Ke belegwe ka di 22 tša December 1929, kua Noville, e lego motsana o monyenyane wo o dikologilwego ke dipolasa tše senyane tšeo di lego kgauswi le Bastogne, kua Belgian Ardennes. Ke gopola dilo tše di thabišago tšeo ke ilego ka di dira le batswadi ba ka kua polaseng. Nna le moratho wa ka Raymond re be re gama dikgomo ka matsogo letšatši le lengwe le lengwe e bile re thuša ka go buna. Motsaneng wa gabo rena re be re le ngatana e tee e bile re rata go thušana.

Batswadi ba ka e lego Emile le Alice, e be e le Makatholika ao a ineetšego. Ba be ba eya kerekeng Sontaga e nngwe le e nngwe. Ka bo 1939, babulamadibogo ba go tšwa Engelane ba ile ba tla motsaneng wa rena gomme ba nea tate makasine wa Consolation (woo ga bjale o bitšwago Phafoga!). Tate o ile a lemoga gore makasine woo o bolela therešo gomme a thoma go ithuta Beibele. Ge a thoma go se sa ya kerekeng, baagišane ba rena bao ba bego ba na le botho ba ile ba thoma go ba baganetši ba šoro. Ba be ba nyaka gore tate a tšwele pele e le Mokatholika gomme se se be se dira gore ba dule ba ngangišana ka taba ye.

Ke be ke ekwa bohloko ka mehla ge ke bona tate a gateletšegile. Seo se ile sa dira gore ke kgopele Modimo gore a nthuše, e lego thapelo yeo ke boletšego ka yona mathomong a sehlogo se. Ke ile ka thaba ge ke bona baagišane ba rena ba se sa gatelela tate kudu. Ke ile ka kgodišega gore Jehofa ke “Mokwi wa dithapelo.”

Naga ya Germany e ile ya šwahlela ya Belgium ka di 10 tša May 1940, gomme seo sa dira gore batho ba bantšhi ba tšhabe. Lapa la gešo le ile la tšhabela  ka borwa bja naga ya France. Ge re be re le tseleng re ile ra ikhwetša re le gare ga ntwa ya mašole a Germany le a France.

Ge re boela polaseng ya rena re ile ra hwetša dilo tše dintšhi di se gona. Go be go šetše mpša ye rena yeo e bitšwago Bobbie. Ke ile ka ipotšiša gore, ‘Ke ka baka la’ng gona le ntwa le tlaišego?’

Ka yona nako yeo, re ile ra holega kudu ge Ngwanabo rena Emile Schrantz, a e lego mogolo yo a botegago wa mmulamadibogo a be a re etela. O ile a re hlalosetša a diriša Beibele gore ke ka baka la’ng go na le tlaišego le go araba dipotšišo tše dingwe tšeo ke bego ke na le tšona ka bophelo. Seo se dirile gore ke gwerane le Jehofa le go kgodišega gore ke Modimo yo lerato.

Pele ntwa e feela, lapa la gešo le ile la dula le etelwa ke bana babo rena. Ka August 1943, Ngwanabo rena José-Nicolas Minet, o ile a etela polase ya rena gomme a re nea polelo. O ile a botšiša gore, “Ke mang a nyakago go kolobetšwa?” Nna le tate re ile ra emiša matsogo. Re ile ra kolobetšwa ka nokeng e nnyane yeo e bego e le kgauswi le polasa ya rena.

Ka December 1944, mašole a Germany a ile a hlasela ka bodikela bja Yuropa, e lego seo se ilego sa tsebega e le ntwa ya Bulge. Re be re dula kgauswi le moo ntwa e bego e le gona, ka gona re ile ra dula ka ntlong mo e ka bago kgwedi ka moka. Ka letšatši le lengwe ke ile ka tšwela ka ntle gore ke ye go fepa diphoofolo gomme mašaledi a pomo a ile a wela polaseng ya rena, a ba a senya le tlhaka. Lešole le lengwe la Amerika le be le kgauswi le moo diphoofolo di bego di dula gona gomme le ile la nkgoelela la re “patlama!” Ke ile ka kitima gomme ka patlama kgauswi le lona ke moka la bea kefa ya lona godimo ga hlogo ya ka gore e ntšhireletše.

Ka morago ga ntwa re ile ra kgona go kopanela le phuthego yeo e bego e le kua Liège, yeo e ka bago monabo wa dikhilomithara tše 90 ka leboa la polasa ya rena. Ge nako e dutše e eya, re ile ra thoma go ithuta Beibele re le sehlopha kua Bastogne. Ke ile ka thoma go šoma go kgoboketša metšhelo gomme ka ba le sebaka sa go ithuta ka tša molao. Ka morago ke ile ka thoma go šoma ofising e nngwe ya mmušo. Ka 1951, re ile ra ba le kopano e nnyane ya tikologo kua Bastogne. Go be go na le batho ba eka bago ba lekgolo kopanong yeo, go akaretša le  kgaetšedi yo mongwe yo mafolofolo wa mmulamadibogo yo a bitšwago Elly Reuter. O be a sepetše leeto la dikhilomithara tše 50 ka paesekela gore a tle kopanong yeo. Re ile ra thoma go ratana ke moka ra itokišeletša go nyalana. Elly o be a sa tšwa go hwetša taletšo ya go ya Sekolong sa Gilead kua United States. O ile a ngwalela ntlokgolo lengwalo a ba hlalosetša gore ke ka baka la’ng a ka se kgone go ya sekolong. Ngwanabo rena Knorr, yo a bego a etelela batho ba Jehofa pele ka nako yeo o ile a araba lengwalo leo gomme a mmotša gore ka letšatši le lengwe o tla tla a eya Sekolong sa Gilead le monna wa gagwe. Re ile ra nyalana ka February 1953.

Wona ngwageng woo, Nna le Elly re ile ra ya kopanong ya New World Society yeo e bego e swaretšwe Yankee Stadium, New York. Ge re le moo re ile ra kopana le ngwanabo rena yo mongwe yoo a ilego a ntshepiša mošomo o mokaone gomme a nkgothaletša le gore re hudugele United States. Ka morago ga go boledišana le Jehofa ka thapelo, nna le Elly re ile ra phetha ka gore re se tšee mošomo woo gomme re boele Belgium gore re thekge sehlopha se senyenyane sa bagoeledi ba lesome kua Bastogne. Ngwageng o latelago re ile ra ba le ngwana wa mošemane gomme ra mmitša Serge. Ka maswabi, ka morago ga dikgwedi tše šupago o ile a babja gomme a hlokofala. Re ile ra llela go Jehofa ka thapelo gomme ra kgothatšwa ke kholofelo e tiilego ya tsogo.

Ka October 1961, ke ile ka hwetša mošomo wa nakwana wo o bego o nthuša go ba mmulamadibogo. Lona letšatšing leo ke ile ka hwetša mogala go tšwa go mohlankedi wa lekala la Belgium. O ile a mpotšiša ge e ba nka kgona go ba mohlanka wa tikologo (yoo ga bjale a bitšwago molebeledi wa tikologo). Ke ile ka mmotšiša gore: “Na go ka kgonega gore re hlankele bjalo ka babulamadibogo pele re ka amogela kabelo ye?” Ba ile ba amogela kgopelo ya rena. Ka September 1962, re ile ra thoma modiro wa tikologo ka morago ga gore re hlankele bjalo ka babulamadibogo ka dikgwedi tše seswai.

Ka morago ga gore re be modirong wa tikologo ka mengwaga e mebedi, re ile ra mengwa gore re tle re hlankele Bethele ya Brussels. Re thomile go hlankela moo ka October 1964. Kabelo ye e mpsha e ile ya re tlišetša ditšhegofatšo tše dintšhi. Ka morago ga gore Ngwanabo rena Knorr a etele Bethele ya rena ka 1965, ke ile ka makala ge ke kgethwa gore ke be mohlanka wa lekala. Ka morago nna le Elly re ile ra ya klaseng ya bo 41 ya Sekolo sa Gilead. Mantšu ao Ngwanabo rena Knorr a a boletšego mengwaga e 13 e fetilego a ile a phethagala! Re ile ra boela Bethele ya Belgium ka morago ga go aloga.

Mengwageng e fetilego, ke ile ka hwetša tokelo ya go diriša tsebo yeo ke nago le yona ka tša molao go thuša go lwela gore batho ba Jehofa ba mo hlankele ba lokologile kua Yuropa le dinageng tše dingwe. (Bafil. 1:7) Seo se ile sa dira gore ke kopane le baemedi ba dinaga tše fetago tše 55 tšeo modiro wa rena o bego o thibetšwe go tšona goba o ganetšwa. Go e na le gore ke ipolele gore ke motho yo a  tsebago molao, ke be no re “ke monna wa Modimo.” Ka mehla ke be ke dula ke rapelela tlhahlo ya Jehofa, e bile ke gopola gore “pelo ya kgoši [goba moahlodi] e swana le noka yeo e lego ka seatleng sa Jehofa. O e iša gohle moo a ratago.”—Die. 21:1.

E nngwe ya dilo tšeo ke di gopolago e bile poledišano yeo ke bilego le yona le yo mongwe wa maloko a palamente ya kua Yuropa. Ke be ke kgopetše go boledišana le yena ka makga a mmalwa gomme o ile a feleletša a dumetše. O ila a re go nna, “Ke tla go nea metsotso e mehlano, e sego go feta moo.” Ke ile ka inamiša hlogo gomme ka thoma go rapela. Monna yoo o ile a mpotšiša gore ke dira’ng. Ke ile ka emiša hlogo gomme ka re go yena, “Ke leboga Modimo ka gobane o yo mongwe wa bahlanka ba gagwe.” O ile a re go nna, “O ra go re’ng?” Ke ile ka mmontšha lengwalo la Baroma 13:4. E be e le motho yo a tlwaelanego le Beibele, ka gona temana ye e ile ya mo kgahla. Go ile gwa direga’ng ka morago? O ile a nnea metsotso e 30 gomme ra ba le poledišano e atlegago. O ile a bontšha le gore o hlompha modiro wa rena.

Ke kgale batho ba Jehofa ba elwa dintwa tša molao kua Yuropa tšeo di akaretšago go se tšee karolo ditabeng tša dipolotiki, go hlokomela bana, motšhelo le ditaba tše dingwe tše dintšhi. Ke bile le tokelo e kgolo ya go tšea karolo dintweng tšeo le go bona kamoo Jehofa a bego a re thuša ka gona gore re fenye. Dihlatse tša Jehofa di fentše melato e fetago e 140 kua kgorong ya Yuropa ya Ditshwanelo tša Batho!

Ka bo 1990, ke ile ka šoma le Ngwanabo rena Philip Brumley, wa go tšwa ntlongkgolo le Ngwanabo rena Valter Farneti, wa go tšwa Italy, go lwela gore bana babo rena ba be le tokologo ya go hlankela Jehofa kua Cuba moo mediro ya rena ya Bokriste e bego e thibetšwe. Ke ile ka ngwalela ofisi ya botseta ya Cuba ye e lego Belgium lengwalo gomme ra kopana le moemedi yo a bego a kgethilwe gore a boledišane le rena. Ge re be re kopana le yena la mathomo, re ile ra palelwa ke go hlalosa dilo tšeo di bego di sa kwešišwe gabotse tše di dirilego gore modiro wa rena o thibelwe.

Ka morago ga go rapela Jehofa gore a re nee tlhahlo, re ile ra amogela tumelelo ya go romela Dibeibele tše 5 000 kua Cuba. Dibeibele tšeo di ile tša fihla gomme ra di nea bana babo rena, ka gona re ile ra phetha ka gore Jehofa o be a šegofatša maiteko a rena. Re ile ra kgopela tumelelo ya go romela Dibeibele tše dingwe tše 27 500. Kgopelo yeo le yona e ile ya dumelelwa. Go thuša bana bešo le dikgaetšedi ba kua Cuba gore ba be le Dibeibele go ile gwa nthabiša kudu.

 Ke etetše Cuba ka makga a mantšhi go kaonafatša maemo a molao gore mošomo wa rena o kgone go sepela gabotse. Nakong yeo ka moka, ke ile ka dira gore re be le tswalano e botse le ba mmušo.

Ka 1994, batho ba fetago ba 1 000 000 ba ile ba bolawa ntweng ya bana ba thari kua Rwanda. Ka maswabi, ba bangwe ba bana babo rena le dikgaetšedi ba ile ba bolawa gasehlogo. Go se go se gokae, sehlopha sa bana babo rena se ile sa kgopelwa gore se rulaganye go nea bana babo rena ba nageng yeo dilo tša bohlokwa tšeo ba ka di hlokago.

Ge sehlopha sa rena se fihla toropong ya Kigali, re hweditše go tletše mašoba a dikolo ofising ya bofetoledi le lefelong la go bea dipuku. Re ile ra kwa ditaba tše bohloko ka bana babo rena le dikgaetšedi ba bantšhi bao ba bolailwego gasehlogo ka mefaka e megolo. Eupša re ile ra kwa le ka dipego tša bana babo rena ba bantšhi bao ba bontšhanago lerato. Ka mohlala, re ile ra kopana le ngwanabo rena yo mongwe wa Motutsi yo a bego a khutile ka tlase ga molete ka matšatši a 28, a šireleditšwe ke lapa la Bahutu la Dihlatse tša Jehofa. Sebokeng seo re bilego le sona kua Kigali, re ile ra kgothatša bana babo rena le dikgaetšedi ba fetago ba 900.

Ka morago re ile ra tshelela Zaire (yeo ga bjale e bitšwago Democratic Republic of the Congo) gore re nyakane le Dihlatse tša kua Rwanda tšeo di bego di tšhabetše kampeng ya bafaladi kgauswi le toropo ya Goma. Re ile ra se ba hwetše gomme ra rapela Jehofa ra mo kgopela gore a re thuše go ba hwetša. Re ile ra kopana le motho yo mongwe gomme ra mmotšiša ge e ba a tseba Dihlatse tša Jehofa. O ile a re: “Ee ke nna Hlatse. Nka thabela gore le kopane le bana babo rena ba komiti ya tlhakodišo.” Ka morago ga go ba le seboka se se kgothatšago le bana babo rena ba komiti ya tlhakodišo, re ile ra kopana le bana babo rena ba eka bago ba 1 600 ba bafaladi gomme ra ba homotša le go ba kgothatša. Re ile ra ba balela le karolo e nngwe ya lengwalo leo le tšwago go Sehlopha se Bušago. Bana babo rena le dikgaetšedi ba ile ba kgothatšwa ke go kwa mantšu ao a rego: “Re dula re le rapelela. Re a tseba gore Jehofa a ka se tsoge a le lahlile.” Go a thabiša go bona mantšu ao Sehlopha se Bušago se a boletšego a phethagala. Lehono go na le Dihlatse tša Jehofa tše fetago tše 30 000 kua Rwanda!

Mosadi wa ka Elly o ile a hlokofala ka 2011, ka morago ga gore re nyalane ka mengwaga e ka bago e 58. Jehofa o ile a nkgothatša ge ke mo llela ka thapelo. Ke kgothatšwa le ke go botša baagišane ka ditaba tše dibotse tša Mmušo.

Ke sa thabela go ya tšhemong beke e nngwe le e nngwe le ge ke le mengwageng ya ka ya bo 90. Ke thabela le go thuša Lefapha la tša Molao mo lekaleng la Belgium, e bile ke boledišana le ba bangwe ka diphihlelo tša ka le go dira maeto a bodiši go baswa bao ba lego Bethele.

Ke ile ka rapela Jehofa la mathomo mengwaga e ka bago e 84 e fetilego. E bile mathomomayo a segwera seo ke ilego ka se thabela kudu. Ke leboga gore bophelong bja ka ka moka, Jehofa o be a dula a theetša dithapelo tša ka.—Ps. 66:19. b