GO NA le polelwana yeo e rego: “Bophelo ke tšhelete.” Go na le therešo e itšego ka mantšu ao. Go oketša moo, go nyakega tšhelete bakeng sa go reka dijo, diaparo le go lefelela rente goba go reka ntlo. Mongwadi yo mongwe wa ditaba tša tša ditšhelete o re: “Tšhelete e kgatha karolo ya bohlokwa kudu setšhabeng. Ge go be go ka se sa dirišwa tšhelete bakeng sa go reka, dilo di be di tla hlakahlakana le pele kgwedi e fela.”

Ke therešo gore go na le moo tšhelete e felelago. Sereti sa kua Norway e lego Arne Garborg o boletše gore ka tšhelete, “o ka kgona go reka dijo, e sego kganyogo; dihlare, e sego go phela gabotse mmeleng; mepete ya manobonobo, e sego boroko, tsebo, e sego bohlale; mabenyabenyane, e sego bobotse; letago, e sego borutho; go ithabiša, e sego lethabo; batho, e sego bagwera; bahlanka, e sego go botega.”

Motho a ka kgona go kgotsofala ka tekanyo e itšego, ge e ba a hlagolela go ba le pono e lekalekanego ka tšhelete, a e lebelela e le sedirišwa sa go iphediša, e sego e le bophelo. Beibele e lemoša ka gore, “lerato la tšhelete ke modu wa mehuta ka moka ya dilo tše di gobatšago gomme ka go phegelela lerato le, ba bangwe ba . . . itlhabile gohle ka mahloko a mantši.”—1 Timotheo 6:10.

Ela hloko gore go rata tšhelete ke gona go gobatšago e sego tšhelete ka boyona. Ruri go rata tšhelete ka mo go feteletšego go ka baka karogano magareng ga bagwera le ditho tša lapa. Ela hloko mehlala e latelago.

 Daniel: * “Ka mehla ke be ke tšea mogwera wa ka Thomas e le motho wa go ratega le wa go botega. Ga se ka ka ka ba le bothata le yena go fihlela a reka koloi ya ka. Ke be ke se ka lemoga gore koloi yeo e be e na le bothata. Lega go le bjalo, o ile a itlama gore o dumela go e reka ka tsela yeo e lego ka yona. Ka morago ga dikgwedi tše tharo koloi yeo e ile ya senyega. Thomas o ile a bona e ka ke mo radiile gomme a galefile o ile a gapeletša gore ke buše tšhelete ya gagwe. Ke be ke tlabegile! Ge ke leka go mmontšha mabaka, o ile a ngangišana le nna a galefile. Ge tšhelete e thoma go fetoga bothata, Thomas o ile a thoma go se sa ba mogwera yola ke mo tsebago wa go loka.”

Esin: “Nesrim ke ngwanešo a le tee. Re be re le monwana le lenala, ka gona ke be ke sa nagane gore tswalano ya rena e ka senywa ke tšhelete. Eupša go bile bjalo. Ge batswadi ba rena ba ehwa, ba ile ba re tlogelela bohwa bjo bonyenyane gomme ba hlalosa gore tšhelete yeo re e arolelane ka go lekana. Nesrim o ile a gana go theetša ditaelo tša batswadi ba rena gomme a gapeletša gore a hwetše tšhelete e ntši. Ka ge ke ile ka kgetha go kwa ditaelo tša batswadi ba ka, o ile a tlala kgalefo le go ntšhošetša. Le lehono, o sa nkgalefetše o šoro.”

Go se be le pono e botse ka tšhelete go ka dira gore batho ba ahlolane. Ka mohlala, motho yo a humilego a ka phetha ka gore bao ba se nago sa bona ba a tšwafa. Goba motho yo a se nago sa gagwe a ka phetha ka gore batho bao ba humilego ba rata dilo tša mabonwa goba ba na le megabaru. Leanne, e lego mofsa yo a tšwago lapeng la go ikgona, o ile a kgethollwa ka tsela e bjalo. O anega ka gore:

“Ke be ke tsebja ke le ngwanenyana yoo tatagwe a nago le tšhelete e ntši. Ka gona ke be ke fela ke ekwa dipolelo tše bjalo ka: ‘Ge o nyaka selo se itšego, o fo kgopela Papa’ goba ‘O tla re swarela ga se gore ka moka re humile le go ba le dikoloi tše dibotse go swana le lapa la geno.’ Mafelelong ke ile ka kgopela bagwera ba ka gore ba tlogele go bolela ka tsela yeo, le go ba botša kamoo mantšu a bona a nkwešago bohloko ka gona. Ke be ke nyaka go tsebja ke le motho yo a direlago batho ba bangwe dilo tše dibotse e sego ke le motho yo a nago le tšhelete.”

Beibele ga e ganetše go ba le tšhelete goba go sola bao ba nago le yona, le ge e ka ba e ntši gakaakang. Taba ga se gore motho o na le bokae eupša ke pono ya gagwe mabapi le seo a nago le sona goba seo a nyakago go se fihlelela. Keletšo ya Beibele mabapi le tšhelete ke yeo e lekalekanego, gomme e bohlokwa le lehono go etša le nakong ya ge e be e sa ngwalwa. Ela hloko mehlala e latelago.

BEIBELE E RE: “O se ke wa itapišetša go hwetša mahumo.”—Diema 23:4.

Go ya ka puku ya The Narcissism Epidemic batho bao ba phegelelago go huma ba kotsing ya go “se phele gabotse mmeleng, le go ba le malwetši a mantši a bjalo ka mogolo o bohloko, go opelwa ke mokokotlo le go opša ke hlogo gomme gantši ba na le tshekamelo ya go nwa kudu le go diriša dihlaretagi tšeo di sego molaong. Go bonagala go katanela go atlega ditabeng tša tša ditšhelete go tlogela batho ba ferekane.”

 BEIBELE E RE: “Tsela ya lena ya bophelo a e se be ya go rata tšhelete, ge le dutše le kgotsofetše ka dilo tše di lego gona.”—Baheberu 13:5.

Gaešita le motho yo a kgotsofetšego a ka fela a belaela ka tša ditšhelete; eupša o tseba dilo tša bohlokwa bophelong ka gona ga a imelwe ke dipelaelo. Ka mohlala, motho yo a kgotsofetšego a ka se tšewe ke maikwelo ge a lahlegelwa ke tšhelete. Go e na le moo o tla lwela go ba le kgopolo ya go swana le ya Paulo yo a ngwadilego gore: “Ke tseba go hlaelelwa ke dilo e bile ke tseba le go atelwa ke tšona. Dilong tšohle le maemong ohle ke ithutile sephiri sa go khora le go swarwa ke tlala, go atelwa ke dilo le go di hloka.”—Bafilipi 4:12.

BEIBELE E RE: “Yo a botago mahumo a gagwe o tla wa.”—Diema 11:28.

Banyakišiši ba bolela gore mathata a tša ditšhelete ke sebaki seo se tlwaelegilego sa tlhalo. Le gona, mathata a tša ditšhelete ke sebaki se sengwe sa go ipolaya ga batho. Go batho ba bangwe, tšhelete e bohlokwa go feta dikeno tša bona tša lenyalo goba maphelo a bona! Go fapana le seo, bao ba nago le pono e lekalekanego ga ba bee kholofelo ya bona tšheleteng. Go e na le moo ba lemoga bohlale bja mantšu a Jesu ao a rego: “Gaešita le ge motho a atetšwe ke dilo, fela bophelo bja gagwe ga bo tlišwe ke dilo tše a nago le tšona.”—Luka 12:15.

Go itlhahloba go ka go thuša gore o lemoge ge e ba o swanetše go hlagolela go ba le pono e lekalekanego ka tšhelete. Ka mohlala, ipotšiše dipotšišo tše di latelago.

• Na ke rata go tsenela mekgatlo ya go humiša batho ka pela?

• Na ke hwetša go le thata go fana ka tšhelete ya ka?

• Na ke rata go gwerana le batho bao ba ratago go bolela ka tšhelete le dilo tšeo ba nago le tšona?

• Na ke diriša maaka goba mekgwa le ge e le efe e mebe e le gore ke hwetše tšhelete?

• Na tšhelete e dira gore ke ikwe ke le bohlokwa?

• Na ke dula ke naganne ka tšhelete?

• Na pono ya ka ka tšhelete e kgoma lapa la ka le boemo bja ka bja tša maphelo gampe?

  Hlagolela moya wa go fana

Ge e ba karabo ya gago e le ee go e nngwe ya dipotšišo tšeo, dira maiteko a go phema dikgopolo tša go rata dilo tša mabonwa le dikgoketšo tša tšona. Phema go gwerana le batho bao ba ratago tšhelete le dilo tša mabonwa ka mo go feteletšego. Go e na le moo, gwerana le batho bao ba lebelelago melao ya motheo e phagamego ya boitshwaro e le bohlokwa go feta go ba le dilo tša mabonwa.

O se ke wa dumelela go rata tšhelete go mela ka pelong ya gago. Go e na le moo, ka mehla dira gore bagwera, lapa, maikwelo a gago le boemo bja gago bja tša maphelo e be tšona di tlago pele go e na le tšhelete. Ka go dira bjalo, o tla bontšha gore o na le pono e lekalekanego ka tšhelete.