Ke Ka Baka La’ng Go E-na le Badiidi ba Bantši Gakaakaa Lefaseng le le Humilego?

LEKGOLONG la pele la nywaga C.E. Jesu Kriste o itše: “Le na le badiidi ka mehla.” (Mateo 26:11) Go tloga nakong ya Jesu go fihla ga bjale, go be go dutše go e-na le palo e kgolo ya badiidi. Eupša ke ka baka la’ng bodiidi bo tlaiša batho ba bantši gakaakaa lefaseng le leo le humilego kudu?

Batho ba bangwe ba dumela gore batho e ba badiidi ka gobane ba dirile dikgetho tše di sego bohlale. Seo e ka ba sa therešo mabakeng a mangwe. Batho bao ba kgethago go ikgotsofatša ka bjala, dihlare-tagi le dipapadi tša tšhelete ba ka lahlegelwa ke dilo tša bona tše di bonagalago. Eupša ga se batho ka moka bao ba diilago ka baka la diphetho tša bona tše di fošagetšego.

Batho ba bantši ba lahlegetšwe ke mešomo ya bona ka baka la diphetogo tša intaseteri. Batho ba bantši bao ba šomago ba lahlegetšwe ke tšhelete yeo ba e šometšego bophelo bja bona ka moka ka baka la go lefelela ditshenyagalelo tša kalafo tšeo di oketšegago ka lebelo. Bontši bja batho ba dimilione bao ba belegetšwego dinageng tšeo di diilago ga se phošo ya bona gore ba diile. Gantši badiidi ga ba kgone go laola dilo tšeo di ba bakelago bodiidi.

Go Ithuta go tšwa go se se Fetilego

Mathomong a bo-1930, lefase le ile la tlaišwa ke kotsi ya tša ditšhelete yeo e ilego ya tsebja e le Tšhaparego e Kgolo. Nageng e nngwe batho  ba dimilione ba ile ba lahlegelwa ke mešomo ya bona gomme malapa a dikete tše lekgolo a ile a lahlegelwa ke magae a wona. Eupša ge bontši bo be bo bolawa ke tlala, balemi ba be ba tšholla mafsi a mantši gomme bahlankedi ba mmušo ba gapeletša balemi go bolaya diphoofolo tše dimilione tšeo di rekišwago.

Ke ka baka la’ng go be go e-na le tshenyo e kaakaa? Tshepedišo ya tša kgwebo e be e laela gore ditšweletšwa tša mašemong le dilo tše dingwe di rekišwe bakeng sa go hwetša poelo. Mafsi, nama le mabele di hola badiidi kudu. Eupša ge dijo tšeo di sa rekišwe gore go be le poelo, di be di lebelelwa di se na mohola gomme di lahlwa.

Go ile gwa tsoga meferefere ge batho ba hloka dijo metseng e mentši. Ge badudi ba bangwe ba be ba sa kgone go rekela ba malapa a bona dijo, ba ile ba hula seo ba se nyakago ba itlhamile ka dithunya. Ba bangwe ba be ba bolawa ke tlala. Ditiragalo tšeo di diragetše kua United States. Mathomong a Tšhaparego e Kgolo, tshepedišo e matla ya ditšhelete ya naga yeo e ile ya nyamiša bao ba golago tšhelete e nyenyane. Go e na le go dira gore dinyakwa tša badudi tša dijo, marobalo le mošomo di tle pele, tshepedišo ya tša ditšhelete e ile ya di lebelela e le dilo tše di sa rego selo ge di bapetšwa le tšhelete yeo ba bego ba e dira.

Maemo Lehono

Lefase le boetše sekeng go tšwa Tšhaparegong e Kgolo, gomme gona bjale batho ba bantši ba bonagala ba humile e bile ba bolokegile kudu go feta pele. Lega go le bjalo, go sa šetšwe motlalo wa dilo tšeo ba nago le tšona badiidi gantši ba na le sebaka se senyenyane kudu sa go kaonefatša maphelo a bona. Dipego tša tlala le bodiidi dinageng tše dingwe tše di hlabologago ke tše di tlwaelegilego kudu moo batho ba lapišitšwego ke go bala ka ga tšona. Lega go le bjalo, re bona mafelelo a go palelwa ga tshepedišo ye go hlokomela badudi bao ba diilago ge bafaladi ba bolawa ke tlala ka baka la ntwa, ge dijo di senyega mabenkeleng ka baka la maemo a tša dipolitiki le ge ditheko tša dilo tša motheo di dira gore badiidi ba palelwe ke go di lefelela. Tshepedišo ya lefase ya tša ditšhelete e hlokomologa batho ba dimilione bao ba diilago.

Ge e le gabotse, ga go tshepedišo ya tša  ditšhelete yeo e ilego ya fihlelela dinyakwa tša dilo tše di bonagalago tša moloko ka moka wa batho. Nywaga-kgolong e 30 e fetilego, mohlahlobi yo mongwe wa bophelo o ile a phetha ka gore: “Ka buša ka bôna mehlakô ka moka e hlakišaxo batho fá tlase xa letšatši. Ka bôna mexôkxô ya bahlaki, bà se n’e mohomotši. Ka bôna bahlakiši ba bôná bà na le matla, bôná bà se n’e mohomotši.” (Mmoledi 4:1) Mehleng ye ya motlalo wa dilo tše di bonagalago, kgatelelo ya tša ditšhelete e sa dutše e bonagala.

Batho ba dimilione gona bjale ba na le nako e nyenyane kudu ya go itsoša moleteng wa bodiidi. Lega go le bjalo, batho ba bantši ba ithutile go phela le mathata a bona a tša boiphedišo ka mo go atlegago. Ba bile ba lebeletše pele go hwetša bophelo bjo bo kaone nakong e tlago.

[Lepokisi go letlakala 13

Go Katanela go Phela

Mongwadi le mmegi wa ditaba David K. Shipler ka pukung ya gagwe e rego, The Working Poor—Invisible in America, o re thuša go bona boemo bja ba bangwe kua United States bao ba lego kotsing ya go wela bodiiding: “Ntlo yeo e senyegilego e ka gakatša bolwetši bja ngwana bja asthma, e lego seo se dirago gore go bitšwe ambulance yeo e bakago sekoloto sa tša kalafo seo se ka se kego sa lefelelwa, seo se senyago pego e botse ya mokitlana yeo e dirago gore tšhelete yeo e lefelelwago yeo e adimilwego ge go rekwa koloi e oketšwe gomme se se gapeletša gore go rekwe koloi yeo e ilego ya šomišwa ke motho yo mongwe yeo e sa šomego gabotse yeo e dirago gore mma a be kotsing ya go fihla ka morago ga nako mošomong e lego seo se dirago gore a se ke a newa maemo a mafsa mošomong le seo se dirago gore a se ke a amogela mogolo o mokaone le go dira gore a palelwe ke go hwetša ntlo e kaone.” Mma le ngwana wa gagwe ba phela ba le kotsing gaešita le ge ba phela dinageng tše di humilego kudu lefaseng.

[Lepokisi go letlakala 14]

Na Maikemišetšo a Mabotse a Lekane?

Ka November 1993, bahlankedi ba mmušo ba be ba kopane kua Washington D.C., ba leka go rarolla mathata a magolo. Ka ge go e-na le ditolara tše makgolo a dimilione, bahlankedi bao ba be ba nyaka go thuša batho bao ba se nago magae kua United States. Ge ba sa dutše ba bolela, maphodisa, bo-raditima-mollo le bašomi ba sepetlele ba ile ba kgobokana boema-peseng go lebana le setarata. Bahlankedi ba di-ambulance ba be ba tšea setopo sa mosadi yo a se nago legae. O hwetše gona moo kgaufsi le Department of Housing and Urban Development (HUD), ya United States, e lego lefapha la mmušo leo le ikarabelelago ka go thuša batho ba ba se nago magae.

Mmegi wa ditaba wa The New York Times ka morago o ile a boledišana le mošomi wa HUD yo a boletšego ka palo ya batho ba tlhakodišo le dikoloi tše di bego di le lefelong la kotsi gore: “Ke mo go tlabago gore motho o hwetša thušo e kgolo kudu ka morago ga ge a hwile—go feta ye a e hwetšago ge a sa phela.”

[Seswantšho go letlakala 12, 13]

Mosadi wa mofaladi le bana ba gagwe ba bararo nakong ya Tšhaparego e Kgolo ka bo-1930

[Mothopo go letlakala 13]

Dorothea Lange, FSA Collection, Library of Congress

[Seswantšho go letlakala 14, 15]

Mafelong a go loga dijesi a go swana le le, mogolo e ka ba diranta tše 100 ka kgwedi gomme bašomi ba ka gapeletšwa go šoma diiri tše 70 ka beke

[Mothopo]

© Fernando Moleres/Panos Pictures