Pono ya Beibele

Na Thutamahlale e Ganetšana le Pego ya Genesi?

BATHO ba bantši ba nagana gore thutamahlale e ganetšana le pego ya Beibele ya tlholo. Eupša go ganetšana ga kgonthe go magareng ga thutamahlale le dikgopolo tša bao go thwego ke Bakgomaredi ba dithuto tša kgale tša Bokriste, e sego magareng ga thutamahlale le Beibele. Tše dingwe tša dihlopha tše di bolela maaka di re, go ya ka Beibele, tlholo ka moka e bonagalago e bopilwe mo e ka bago nywaga e 10 000 e fetilego ka matšatši a tshelelago a diiri tše 24.

Lega go le bjalo, Beibele ga e thekge phetho e bjalo. Ge e ba e be e e thekga, gona dilo tša thutamahlale tše di hweditšwego nywageng e fetago e lekgolo e fetilego di be di tla tiiša taba ya gore Beibele ga se e nepagetšego. Nyakišišo e dirilwego ka kelohloko ya mangwalo a Beibele e utolla gore ga e lwe le ditherešo tše di hweditšwego tša thutamahlale. Ka baka leo, Dihlatse tša Jehofa ga di dumelelane le batho bao go  thwego ke Bakgomaredi ba dithuto tša kgale tša Bokriste le bo-rathutatlholo ba bantši. Dintlha tše di latelago di bontšha seo ge e le gabotse Beibele e se rutago.

“Mathomong” e be e le Neng?

Pego ya Genesi e bula ka mantšu a bonolo eupša e le a matla a rego: “Mathomong Modimo ó hlodile lexodimo le lefase.” (Genesi 1:1) Diithuti tša Beibele di dumela gore temana ye e bolela ka tiro yeo e dirilwego pele go ka thoma matšatši a tlholo ao go bolelwago ka wona go tloga go Ge 1 temana ya 3 go ya pele. Seo taba ye e se bolelago se tseneletše. Go ya ka mantšu a go bula a Beibele, legohle, go akaretša le polanete ya rena ya Lefase, le be le le gona ka nako e sa felego pele ga ge matšatši a tlholo a thoma.

Bo-rathutafsika ba akanyetša gore lefase le na le nywaga e ka bago dimilione tše dikete tše 4 gomme baithuta-dinaledi bona ba akanyetša gore legohle le ka ba le e na le nywaga e ka bago e dimilione tše dikete tše 15 le le gona. Na dinyakišišo tše—goba go lokišwa ga tšona mo go ka bago gona nakong e tlago—di ganetšana le Genesi 1:1? Aowa. Beibele ga e bolele ka go lebanya gore “lexodimo le lefase” di na le nako e kaaka’ng. Thutamahlale ga e ganetšane le mangwalo a Beibele.

Matšatši a Tlholo e be e le a Botelele bjo Bokaaka’ng?

Go thweng ka botelele bja matšatši a tlholo? Na e be e le a botelele bja diiri tše tlwaelegilego tše 24? Ba bangwe ba bolela gore ka gobane Moše—mongwadi wa Genesi—ka morago o ile a šupa letšatši leo le latetšego matšatši a tshelelago a tlholo e le mohlala wa Sabatha ya beke le beke, letšatši le lengwe le lengwe la matšatši a tlholo e swanetše go ba la botelele bja diiri tše tlwaelegilego tše 24. (Ekisodo 20:11) Na mantšu a Genesi a thekga phetho ye?

Aowa, ga go bjalo. Taba ke gore lentšu la Seheberu leo le fetoletšwego e le ‘letšatši’ le ka bolela botelele bjo bo sa swanego bja nako, e sego feela nako ya diiri tše 24. Ka mohlala, ge a akaretša modiro wa Modimo wa tlholo, Moše o bolela ka matšatši ka moka a tshelelago a tlholo e le letšatši letee. (Genesi 2:4) Go oketša moo, letšatšing la mathomo la tlholo, ‘Modimo o ile a re seetša ke Mosegare, eupša lefsifsi ke Bošego.’ (Genesi 1:5) Mo, karolo ya nako ya diiri tše 24 feela e bitšwa ‘letšatši.’ Ruri ga go na moo Mangwalo a thekgago boikgopolelo bja go fo re letšatši le lengwe le lengwe la tlholo e be e le la botelele bja diiri tše 24.

Ka gona, matšatši a tlholo e be e le a botelele bjo bokaaka’ng? Mantšu a Genesi kgaolo 1 le 2 a bontšha gore matšatši a tlholo a tloga a tšere nako e telele.

Dilo tše di Hlolwago di Tšwelela Ganyenyane-ganyenyane

Moše o ngwadile pego ye ka Seheberu, e bile o e ngwadile go ya ka pono ya motho yoo a lego lefaseng. Ge ditherešo tše tše pedi di kopanywa le taba ya gore legohle le bile gona pele ga mathomo a nako, goba ‘matšatši’ a tlholo di re thuša go rarolla dikgakgano tše dintši tšeo di lego mabapi le pego ya tlholo. Bjang?

Go lebeledišiša pego ya Genesi ka kelohloko go utolla gore ditiragalo tšeo di thomilego nakong ya ‘letšatši’ la pele di tšwetše pele go ba go fihla letšatšing goba matšatšing a latetšego. Ka mohlala, pele ga ge ‘letšatši’ la pele la tlholo le thoma, seetša seo se tšwago letšatšing leo le bego le šetše le le gona se be se thibetšwe ka tsela e itšego go ka fihla lefaseng, mohlomongwe se thibetšwe ke maru a makoto. (Jobo 38:9) Nakong ya ‘letšatši’ la pele, thibelo ye e ile ya thoma go tloga, gomme seo sa dira gore seetša seo se bego se sa bonagale gabotse se kgone go phatša lefaufaung. *

‘Letšatšing’ la bobedi, lefaufau le ile la thoma  go apoga, seo sa dira gore go be le sekgoba magareng ga maru a makoto le lewatle. ‘Letšatšing’ la bone, lefaufau le be le apogile ganyenyane-ganyenyane mo e lego gore letšatši le ngwedi di ile tša thoma go bonala “lerateng la lexodimo.” (Genesi 1:14-16) Ka mantšu a mangwe, go ya ka pono ya motho yo a lego lefaseng, letšatši le ngwedi di ile tša thoma go bonagala. Ditiragalo tše di diregile ganyenyane-ganyenyane.

Pego ya Genesi gape e bolela gore ge lefaufau le tšwela pele le apoga, dibopiwa tše di fofago—go akaretša dikhunkhwane le diphedi tša go ba le diphego tša legapi—di ile tša thoma go tšwelela ka ‘letšatši’ la bohlano. Lega go le bjalo, Beibele e bontšha gore ‘letšatšing’ la botshelela, Modimo o be a sa “bopa ka mmu tše di phelago ka moka tša naga, le dinonyana tša legodimo ka moka.”—Genesi 2:19.

Go molaleng gore tsela yeo Beibele e bolelago ka yona e bontšha gore go na le kgonagalo ya gore go ka ba go bile le ditiragalo tše dingwe tše dikgolo tšeo di ilego tša direga ‘letšatšing’ le lengwe le lengwe, goba nakong ya tlholo, gomme di diregile ganyenyane-ganyenyane go e na le go direga le semeetseng, mohlomongwe e bile tše dingwe tša tšona di fetela le ‘matšatšing’ a mangwe a tlholo.

Di Tšwelela ka Mehuta ya Tšona

Na go tšwelela ga dibjalo le diphoofolo mo go bego go direga ganyenyane-ganyenyane go ra gore Modimo o dirišitše tlhagelelo go tšweletša dilo tše di fapa-fapanego tše di phelago? Aowa. Pego e bontšha ka mo go kwagalago gore Modimo o bopile “mehuta” ka moka ya motheo ya dibjalo le diphoofolo. (Genesi 1:11, 12, 20-25) Na “mehuta” ye ya mathomong ya dibjalo le diphoofolo e be e tsenyeditšwe ka go yona bokgoni bja go feto-fetoga le maemo ao a feto-fetogago a tikologo yeo di lego go yona? Ke’ng seo se beelago “mohuta” o itšego magomo? Beibele ga e bolele selo ka seo. Lega go le bjalo, e bolela gore dibopiwa tše di phelago di be “dì e-ya ka mehuta ya tšôna.” (Genesi 1:21) Mantšu a a bolela gore go na le magomo mehuteng yeo e ka tšwelelago ‘mohuteng’ o itšego. Pego ya mašaletša a dilo tša kgale le ya nyakišišo ya mehleng yeno di thekga kgopolo ya gore magoro a motheo a dimela le diphoofolo a fetogile ganyenyane ka lebaka la nako e telele kudu.

Go fapana le seo se bolelwago ke Bakgomaredi ba dithuto tša kgale tša Bokriste, Genesi ga e rute gore legohle, go akaretša le lefase le dilo ka moka tšeo di phelago tšeo di lego godimo ga lona, le hlodilwe ka nako e kopana lebakeng le le sa tšwago go feta. Go e na le moo, tlhaloso e lego ka go Genesi ya go bopša ga legohle le dilo ka moka tšeo di phelago lefaseng e dumelelana le dikutollo tše dintši tša morago bjale tša thutamahlale.

Ka baka la ditumelo tša bona tša bofilosofi, bo-rathutamahlale ba bantši ba gana seo Beibele e se bolelago ge e re Modimo o bopile dilo ka moka. Lega go le bjalo, se se kgahlišago ke gore pukung ya bogologolo ya Beibele ya Genesi, Moše o ile a ngwala gore legohle le na le mathomo le gore bophelo bo tšweletše ka dikarolo, ka go latelana, ka lebaka le letelele la nako. Moše o be a ka hwetša bjang tsebišo e bjalo e nepagetšego ya tša thutamahlale mo e ka bago nywaga e 3 500 e fetilego? Go na le tlhaloso e tee feela e kwagalago. Yo a nago le matla le bohlale bja go bopa magodimo le lefase ruri o be a ka nea Moše tsebo e bjalo ya maemo a godimo. Se se tiiša kudu taba ya Beibele ya gore e “buduletšwe ke Modimo.”—2 Timotheo 3:16.

NA O KILE WA IPOTŠIŠA?

▪ Modimo o bopile legohle neng?—Genesi 1:1.

▪ Na lefase le bopilwe ka matšatši a tshelelago ao a nago le diiri tše 24?—Genesi 2:4.

▪ Mengwalo ya Moše ya mabapi le mathomo a lefase e ka ba bjang yeo e nepagetšego go tša thutamahlale?—2 Timotheo 3:16.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 11]

Genesi ga e rute gore legohle, le hlodilwe ka nako e kopana lebakeng le le sa tšwago go feta

[Ntlhakgolo go letlakala 11]

“Mathomong Modimo ó hlodile lexodimo le lefase.”—Genesi 1:1

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 10]

Universe: IAC/RGO/David Malin Images

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 12]

NASA photo