Lengwalo la go Phuthwa la Kgale Leo go Bego go se Bonolo go le Bala
Seswantšho se se bontšha kgapetlana ya lengwalo la go phuthwa la Ein Gedi leo go bego go se bonolo go le bala ga e sa le go tloga ka bo-1970. Thekinolotši ya maemo a godimo e ile ya thuša go bona gore lengwalo le le na le karolo e itšego ya Lefitiko, go akaretša le leina la Modimo
KA 1970, baepi ba marope ba ile ba hwetša lengwalo la go phuthwa leo le swelego kudu kua Ein Gedi, yeo e e lego Isiraele, kgauswi le lebopo la ka bodikela bja Lewatle le le Hwilego. Baepi ba marope ba hweditše lengwalo le ge ba be ba epa marope a sinagoge yeo e ilego ya tšhungwa ge tikologo yeo e be e fedišwa nengneng ka morago ga mengwageng ya bo-500 C.E. Ka ge lengwalo leo le be le swele kudu, go be go se bonolo go bala seo se ngwadilwego go lona; e bile o be o ka se kgone go le phutholla ntle le go le senya. Lega go le bjalo, ditsebi di ile tša kgona go diriša thekinolotši ya maemo a godimo gore di kgone go bona seo se ngwadilwego ka gare gaešita le ge di se tša phutholla lengwalo leo. Go ile gwa ba bjalo ka ge eka di le phutholotše. Le gona re thušwa ke thekinolotši ya sebjalebjale, lehono re ka kgona go bala seo se ngwadilwego ka lengwalong leo.
Ge ditsebi di be di skena lengwalo leo la go phuthwa di ile tša hwetša’ng? Di ile tša hwetša e le karolo e itšego ya Beibele. Mantšu ao a ilego a bonagala moo ke ditemana tše itšego tša mathomo tša puku ya Lefitiko. Ditemana tšeo di akaretša leina la Modimo ka Seheberu, moo go dirišitšwego Tetragrammaton. Go be go bonagala lengwalo leo la go phuthwa le ngwadilwe magareng ga mengwaga ya bo-50 C.E. le 400 C.E., e lego seo se le dirago gore e be lengwalo la go phuthwa la Seheberu la Beibele la kgalekgale leo le ilego la hwetšwa ga e sa le go hwetšwa dingwalwa tša Qumran. Gil Zohar o ngwadile ka makasineng wa The Jerusalem Post gore: “Pele go ka hwetšwa lengwalo la go phuthwa la Ein Gedi, go bile le sekgoba sa mengwaga e ka bago e 1 000 magareng ga go hwetšwa ga dingwalwa tša Beibele tša kgale, e lego Mangwalo a go Phuthwa a Lewatleng le le Hwilego (ao a ilego a hwetšwa moo e ka bago ka bo-100 B.C.E.), le dingwalwa tša kgalekgale tše di latetšego, e lego Aleppo Codex (tšeo di ilego tša hwetšwa moo e ka bago ka bo-930 C.E.).” Go ya ka ditsebi, dilo tšeo di ngwadilwego lengwalong leo la go phuthwa di bontšha kamoo dingwalwa tša Bamasorete tša molao wa Bajuda “di sego tša fetoga mengwageng e dikete, le gore diphošo tšeo di dirilwego ke bagatiši ga se tša fetoša molaetša.”