1. Ke ka baka la’ng Bababilona ba be ba kgahlwa ke moporofeta Daniele?

 MOPOROFETA Daniele e be e le moswa ge Bababilona ba be ba mo golega gomme ba mo tloša nageng ya gabo. Eupša Daniele o ile a kgahla batho bao ba bego ba mo thopile. Ba ile ba bona gore Daniele o be a se na bosodi, e le yo mobotsana e bile a etšwa lapeng le bohlokwa. (1 Sam. 16:7) Ka baka leo, Bababilona ba ile ba mo tlwaetša le go mo dira gore e be motho yo bohlokwa setšhabeng sa bona.—Dan. 1:3, 4, 6.

2. Jehofa o be a ikwa bjang ka Daniele? (Hesekiele 14:14)

² Jehofa o be a sa rate Daniele ka baka la ponagalo ya gagwe goba maemo a gagwe a ka mošate, eupša o be a mo rata ka baka la mohuta wa motho yo e bego e le yena. Ge e le gabotse, go ka direga gore Daniele o be a na le mengwaga e ka bago e 20 ge Jehofa a be a bolela ka yena gore o lokile go no swana le Noa le Jobo, e lego banna bao ba feditšego mengwaga e mentši ba botegela Modimo. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Jobo 42:16, 17; bala Hesekiele 14:14.) Le gona, Daniele o ile a tšwela pele a ratwa ke Jehofa bophelong bja gagwe ka moka.—Dan. 10:11, 19.

3. Re tlo boledišana ka’ng sehlogong se?

³ Sehlogong se, re tlo boledišana ka dika tše pedi tša Daniele tšeo di dirilego gore Jehofa a mo rate. Re tlo bona le gore ke maemong afe moo a bontšhitšego seka se sengwe le se sengwe. Ke moka, ra kwa gore ke eng seo se thušitšego Daniele gore a be le dika tše. Mafelelong, ra bona gore na rena re ka mo ekiša bjang. Le ge sehlogo se se ngwaletšwe baswa, eupša le rena ka moka re ka ithuta mohlaleng wa Daniele.

4. Daniele o ile a bontšha bjang sebete? Nea mohlala.

⁴ Batho bao ba nago le sebete ba fela ba boifa, eupša ga ba dumelele poifo ya bona e ba thibela go dira dilo tšeo di lokilego. Daniele e be e le moswa yo a nago le sebete. Nagana ka makga a mabedi moo a ilego a bontšha sebete go ona. Go ka direga gore ka lekga la mathomo, e bile mengwaga e mebedi ka morago ga gore Bababilona ba senye motse wa Jerusalema. Kgoši Nebukadinetsara o ile a ba le toro e tšhošago ya seswantšho se segolo. O ile a bolela gore o tla bolaya banna ba gagwe ka moka ba bohlale, go akaretša le Daniele, ge e ba ba ka se mo hlathollele toro yeo. (Dan. 2:3-5) Daniele o ile a swanelwa ke go dira se sengwe ka pelapela pele batho ba bantši ba ka bolawa. O ile “a tsena a kgopela kgoši gore e mo nee nako ya go e hlathollela toro yeo.” (Dan. 2:16) O bontšhitše sebete le tumelo. Ga go na moo Beibele e re botšago gore Daniele o ile a hlatholla toro pele ga moo. O ile a kgopela bagwera ba gagwe, bao maina a bona a Babilona e bego e le Shaderaka, Meshaka, le Abedinego, “gore ba kgopele kgaugelo go Modimo wa legodimo mabapi le sephiri se.” (Dan. 2:18) Jehofa o ile a araba dithapelo tšeo tša bona. Modimo o ile a thuša Daniele gore a hlatholle toro ya Nebukadinetsara. Daniele o ile a iphološa, a ba a phološa le maphelo a bagwera ba gagwe.

5. Ke neng gape moo Daniele a ilego a swanelwa ke go bontšha sebete?

⁵ Ka morago ga gore Daniele a hlatholle toro ya seswantšho se segolo, go ile gwa direga selo se sengwe gape moo a ilego a swanelwa ke go bontšha sebete. Nebukadinetsara o ile a lora toro e nngwe gape e tšhošago. Toro yeo e be e akaretša sehlare se segolo. Daniele o ile a bontšha sebete gomme a hlathollela kgoši toro yeo le go e botša gore e tlo lahlegelwa ke monagano le sedulo sa bogoši ka nako e itšego. (Dan. 4:25) Kgoši e be e ka lebelela seo e le lenyatšo gomme ya bolaya Daniele. Eupša Daniele o ile a bontšha sebete gomme a hlalosa toro yeo.

6. Daniele a ka ba a ile a thušwa ke’ng gore a be le sebete?

⁶ Daniele a ka ba a ile a thušwa ke’ng gore a be le sebete bophelong bja gagwe ka moka? Ga go pelaelo gore ge Daniele e be e sa le ngwana, o ile a ithuta mohlaleng wa batswadi ba gagwe. Ba ile ba latela ditaelo tšeo  Jehofa a bego a di neile batswadi ba Baisiraele tša gore ba rute bana ba bona ka Melao ya Modimo. (Doit. 6:6-9) Daniele o be a sa tsebe melao e lesome feela, eupša o be a tseba le melao e mengwe ya gore Baisiraele ba ka ja eng le gore ga se ba swanela go ja eng. b (Lef. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13) Daniele o ile a ithuta le ka bahlanka ba Modimo ba nakong e fetilego, e bile o be a tseba gore ba be ba diragalelwa ke’ng ge ba be ba sa latele melao ya Jehofa. (Dan. 9:10, 11) Dilo tšeo di diregilego bophelong bja Daniele di ile tša mo thuša go bona gore Jehofa le barongwa ba gagwe ba matla ba a mo thekga.—Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. Ke’ng se sengwe seo se thušitšego Daniele gore a be le sebete? (Bona le seswantšho)

⁷ Daniele o be a bala mangwalo a baporofeta ba Modimo, go akaretša le boporofeta bja Jeremia. Ka morago ga go ithuta, Daniele o ile a lemoga gore Bajuda ba be ba tlo lokollwa bokgobeng bja Babilona e se kgale. (Dan. 9:2) Ga go pelaelo gore Daniele o ile a tšwela pele a tshepa Jehofa ge a bona boporofeta bja Beibele bo phethagala, le gona bao ba botago Modimo ba ka kgona go ba le sebete. (Bapiša le Baroma 8:31, 32, 37-39.) Sa bohlokwa le go feta, Daniele o be a rapela Tatagwe wa legodimong gantši. (Dan. 6:10) O be a ipobola dibe tša gagwe go Jehofa le go mmotša kamoo a ikwago ka gona. O ile a kgopela le gore a mo thuše. (Dan. 9:4, 5, 19) Daniele o be a swana le rena, ga se a belegwa a na le sebete. O ile a hlagolela seka seo ka go ithuta, ka go rapela le ka go bota Jehofa.

8. Re ka thušwa ke’ng gore re be le sebete?

⁸ Re swanetše go dira’ng gore re be le sebete? Batswadi ba rena ba ka re kgothaletša gore re be le sebete, eupša gopola gore seka se ga se karolo ya leabela. Go ba le sebete go swana le go ithuta go dira selo se seswa. E nngwe ya ditsela tše kaone ya go ithuta go dira selo se seswa ke ka go lebelela tsela yeo motho yo a go rutago a dirago dilo ka yona ke moka wa ekiša mohlala wa gagwe. Ka mo go swanago, le rena re ithuta go ba le sebete ka go lebelela gore batho ba bangwe ba se bontšha bjang ke moka ra ekiša mohlala wa bona. Bjale, re ithutile eng go Daniele? Re swanetše go tseba Lentšu la Modimo gabotse go swana le yena. Re swanetše go ba le segwera sa kgauswi le Jehofa, re bolele le yena gantši e bile re mmotše kamoo re ikwago ka gona. Le gona, re swanetše go bota Jehofa, re kgodišege gore o tlo dula a re thuša. Ke moka re tlo kgona go bontšha sebete ge tumelo ya rena e lekwa.

9. Go ba le sebete go re hola bjang?

⁹ Re holega ka ditsela tše dintši ge re na le sebete. Nagana ka phihlelo ya ngwanabo rena yoa bitšwago Ben. O be a tsena sekolo kua Germany, moo yo mongwe le yo mongwe a bego a dumela gore dilo di itirile le gore seo Beibele e se bolelago ka tlholo ke nonwane. Ka letšatši le lengwe, Ben o ile a newa sebaka sa gore a eme pele ga bana bao a tsenago le bona ka klaseng, ke moka a hlalose gore ke ka baka la’ng a dumela gore dilo ga se tša no itiragalela. O ile a bolela ditumelo tša gagwe ka sebete. Go bile le mafelelo a fe? Ben o re: “Morutiši wa ka o ile a theetša ka kelohloko gomme ka morago a dira dikopi tša kgatišo yeo ke bego ke e diriša go thekga seo ke se bolelago, ke moka a di nea barutwana ba bangwe ka klaseng.” Bana bao ba tsenago le Ben ba ile ba arabela bjang? O re: “Ba bantši ba bona ba ile  ba theetša seo ke bego ke se bolela ke moka ba thoma le go nthata.” Phihlelo ya Ben e re ruta gore ge motho a bontšha sebete, batho ba a hlompha, e bile a ka gogela le batho ba dipelo tše di lokilego go Jehofa. Ruri re na le mabaka a kwagalago a gore re hlagolele seka se sa sebete.

10. Go botega ke’ng?

¹⁰ Ka Beibeleng, lentšu la Seheberu leo le fetoletšwego e le “potego,” goba “botho bjo bogolo,” le hlalosa lerato leo gantši Modimo a le bontšhago bahlanka ba gagwe. Lentšu leo le ka dirišetšwa gape go hlalosa lerato leo bahlanka ba Modimo ba le bontšhanago. (2 Sam. 9:6, 7) Potego ya rena e ka gola ge nako e dutše e eya. A re boneng gore Daniele o ile a bontšha bjang se.

11. Daniele o ile a bontšha bjang gore o a botega le ge a be a šetše a tšofetše? (Bona seswantšho sa letlakala la ka ntle.)

¹¹ Potego ya Daniele e ile ya lekwa gantši bophelong bja gagwe. E nngwe ya diteko tše dikgolo e diregile ge a be a le mengwageng ya gagwe ya bo 90. Ka nako yeo, motse wa Babilona o be o thopilwe ke Bamede le Baperesia gomme o bušwa ke kgoši Dario, le gona batho ba ka mošate ba be ba sa rate Daniele e bile ba sa hlomphe le Modimo yo a mo hlankelago. Ka gona, ba ile ba loga leano la gore Daniele a bolawe. Ba ile ba dira gore kgoši e ntšhe molao woo o bego o tla dira gore go bonagale gore na Daniele o tla botegela Modimo goba kgoši. Selo feela seo Daniele a bego a swanetše go se dira go bontšha gore o botegela kgoši, e be e le go tlogela go rapela Jehofa ka matšatši a 30. Daniele o ile a kgetha go dula a botegela Jehofa gomme ba feleletša ba mo lahletše ka moleteng wa ditau. Eupša Jehofa o ile a putsa Daniele ka go mo phološa molomong wa ditau. (Dan. 6:12-15, 20-22) Re ka dira’ng gore re botegele Jehofa go swana le Daniele?

12. Daniele o ile dira’ng gore a dule a botegela Jehofa?

¹² Ka ge re boletše pejana, re swanetše go rata Jehofa e le gore re kgone go mmotegela. Daniele o ile a kgona go dula a botegela Jehofa ka gobane o be a rata Tatagwe wa legodimong kudu. Daniele o ile a kgona go dula a rata Jehofa ka gobane o be a dula a nagana ka dika tša gagwe le ka tsela yeo a di bontšhago ka yona. (Dan. 9:4) Le gona, Daniele o ile a dula a nagana ka dilo tše dibotse tšeo Jehofa  a mo diretšego tšona le tšeo a di diretšego batho ba Gagwe.—Dan. 2:20-23; 9:15, 16.

13. (a) Baswa ba rena ba kopana le mathata a mohuta ofe ao a lekago potego ya bona? Nea mohlala. (Bona le seswantšho) (b) Ka ge re bone bidiong, o ka araba bjang ge e ba motho a botšiša gore na Dihlatse tša Jehofa di arabela bjang ge di ekwa motho a re o ratana le motho wa bong bjo bo swanago le bja gagwe?

¹³ Go swana le Daniele, baswa ba rena ba dikologilwe ke batho bao ba sa hlomphego Jehofa le melao ya gagwe. Batho bao ba ka no bontšha gore ga ba rate motho yo mongwe le yo mongwe yo a bolelago gore o rata Modimo. Ba bangwe ba tlaiša baswa ba rena e le go leka go ba dira gore ba se ke ba botegela Jehofa. Ka mohlala, ekwa seo se diragaletšego moswa yo mongwe yo a bitšwago Graeme, yo a dulago Australia. O ile a lebeletšana le boemo bjo thata ge a be a tsena sekolo seo se phagamego. Ka letšatši le lengwe, morutiši wa bona o ile a ba botšiša gore ba ka dira eng ge e ba mogwera wa bona a ka tla go bona gomme a ba botša gore o ratana motho wa bong bjo bo swanago le bja gagwe. Morutiši yoo o ile a re bao ba ka thekgago mogwera yoo ba eme ka lehlakoreng le lengwe gomme bao ba ka se mo thekgego ba eme ka go le lengwe. Graeme o re: “Barutwana ba bangwe ka moka ntle le nna le morutwana yo mongwe wa Hlatse, ba ile ba ema ka lehlakoreng la bao ba ka thekgago motho wa mohuta woo.” Seo se diregilego ka morago se ile sa ba thata kudu. Graeme o ile a swanelwa ke go bontšha gore o botegela Jehofa. O re: “Iri yeo re e feditšego re le kamoo klaseng e be e tloga e le boima, ka gobane morutiši le barutwana ba bangwe ka moka ba be ba re kwera. Ke ile ka dira sohle seo nka se kgonago go emela tumelo ya ka ke išitše maswafo fase e bile ke bolela ka tsela e kwagalago, eupša ga go lentšu le le tee leo ke le boletšego leo ba ilego ba le theetša.” Graeme o ile a ikwa bjang? O re: “Ke be ke sa kwe bose ge barutwana ba bangwe ba ntlhaba ka mantšu, eupša ka morago ke ile ka thaba ka ge ke ile ka botegela Jehofa le go emela ditumelo tša ka.” c

14. Re ka dira’ng gore re dule re botegela Jehofa?

¹⁴ E le gore re dule re botegela Jehofa go swana le Daniele, re swanetše go mo rata kudu. Re tlo kgona go mo rata ge re ka ithuta ka dika tša gagwe. Ka mohlala, re ka ithuta ka dilo tšeo a di dirilego. (Baroma 1:20) Ge e ba o nyaka go rata Jehofa kudu le go mo hlompha, o ka bala tatelano ya dihlogo tšeo di rego: “Na di Hlamilwe?” goba wa bogela dibidio. O ka bala la poroutšha ya Na Dilo tše di Phelago di Bopilwe? le ya Bophelo bo Thomile Bjang?—Ekwa Dikarabo tša Dipotšišo tše Hlano. Ekwa seo kgaetšedi wa moswa yo a bitšwago Esther wa go tšwa Denmark a se bolelago ka dikgatišo tšeo, o re: “Di a kwagala. Diporoutšha tšeo ga di go botše gore o dumele eng eupša di no go nea mabaka ke moka wena wa itirela phetho.” Ben yo re boletšego ka yena pejana, o re: “Dikgatišo tše di tiiša tumelo. Di mpontšhitše gore Modimo ke yena a dirilego gore bophelo bo be gona.” Ka morago ga go bala dikgatišo tše, o tlo dumelelana le seo Beibele e se bolelago ge e re: “Wena Jehofa Modimo wa rena o swanelwa ke go amogela letago, kgodišo le matla, gobane o bopile dilo ka moka.”—Kut. 4:11. d

15. Tsela e nngwe yeo re ka bago le segwera sa kgauswi le Jehofa ka yona ke efe?

¹⁵ Tsela e nngwe yeo e ka re thušago go rata Jehofa kudu ke ka go hlahloba bophelo bja Jesu. Kgaetšedi wa moswa yo a bitšwago Samira wa go tšwa Germany o ile a dira sona seo.  O re: “Ke ile ka tseba Jehofa gabotse ka go ithuta ka Jesu.” Ge Samira e be e sa le ngwana, o be a thatafalelwa ke go kwešiša gore ke ka baka la’ng ba re Jehofa o na le maikwelo. Eupša o be a kwešiša kamoo Jesu a bego a ikwa ka gona. O oketša ka gore: “Ke rata Jesu ka gobane o be a na le bogwera e bile a rata bana.” Ge a dutše a ithuta ka Jesu, o ile a kgona go ba mogwera wa Jehofa. Ka baka la’ng? O re: “Ganyenyane ganyenyane ke ile ka bona gore Jesu o be a ekiša Tatagwe. Ba swana kudu. Ke nagana gore le lengwe la mabaka ao a dirilego gore Jehofa a romele Jesu lefaseng ke gore batho ba kgone go tseba Jehofa gabotse.” (Joh. 14:9) Ge eba o nyaka go tiiša segwera sa gago le Jehofa, o ka fetša nako e ntši o ithuta ka Jesu. Ge o ka dira bjalo, o tlo kgona go mo rata kudu le go dula o mmotegela.

16. Re holega bjang ge re botega? (Psalme 18:25; Mika 6:8)

¹⁶ Ge eba re botegela batho ba bangwe, re tlo kgona go ba le batho bao ba re botegelago. (Ruthe 1:14-17) Le gona, batho bao ba botegelago Jehofa ba dula ba na le khutšo. Ka baka la’ng? Ka gobane Jehofa o tshepiša go botegela bao ba mmotegelago. (Bala Psalme 18:25; Mika 6:8.) Nagana ka se, le ge Jehofa ele Mmopi yo matla, o ikemišeditše go gwerana le rena! E bile o tshepiša go dula a re rata, le gona ga go na selo seo se ka senyago segwera sa rena le yena, le ge e ka ba diteko, baganetši goba lehu. (Dan. 12:13; Luka 20:37, 38; Baroma 8:38, 39) Go tloga go le bohlokwa gore re ekiše Daniele gomme re dule re botegela Jehofa!

17-18. Ke’ng se sengwe seo re ka ithutago sona go Daniele?

¹⁷ Sehlogong se, re boletše ka dika tše pedi feela tša Daniele. Eupša go na le dilo tše dintši tšeo re ka ithutago tšona go yena. Ka mohlala, Jehofa o ile a dira gore Daniele a be le dipono le ditoro, e bile O ile a mo nea bokgoni bja go hlatholla melaetša ya boporofeta. Dilo tše dintši tšeo Daniele a ilego a porofeta ka tšona di šetše di phethagetše. Tše dingwe di bolela ka dilo tšeo di tlo diregago nakong e tlago, tšeo di tlago go kgoma motho yo mongwe le yo mongwe mo lefaseng.

¹⁸ Sehlogong se se latelago, re tlo bolela ka diporofeto tše pedi tšeo di ngwadilwego ke Daniele. Go kwešiša diporofeto tšeo, go tlo re thuša gore re dire diphetho tše dibotse gona bjale, re le ba bagolo goba re le ba baswa. Diporofeto tšeo, di tlo re thuša gore re be le sebete le go botega e le gore re kgone go lebeletšana le mathata ao a sa tlago.