Bo-mma Bao ba Lebeletšanago ka Katlego le Ditlhohlo

TLHOHLO e kgolo yeo bo-mma ba bantši ba lebeletšanego le yona ke go šoma bakeng sa go hlokomela malapa a bona ka tša ditšhelete. Go oketša moo, ka baka la mabaka a fapa-fapanego ba bangwe ba swanelwa ke go godiša bana ba bona ntle le thušo ya balekane ba bona.

Margarita ke mma yo a se nago molekane kua Mexico yo a godišago bana ba babedi a nnoši. O bolela gore: “Go bile boima go ba tlwaetša nameng le moyeng. Nakong e fetilego morwa wa-ka yo a lego mahlalagading o ile a tla gae a tagilwe ganyenyane. Ke ile ka mo lemoša gore ge e ba se se ka direga gape nka se mo dumelele go tsena ka ngwakong. Ka gona ge se se be se direga gape ke ile ka mo tswalelela kantle ka pelo e bohloko. Ke leboga gore ga se a ka a boeletša.”

Nakwana ka morago ga moo, Margarita o ile a thoma go ithuta Beibele yeo e ilego ya mo thuša go tsenya ka go bana ba gagwe ditekanyetšo tša boitshwaro. Ga bjale ka bobedi ke badiredi ba nako e tletšego ba Dihlatse tša Jehofa.

Ge Banna ba E-ya Dinageng di Šele

Banna ba bantši bao ba dulago dinageng tše sa hlabologago kudu ba hudugela dinageng tšeo di atlegilego kudu ka tša mošomo, gomme ba tlogela basadi ba bona gore ba godiše bana. Laxmi yo e lego mma wa kua Nepal o re: “Monna wa-ka o na le nywaga e šupago a le nageng e šele. Bana ga ba ntheetše go swana le kamoo ba theetšago tatago bona ka gona. Ge nkabe a le mo ka mehla bakeng sa go etelela lapa pele, go ka be go le kaone.”

Go sa šetšwe mathata ao, Laxmi o lebeletšana ka katlego le tlhohlo ye. Ka baka la ge a e-na le thuto e lekanyeditšwego, o ile a rulaganyetša gore barutiši ba thuše bana ba gagwe ba bagolo ka mošomo wa bona wa sekolo. Lega go le bjalo, o lebiša tlhokomelo e itšego thutong ya bona ya moya ka go swara thuto ya Beibele ya beke le beke le bona. O etelela pele poledišanong ya letšatši le letšatši ya temana ya  Beibele gomme ka mehla o ba iša dibokeng tša Bokriste.

Bo-mma Bao ba Nago le Thuto e Lekanyeditšwego

Dinageng tše dingwe tlhohlo e nngwe yeo basadi ba bantši ba lebeletšanago le yona ke go se kgone go bala le go ngwala. A bontšha bothata bja go ba mma yo a sa rutegago, Aurelia yo e lego mma wa bana ba tshelelago kua Mexico o hlalosa gore: “Ka mehla mma o be a bolela gore basadi ba be ba sa rerelwa go ithuta. Ka gona ga se ka ka ka ithuta go bala gomme ke be ke sa kgone go thuša bana ba-ka ka mošomo wa bona wa gae. Seo se kweša bohloko. Lega go le bjalo, ka ge ke be ke sa nyake gore ba tlaišege go swana le kamoo nna ke tlaišegilego ka gona, ke ile ka šoma ka thata bakeng sa go ba hweletša thuto.”

Mma a ka ba le tutuetšo e kgolo gaešita le ge a e-na le thuto e lekanyeditšwego. Polelwana ye e a rereša ge e re: “Go ruta mosadi ke go ruta morutiši wa banna.” Bishnu yo e lego mma wa bana ba bararo kua Nepal o be a sa tsebe go bala le go ngwala, eupša kganyogo ya gagwe ya go ithuta ditherešo tša Beibele le go di ruta bana ba gagwe e ile ya mo dira gore a dire maiteko a kgonthe bakeng sa go ithuta go bala le go ngwala. O ile a kgonthišetša gore bana ba gagwe ba dira mošomo wa bona wa gae wa sekolo, gomme o ile a ya dikolong tša bona nako le nako bakeng sa go boledišana le barutiši ba bona ka mošomo wa bona.

Ge e le mabapi le thuto ya bona ya moya le ya boitshwaro, morwa wa Bishnu e lego Silash o hlalosa gore: “Selo seo ke bego ke se rata kudu ka maiteko a gagwe a go re ruta ke gore ge re be re dirile diphošo, o be a re phošolla ka go re bontšha mohlala o tšwago ka Beibeleng. Mokgwa wo wa go ruta o be o šoma gomme o ile wa nthuša go amogela tayo.” Bishnu o ile a ba morutiši yo a atlegilego wa barwa ba gagwe, bao ka boraro bja bona e lego masogana ao a boifago Modimo.

Antonia yo e lego mma yo a godišago bana ba babedi kua Mexico o bolela gore: “Ke tsene feela sekolo sa tlasana. Re be re dula motsaneng wo o lego lekatana gomme sekolo se se phagamego sa kgaufsi se be se le kgole kudu. Lega go le bjalo, ke be ke nyaka gore bana ba-ka ba be le thuto e oketšegilego go feta ya-ka, ka gona ke ile ka beela nako e ntši ka thoko bakeng sa bona. Ke ile ka ba ruta di A E I O U le dinomoro. Morwedi wa-ka o be a kgona go bitša le go ngwala leina la gagwe gotee le go ngwala ditlhaka ka moka pele ga ge a ka ya sekolong. Morwa wa-ka o be a kgona go bala gabotse nakong ya ge a be a e ya sekolong sa bo-mapimpana.”

Ge a be a botšišwa gore ke eng seo a se dirilego bakeng sa go ba nea thuto ya moya le ya boitshwaro, Antonia o ile a hlalosa gore: “Ke ile ka ba ruta dikanegelo tša Beibele. Pele ga ge morwedi wa-ka a ka kgona go bolela, o be a kgona go anega dikanegelo tša Beibele a diriša boitšhišinyo bja mmele. Morwa wa-ka o ile a nea mmalo wa gagwe wa pele wa Beibele wa phatlalatša dibokeng tša rena tša Bokriste ge a be a e-na le nywaga e mene.” Bo-mma ba bantši bao ba nago le thuto e lekanyeditšwego ba lebeletšana ka katlego le tlhohlo ya bona bjalo ka barutiši.

Go Gana Meetlo e Senyago

Moetlo o mongwe wa ma-Tzotzil a kua Mexico ke go rekiša barwedi ba bona gore ba nyalwe ba e-na le nywaga e 12 goba 13. Gantši banenyana ba rekišetšwa monna yo mogolo kudu yo a nyakago mosadi wa bobedi goba wa boraro. Ge e ba monna a sa kgotsofatšwe ke ngwanenyana, a ka mmušetša morago gomme a bušetšwa tšhelete ya gagwe. Petrona o ile a lebeletšana le moetlo wo ge e be e sa le ngwana.  Mmagwe o ile a rekišwa gore e be mosadi wa monna yo mongwe, a belega ngwana gomme a hlalwa—tše ka moka di ile tša direga ge a be a e-na le nywaga e 13! Ngwana wo wa mathomo o ile a hwa, gomme mmago Petrona o ile a rekišwa ka makga a mabedi gape. Ka kakaretšo o ile a belega bana ba seswai.

Petrona o be a nyaka go phema bophelo bja mohuta woo, gomme o hlalosa kamoo a ilego a kgona go dira bjalo ka gona: “Ge ke be ke fetša sekolong sa tlasana ke ile ka botša Mma gore ga ke nyake go nyalwa eupša ke nyaka go tšwela pele ka sekolo. Mma o ile a mpotša gore go be go se na seo a ka se dirago ka taba ye le gore ke swanetše go bolela le tate.”

“Tate o ile a mpotša gore: ‘Ke tlo go nyadiša. O tseba go bolela Sepaniši. O tseba go bala. O sa nyaka’ng? Ge e ba o nyaka go ithuta, o tla swanelwa ke go itefelela dithuto tša gago.’”

Petrona o hlalosa gore: “Ka gona, ke ile ka dira bjalo. Ke ile ka roka diaparo bakeng sa go hwetša tšhelete ya go lefelela ditshenyagalelo tša-ka.” Ke kamoo a ilego a phonyokga go rekišwa ka gona. Ka morago ga ge Petrona a godile, mmagwe o ile a thoma go ithuta Beibele gomme se se ile sa mo nea sebete sa go tsenya melao ya motheo yeo e theilwego Beibeleng ka go bana babo Petrona. Go tšwa phihlelong ya gagwe ka noši, o ile a kgona go ba ruta ka ditla-morago tše nyamišago tše di bakwago ke go latela moetlo wa go rekiša banenyana ba banyenyane lenyalong.

Moetlo o mongwe wo o tlwaelegilego bathong ba bantši ke gore botate ke bona feela ba swanetšego go laya barwa ba bona ka lapeng. Petrona o hlalosa gore: “Basadi ba ma-Tzotzil ba rutwa gore ba ka tlase ga banna. Banna ba laola kudu. Bašemanyana ba ekiša bo-tatago bona gomme ba botša bo-mmago bona gore: ‘O ka se mpotše gore ke dire’ng. Ge e ba ke sa botšwe ke tate, nka se theetše.’ Ka gona, bo-mma ga ba kgone go ruta barwa ba bona. Lega go le  bjalo, ka ge ga bjale mma a ithutile Beibele o ile a atlega go ruteng dikgaetšedi tša-ka. Ba tseba ka hlogo Ba-Efeso 6:1, 2 e rego: ‘Lena Bana! Kwang batswadi ba lena. . . . Xodiša tat’axo le mm’axo.’” (Mongwalo o sekamego ke wa rena.)

Mma yo a bitšwago Mary wa kua Nigeria le yena o bolela gore: “Tikologong yeo ke goletšego go yona, setšo ga se dumelele mma go ruta goba go laya bašemane. Lega go le bjalo, ka go latela mohlala wa Beibele wa Loisa le Oinika—makgolo wa Timotheo le mmagwe—ke ile ka ikemišetša go se dumelele meetlo ya lefelong la gešo go nthibela go ruta bana ba-ka.”—2 Timotheo 1:5.

Le gona, moetlo o mongwe wo o latelwago dinageng tše dingwe ke wo ba bangwe ba o bitšago go bolla ga basadi, woo lehono ka kakaretšo o bitšwago go ripša ga ditho tša bosadi. Go bua mo go tloša karolo e itšego goba e kgolo ya setho sa ngwanenyana sa bosadi. Moetlo wo o ile wa pepentšhwa ke Waris Dirie e lego motlelara wa fešene le motseta yo a kgethegilego wa Sekhwama sa Batho Bohle sa mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego. Ge e be e sa le ngwana o ile a ripša setho sa bosadi ke mmagwe go ya ka moetlo wa Somalia. Go ya ka pego e nngwe, basadi le banenyana ba dimilione tše 8 go ya go tše 10 ba kua Bohlabela bja Magareng le Afrika, ba kotsing ya go ripša ditho tša bosadi. Gaešita le kua United States, go akanyetšwa gore banenyana ba ka bago 10 000 ba kotsing.

Ke ditumelo dife tšeo di thekgago mokgwa wo? Ba bangwe ba nagana gore setho sa bosadi ke selo se sebe gomme se dira gore ngwanenyana a se hlweke, ka gona sa mo dira gore a se swanelwe ke go nyalwa. Go oketša moo, go ripa goba go tloša setho sa bosadi go lebelelwa e le kgonthišetšo ya gore ngwana o tla dula e le kgarebe gomme o tla botegela monna wa gagwe ge a nyetšwe. Go palelwa ga mma ke go latela moetlo wo go ka feleletša ka gore a galefelwe kudu ke monna wa gagwe le ke setšhaba sa gabo.

Lega go le bjalo, bo-mma ba bantši ba lemogile gore ga go na lebaka le le kwagalago—e ka ba la bodumedi, la tša kalafo goba la bohlweki—bakeng sa go thekga mokgwa wo o kwešago bohloko. Puku ya Nigeria ya Repudiating Repugnant Customs e utolla gore bo-mma ba bantši ba ile ba gana ka sebete go diriša moetlo wo go barwedi ba bona.

Ka kgonthe, bo-mma lefaseng ka bophara ba šireletša le go ruta bana ba bona ka katlego go sa šetšwe ditlhohlo tše dintši. Na maiteko a bona a lebogwa e le ka kgonthe?

[Lepokisi/Seswantšho go letlakala 5]

“Dinyakišišo tše dintši di bontšhitše gore ga go na mokgwa o šomago wa tšwelopele woo go wona basadi ba sa kgathego karolo e bohlokwa kudu. Ge basadi ba tšea karolo ka mo go tletšego, mehola e ka bonagala gatee-tee: malapa e ba a phetšego le go fepša gabotse, mogolo wa lapa le tšhelete yeo le e bolokilego di a oketšega. Le gona ge seo se direga ka malapeng se tla direga gape le setšhabeng gomme ganyenyane-ganyenyane sa direga le dinageng ka moka.”—Kofi Annan, Mongwaledi Phare-phare wa United Nations, March 8, 2003.

[Mothopo]

UN/DPI photo by Milton Grant

[Lepokisi/Diswantšho go letlakala 8]

O ile a Gafa Dilo tše Dintši Bakeng sa Rena

Lesogana la kua Brazil le le bitšwago Juliano le re: “Ge ke be ke e-na le nywaga e mehlano, mma o be a šoma mošomo o kgahlišago. Lega go le bjalo, ge kgaetšedi ya-ka e be e belegwa o ile a phetha ka go tlogela mošomo wa gagwe e le gore a tle a re hlokomele. Baeletši kua mošomong ba ile ba leka go mo phegelela gore a se tlogele mošomo. Ba ile ba bolela gore ka morago ga ge bana ba gagwe ba nyetše le go nyalwa gomme ba tlogile gae, tšohle tšeo a ba diretšego tšona e tla ba lefela—le gore o be a beeletša selong seo se ka se mmušetšego selo. Lega go le bjalo, nka bolela gore ba be ba fošitše; nka se ke ka lebala pontšho ya gagwe ya lerato.”

[Diswantšho]

Mmago Juliano le bana ba gagwe; ka go le letshadi: Juliano ge a be a e-na le nywaga e mehlano

[Diswantšho go letlakala 6]

Bishnu o ile a ithuta go bala le go ngwala gomme a thuša barwa ba gagwe go hwetša thuto e botse

[Seswantšho go letlakala 7]

Morwa yo monyenyane wa Antonia o bala mmalo wa Beibele dibokeng tša Bokriste

[Diswantšho go letlakala 7]

Petrona ke moithapi lekaleng la Dihlatse tša Jehofa kua Mexico. Mmagwe yo a ilego a ba Hlatse ka morago, o ruta bana babo Petrona ba banyenyane

[Seswantšho go letlakala 8]

Waris Dirie ke moemedi wa basadi yo a tsebegago kudu ka taba ya go ganetša go ripša ga ditho tša bosadi

[Mothopo]

Photo by Sean Gallup/Getty Images