranta yeo e ile ya tsopola molaodi yoo a re: “Mošomo wa go ba molaodi-mogolo o ka dirwa ke motho le ge e le ofe. Eupša tate wa bana ba-ka ke nna feela.”

Ka kgonthe, mogato wa pele wa go ba tate yo botse ke go lemoga gore bana ba nyaka go ba le tate wa mohuta mang. Anke re hlahlobeng gore go nyakega eng bakeng sa gore motho e be tate wa mohuta woo.

[Lepokisi go letlakala 19]

“Papa, Le tlo Boa Gape Neng?”

Yeo ke potšišo e ilego ya botšišwa ke mosetsana wa Mojapane e lego Nao yoo a nago le nywaga e mehlano, a botšiša tatagwe ka letšatši le lengwe ge a be a e-tšwa go ya mošomong. Le ge tatagwe a be a dula le bona, o be a mmona ka sewelo. O be a tlwaetše go fihla gae ka morago ga ge Nao a robetše ke moka a ye mošomong pele a ka tsoga.