Manazi a Ile a Palelwa ke go Mphetoša

Ka ge go anega Hermine Liska

BOPHELO bja ka bja ge ke sa gola bo ile bja hlafa ke sa letela ka 1938 ge Adolf Hitler le mokgatlo wa gagwe wa Manazi o thoma go buša nageng ya gešo ya Austria. Gateetee nna le bao ke tsenago le bona sekolo re ile ra laelwa gore re emiše letsogo re re: “Heil Hitler,” re opele dikoša tša Manazi gomme re be karolo ya mokgatlo wa Bafsa wa Hitler. Ke ile ka gana nnang go dira dilo tše. E re ke hlalose.

Ke gotše le barwarre ba bane, ka moka ga bona ba be ba mpheta gomme re goletše polaseng ya St. Walburgen Carinthia kua Austria. Batswadi ba ka e be e le Johann le Elisabeth Obweger. Ka 1925, Tate e ile ya ba Bibelforscher goba Morutwana wa Beibele, bjalo ka ge Dihlatse tša Jehofa di be di tsebja bjalo ka nako yeo. Mma o ile a kolobetšwa ka 1937. Ba ile ba nthuta melao ya motheo ya Beibele go tloga bjaneng, ba ba ba nthuša gore ke rate Modimo le tlholo ya gagwe. Ka mohlala, ba ile ba nthuta gore go fošagetše go rapela motho le ge e le ofe. Jesu Kriste o itše: “Ke Jehofa Modimo wa gago yo o swanetšego go mo rapela, e bile ke yena a nnoši yo o swanetšego go mo direla tirelo e kgethwa.”—Luka 4:8.

Tate le Mma e be e le batho ba baeng. Re be re eba le baeng ba bantši gomme bašomi ba bantšinyana ba polaseng ba be ba dula le lapa lešo la ditho tše šupago. Re be re dula re opela, e lego mokgwa wo o sa dutšego o ratwa kua Carinthia—e bile re be re eba le dipoledišano tše dintši tša Beibele tšeo di kgahlišago. Ke sa dutše ke thaba ge ke gopola nako ya ge lapa lešo le bokane tafoleng phapošing ya bodulo Sontaga se sengwe le se sengwe mesong re ithuta Beibele.

Go Tloga Tokologong go ya Poifong

Jeremane e ile ya thopa Austria ge ke be ke obelela nywaga e seswai. Go tloga ka nako yeo go ya pele, kgatelelo ya gore motho a dumelelane le seo mokgatlo wa Manazi o bego o se nyaka e ile ya oketšega, gateetee ke ge go letetšwe gore badudi ka moka ba dumedišane ka go emiša letsogo gomme ba re “Heil Hitler.” Ke ile ka gana go dira bjalo ka gobane lentšu “heil” ka Sejeremane le bolela “phološo,” gomme ke be ke sa ikemišetša go lebelela Hitler e le mophološi! Ke be ke tseba gore Jesu Kriste e be e le Mophološi wa ka. (Ditiro 4:12) Ka baka la boemo bja ka, ke be dulela go kwerwa ke barutiši le bao ke tsenago le bona ka klaseng. Ge ke be ke na le nywaga e 11, hlogo ya sekolo sa tlasana seo ke bego ke tsena go sona e ile ya re: “Hermine, ke tlo go bušetša mphatong wa A. Nka se dumelele go ba le ngwana wa hlogo e thata bjalo ka wena klaseng ya ka!”

Tate o ile a biletšwa kgorong ya tsheko ka ge nna le barwarre re ile ra gana nnang go lebelela Hitler e le mophološi. O ile a kgopelwa gore a saene lengwalo la go laetša gore o latola tumelo ya gagwe. Lengwalo leo le be le bile le bolela gore o tla godiša bana ba gagwe go ya ka dikgopolo tša Manazi. Ka ge a ile a gana go saena lengwalo leo, yena le Mma ba ile ba amogwa bana gomme ke ile ka išwa lefelong la go rutwa dithuto tše difsa monabong wa dikhilomithara tše e ka bago tše 40 go tloga gae.

 Go se go ye kae ke ge ke hlologetše gae kudu, ke ile ka kgitla sello. Go sa dutše go le bjalo, mosadi yo a bego a re hlokometše o ile a leka go nkgapeletša gore ke tsenele mokgatlo wa Bafsa wa Hitler, eupša maiteko a gagwe a ile a folotša. Basetsana ba bangwe ba ile ba leka go emišetša letsogo la ka le letona godimo ge go be go dumedišwa folaga ya Manazi, eupša ga se ba atlega. Ke ile ka ikwa go swana le kamoo bahlanka ba Modimo ba nakong e fetilego ba ilego ba ikwa ka gona ge ba be ba re: “Ruri re ka se tlogele Jehofa ra yo hlankela medimo e mengwe.”—Joshua 24:16.

Batswadi ba ka ba be ba sa dumelelwa go nketela. Lega go le bjalo, ba ile ba hwetša ditsela tša go bonana le nna ka sephiring ge ke be ke eya sekolong le ge ke be ke le sekolong. Go gahlana le bona ka dinako tšeo tše dikopana go ile gwa nkgothatša kudu gore ke dule ke botegela Jehofa. Ka nako e nngwe ge ba be ba kopana le nna ge ke eya sekolong, Tate o ile a nnea Beibele e nyenyane, yeo ke ilego ka e uta ka šedi malaong a ka. Ruri ke ile ka thabela go e bala, gaešita le ge ke be ke dira bjalo ke sa bonwe! Moka gona, ka letšatši le lengwe go ile gwa šala ganyenyane gore ke tanywe eupša kapejana ka fihla Beibele yeo ka tlase ga kobo.

Go Romelwa Lefelong la Baitlami ba Basadi

Ka ge maiteko ohle a go nthuta dithuto tše difsa a ile a folotša, balaodi ba ile ba gononela gore batswadi ba ka ba sa ntutuetša. Ka go re’alo, ka September 1942, ba ile ba nnametša setimela ba nthomela Munich, Jeremane, moo ke ilego ka išwa sekolong sa Katholika seo se bitšwago Adelgunden, le gona mo bontši bja barutiši ba gona e be e le baitlami ba basadi. Ge ke be ke išwa fao, baitlami ba basadi ba ile ba bona Beibele ya ka gomme ba nkamoga yona.

Lega go le bjalo, ke be ke ikemišeditše go dula ke botegela ditumelo tša ka gomme ke ile ka gana go tsenela ditirelo tša kereke. Ge ke be ke botša yo mongwe wa baitlami ba basadi gore batswadi ba ka ba be ba mpalela Beibele ka Disontaga, tsela yeo a ilego a arabela ka yona e ile ya mmakatša. O ile a buša Beibele ya ka! Go molaleng gore seo ke ilego ka se bolela se ile sa mo kgoma pelo. Ge e le gabotse, o ile a ba a ntumelela gore ke mmalele Beibele.

Nakong e nngwe, morutišigadi wa ka o ile a bolela le nna a re: “Hermine, o na le moriri wa mmala wa gauta e bile o na le mahlwana a matalalerata. O Mojeremane, ga o Mojuda. Jehofa ke Modimo wa Bajuda.”

Ke ile ka araba ka gore: “Eupša Jehofa o dirile dilo tšohle. Ke Mmopi wa rena ka moka!”

Hlogo ya sekolo le yona e ile ya leka go nkgatelela. Lebakeng le lengwe e ile ya re: “Hermine, bona  mo, yo mongwe wa barwarrago o ile bošoleng. Ke mohlala o mobotse kudu wo o ka o latelago!” Ke be ke tseba gore yo mongwe wa barwarre o ile a ya bošoleng, eupša ke be ke sa ikemišetša go latela mohlala wa gagwe.

Ke ile ka re go yona: “Ga ke molatedi wa mogolwa’ke, ke molatedi wa Jesu Kriste.” Ke moka hlogo ya sekolo e ile ya ntšhošetša ka gore e tlo nthomela lefelong la batho bao ba babjago monaganong, ya ba ya laela moitlami wa mosadi gore a itokišetše go nkiša moo. Lega go le bjalo, ga se a phethagatša seo a bego a ntšhošetša ka sona.

Selemong sa 1943, Munich e ile ya thuthupišwa ka pomo gomme bana ba sekolong sa Adelgunden ba ile ba išwa metseng ya kgauswi. Nakong yeo ke ile ka dula ke naganišiša ka mantšu a Mma ge a be a re go nna: “Ge go ka direga gore nna le wena re arogane gomme wa se hwetše le mangwalo a ka, gopola gore Jehofa le Jesu ba tla ba le wena. Ba ka se tsoge ba go lahlile. Ka gona dula o rapela.”

Go Dumelelwa go Boela Gae

Ka March 1944, ke ile ka bušetšwa Adelgunden, moo re ilego ra fetša mo e ka bago nako ya rena ka moka—bošego le mosegare—re khutetše tlhaselo ya madira a difofane ka baka la tlhaselo e matla ya dipomo kua Munich. Ka yona nako yeo, batswadi ba ka ba be ba duletše go kgopela gore ke bušetšwe gae. Mafelelong kgopelo yeo e ile ya dumelelwa gomme ke ile ka fihla gae mafelelong a April 1944.

Ge nako ya gore ke laelane le hlogo ya sekolo e fihla, e ile ya re: “Hermine, o re ngwalele ge o fihla gae. O se ke wa fetoga.” Ruri o be a fetošitše tsela yeo a lebelelago dilo ka yona! Ke ile ka kwa gore gateetee ka morago ga gore ke tloge, basetsana ba senyane le baitlami ba basadi ba bararo ba ile ba bolawa nakong ya tlhaselo ya methuthupo ya dipomo. Ruri ntwa ke selo seo se boifišago!

Ka lehlakoreng le lengwe, ke be ke thabetše go kopana gape le lapa lešo. Ka May 1944, ge ntwa e dutše e gakala, ke ile ka kolobeletšwa ka pafong, ka go re’alo ka bontšha gore ke ineetše go Jehofa. Ge ntwa e fela ka 1945, ke ile ka tsenela bodiredi bja nako e tletšego, ke fagahletše go abelana le batho ba bangwe ditaba tše dibotse tša Mmušo wa Modimo, e lego kholofelo e nnoši ya batho ya khutšo le polokego tša ka mo go sa felego.—Mateo 6:9, 10.

Ka 1950, ke ile ka kopana le Erich Liska, modiredi yo e sa lego yo mofsa wa mosepedi wa Dihlatse tša Jehofa yo a tšwago Vienna, kua Austria. Re ile ra nyalana ka 1952 gomme ka morago ga lebakanyana, ke ile ka sepela le Erich ge a dutše a etela diphuthego gomme a di matlafatša moyeng.

Leitšibulo la rena le belegwe ka 1953 gomme ba bangwe ba babedi ba ile ba latela. Ka baka la go ata ga boikarabelo bja rena, re ile ra kgaotša bodiredi bja nako e tletšego gore re godiše lapa la rena. Ke ithutile gore ge o kgomarela Modimo, a ka se tsoge a go nyamišitše go e na le moo o tla go nea matla. Le ka mohla ga se a ka a ntahla. Jehofa e bile mothopo wa khomotšo le matla go nna kudukudu ka morago ga lehu la monna wa ka ka 2002.

Ge ke lebelela morago bophelong bja ka, ke tloga ke leboga batswadi ba ka ka go nthuta ke sa le yo monyenyane go rata Modimo le Lentšu la gagwe le le ngwadilwego, e lego mothopo wa bohlale bja kgonthe. (2 Timotheo 3:16, 17) Sa bohlokwa kudu, ke leboga Jehofa, yo a tšwelago pele a nnea matla a go lebeletšana le diteko tša bophelo.

[Ntlhakgolo go letlakala 11]

“Ga ke molatedi wa mogolwa’ke, ke molatedi wa Jesu Kriste”

[Seswantšho go letlakala 11]

Ke na le lapa lešo polaseng ya gešo kua St. Walburgen

[Diswantšho go letlakala 11]

Batswadi ba ka, Elisabeth le Johann Obweger

[Mothopo]

Both photos: Foto Hammerschlag

[Seswantšho go letlakala 12]

Nna le monna wa ka, Erich