Eya go dikagare

Eya go lelokelelo la dikagare

DISWANTŠHO TŠA KGALE

Ditaelo Tšeo di Arogantšego Dikontinente

Ditaelo Tšeo di Arogantšego Dikontinente

KA MORAGO ga gore Christopher Columbus a tšee leeto la gagwe la mathomo ka sekepe go ya Amerika ka 1493, dikgoši tša Sepania le Portugal di ile tša ngangišana ka gore ke mang a swanetšego go laola kgwebo le go dira dinaga tše difsa tšeo di hwetšwago dikoloni. Sepania e be e letetše gore mopapa Alexander VI a rarolle ngangišano ye.

DIKGOŠI LE BOMOPAPA BAO BA AROGANTŠEGO DIKONTINENTE

Sepania, Portugal le Bomopapa ba be ba šetše ba rulagantše go laola dinaga tše difsa tšeo di hweditšwego. Ka 1455, Mopapa Nicholas V o ile a dumelela Portugal go hlahloba dinaga le dihlakahlaka tšeo di lego Lebopong la Atlantic le Afrika le go ithopela selo le ge e le sefe seo e se hwetšago moo. Ka 1479, Afonso V wa Portugal le morwa wa gagwe Kgošana John ba ile ba nea Ferdinand le Isabella Dihlakahlaka tša Canary gore ba di buše, go ya ka Tumelelano ya Alcáçovas. Ka baka la se, Sepania e ile ya dumelela Portugal go laola kgwebo ya Afrika le gore Portugal e buše Azores, Dihlakahlaka tša Cape Verde le Madeira. Nywaga e mebedi ka morago, Mopapa Sixtus IV o ile a tiiša tumelelano ye, gomme a bolela gore dilo le ge e le dife tše difsa tšeo di hwetšwago ka bodikela le ka bohlabela bja Dihlakahlaka tša Canary e tla ba tša Portugal.

Lega go le bjalo, John yoo ka nako yeo e bego e le John II wa Portugal, o ile a bolela gore dinaga tšeo di hweditšwego ke Columbus ke tša Portugal. Dikgoši tša Sepania di ile tša gana go dira kwano ye, gomme tša ipelaetša go mopapa yo mofsa, e lego Alexander VI, gore di fiwe ditshwanelo tša go dira mafelo ao a hweditšwego ke Columbus dikoloni le go a dira a Bokriste.

Ka lengwalo, Mopapa Alexander VI o ile a aroganya dikontinente

Alexander o ile a araba ka go ntšha ditaelo tše tharo. Ya pele, go ya ka seo go thwego ke taelo ya Modimo Ramatlaohle, o ile a nea Sepania mafelo a mafsa a kgethegilego gore e a buše go ya go ile. Ya bobedi e bile ya go dira mollwane go tloga ka leboa go ya ka borwa, wo o ka bago dikhilomithara tše 560 ka bodikela bja Dihlakahlaka tša Cape Verde. Alexander o itše dinaga ka moka tšeo di hweditšwego goba tšeo di bego di tla hwetšwa ka bodikela bja mollwane woo e be e tla ba tša Sepania. Ka lengwalo leo, mopapa o ile a aroganya dikontinente! Go bonagala ka taelo ya gagwe ya boraro a ile a dira gore Masepania a buše ka bohlabela go fihla le India. Eupša se se ile sa befediša Kgoši John, yoo bahlanka ba gagwe ba bego ba sa tšwa go thopa karolo e nyenyane ya Afrika, ka go re’alo ba katološa pušo ya Portugal go fihla Lewatleng la India.

GO FIHLELELA TUMELELANO E MPSHA

Ka ge John a be a befedišitšwe ke Alexander, * o ile a boledišana le Ferdinand le Isabella. Mongwadi William Bernstein o re: “Ka ge dikgoši tša Sepania di be di boifa Mopotokisi yo yo sehlogo le gona di swaregile ka go thopa Dinaga tše Difsa, ga se tša ba le bothata bja go fihlelela kwano.” Ka gona ka 1494, tumelelano yeo e bitšwago ka leina la toropo ya Sepania e ile ya saenwa kua Tordesillas.

Kwano ya Tordesillas e be e akaretša mollwane wo Alexander a bego a o dirile go tloga ka leboa go ya ka bodikela eupša a o katološetša dikhilomithara tše 1 480 go ya ka bohlabela. Ka nako yeo, Portugal e be e ipotša gore e laola Afrika ka moka le Asia; gomme Dinaga tša Amerika e le tša Sepania. Lega go le bjalo, go katološetša mollwane ka bodikela go dirile gore naga yeo e bego e sešo ya thopša yeo e tsebjago e le Brazil e be ka tlase ga Portugal.

Ditaelo tšeo di dumeletšego Sepania le Portugal go thopa le go šireletša dinaga tše difsa di bakile tšhollo e ntši ya madi. Diphetho tše di be di phaela ka thoko ditshwanelo tša badudi ba dinaga tšeo—di gatelela batho le go ikhola ka dilo tša bona—le gona di feleleditše ka dintwa tšeo di tšerego nywagakgolo magareng ga ditšhaba tšeo di lwelago go buša le go diriša mawatle a tšona ka tokologo.

^ ser. 9 Bakeng sa tsebišo e oketšegilego ka mopapa yo yo kgopo yo a tumilego, bona sehlogo se se rego “Alexander VI—Mopapa yo Roma e sa mo Lebalego,” ka go Morokami wa June 15, 2003, matlakala 26-29.