Mamapo—Mpho Yeo Dinose di e Diretšego Batho

Ka mongwadi wa Phafoga! kua Mexico

MO-ISIRAELE wa lešole yo a lapilego o ile a hwetša lemapo leo le tletšego ka todi sethokgweng a sa letela, gomme a tsenya lepara la gagwe ka gare ga lona ke moka a ja todi. Ka pela-pela, ‘mahlo a gagwe a thoma go apoga’ ke moka a hwetša matla a oketšegilego. (1 Samuele 14:25-30) Pego ye ya Beibele e bontšha tsela e nngwe yeo todi ya dinose e holago batho ka yona. E dira gore o hwetše matla ka pela ka ge e tletše di-carbohydrates tšeo di dirago karolo ya 82 lekgolong. Go a kgahliša go tseba gore nose e ka fofa nako e telele kudu ka go diriša feela digrama tše 30 tša todi!

Na dinose di dira todi e le feela gore di hole batho? Aowa, di iphediša ka todi ya tšona. Motšhitšhi o lekanetšego wa dinose o nyaka dikhilograma tše 10 go ya go tše 15 tša todi e le gore o kgone go iphediša marega. Eupša ge sehla e le se kgahlišago, motšhitšhi wa dinose o ka tšweletša todi e lekanago dikhilograma tše 25, e lego seo se dirago gore go be le todi e lekanego bakeng sa batho le diphoofolo tše bjalo ka dibere le di-raccoon gore di e je le go e thabela.

 Dinose di dira bjang todi? Di rwala bonopi bja matšoba ka maleme a tšona a bjalo ka mathopo ge di dutše di sepela-sepela di nyaka dijo. Di boela le bjona sehlageng di bo tsentše ka gare ga mpa e nngwe ya mebele ya tšona. Bonopi bo fetišetšwa go dinosi tše dingwe tšeo di bo “sohlago” ka nako e lekanago metsotso e 30, tša bo kopanya le di-enzyme tšeo di tšwago dithakeng tša melomo ya tšona. Ke moka di bo boloka diseleng tša sebopego sa hexagonal tšeo di dirilwego ka moti wa dinose ke moka tša bo omiša ka maphego a tšona ge di dutše di fofa-fofa. * Ka morago ga ge meetse a fokoditšwe gore a be ka tlase ga 18 lekgolong, disele tšela di khupetšwa ke moti o mosesane. Todi e khupeditšwego e ka ba ya lotwa ka nako e telele. Go begwa gore todi e rothišago mare e ile ya hwetšwa mabitleng a bo-Farao ao a nago le nywaga e ka bago e 3 000.

Go Dirišwa ga Todi e le Sehlare

Go oketša tabeng ya gore ke dijo tše kgahlišago—bobolokelo bja kgonthe bja dibithamine tša B, diminerale tša go fapa-fapana le di-antioxidant—todi ya dinose ke sehlare seo e sa lego se tsebja kgale gomme se dirišwa ka mo go tšwelago pele. * Dr. May Berenbaum yo e lego seithuti sa dikhunkhwane Yunibesithing ya Illinois,  U.S.A., o bolela gore: “Todi ya dinose e be e dutše e dirišwa ka nywaga-kgolo e mentši bakeng sa go alafa mehuta e mentši ya mathata a tša maphelo a bjalo ka dintho, go swa, di-cataract, dišo tša letlalo le dintho tšeo di bakago ke go kgoboga.

Mokgatlo wa ditaba wa CNN ge o bolela ka kgahlego yeo e bilego gona morago-bjale mabapi le bohlokwa bja todi bjalo ka sehlare o bega gore: “Todi e be e se sa hlwa e tšewa e le sehlare sa go alafa dintho nakong ya ge go thoma go dirišwa dihlare tša go bolaya dipaketheria nakong ya Ntwa ya II ya Lefase. Eupša nyakišišo e mpsha—gaešita le go oketšega ga dipaketheria tšeo di sa bolawego ke dibolaya-dipaketheria—e dirile gore go dirišwe sehlare se sa kgale bakeng sa go alafa malwetši le dikgobalo.” Ka mohlala, nyakišišo e nngwe e swaragane le taba ya go alafa dintho tše di bakilwego ke go swa. Go ile gwa lemogwa gore balwetši ba be ba fola ka pela, ba sa kwe bohloko bjo bogolo gomme ba sa be le mabadi a mantši ge ba be ba alafša ka todi ya dinose.

Seo batho ba ithutilego sona se bontšha gore ka baka la enzyme yeo dinose di e hlakantšego le bonopi, dikagare tša todi ya dinose di na le dilo tše di bolayago dipaketheria. Enzyme ye e tšweletša hydrogen peroxide yeo e bolayago dipaketheria tše kotsi. * Go oketša moo, go hweditšwe gore ge todi e tlotšwa karolong yeo e nago le ntho, e fokotša bohloko e bile e thuša mmele go tšweletša ditlhalenama tše di phetšego gabotse. Ka gona, setsebi sa tshepedišo ya dikhemikhale tša mmele sa kua New Zealand e lego Dr. Peter Molan se re: “Diithuti tša dihlare tša kalafo di lebelela todi ya dinose e le sehlare seo se ka botwago le se šomago ka katlego.” Ge e le gabotse ba tša Taolo ya Dihlare tša go Alafa kua Australia (Australian Therapeutic Goods Administration) ba ile ba dumela gore todi ya dinose ke sehlare, gomme yona todi yeo e dirišetšwago go alafa e rekišwa e le sehlare sa dintho nageng yeo.

Ke dijo dife tše dingwe tše dintši tšeo o di tsebago tše di nago le phepo e bile di rothiša mare eupša di ka dirišwa bakeng sa go alafa? Ga go makatše ge dinakong tše di fetilego go ile gwa bewa melao e kgethegilego bakeng sa go šireletša dinose le batho bao ba di ruilego! Go senya mehlare goba dihlaga tša dinose go be go lebelelwa e le bosenyi bjoo motho yo a bo dirilego a bego a lefišwa tefo e kgolo goba a bolawa. Ruri todi ya dinose ke mpho e bohlokwa kudu e diretšwego batho e bile e dira gore Mmopi a tumišwe.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Lepokisi/Seswantšho go letlakala 16]

Go Diriša Todi ya Dinose ge o Apea

Todi ya dinose e bose kudu go feta swikiri e tlwaelegilego. Ka gona, ge e ba o e diriša go e na le swikiri, diriša feela seripa go ya go kotara ya lehwana go ya ka tekanyo yeo o bego o tla e diriša bakeng sa swikiri. Le gona, ka ge todi ya dinose e-na le 18 lekgolong ya meetse, o se ke wa diriša dilo tšeo di nago le meetse a mantši ge o apea. Ge e ba go se na dilo tšeo di nago le meetse ka gare, tšhela malepola a mabedi a folouru komiking e nngwe le e nngwe ya todi ya dinose. Go dijo tše di pakilwego, tšhela seripa sa lehwana le tee la soda ya go paka komiking e nngwe le e nngwe ya todi ya dinosi gomme o fokotše phišo ya onto gore e be 15°C.

[Mothopo]

National Honey Board

[Seswantšho go letlakala 16]

Nosi yeo e tsomago bonopi

[Seswantšho go letlakala 16, 17]

Lemapo

[Seswantšho go letlakala 17]

Motšhitšhi wa dinose tše di dirago todi

[Seswantšho go letlakala 17]

Motho yo a ruilego dinose o hlahloba selo se dirišetšwago go thuša dinose go boloka mamapo a tšona