1-2. Re na le mabaka afe a kwagalago a go bontšhana botho bjo bogolo?

RE NA le mabaka a kwagalago a go bontšhana botho bjo bogolo. A mangwe a mabaka ao ke afe? Lengwalo le la Diema le re thuša go araba potšišo ye. Le re: ‘Anke botho le therešo di se go tlogele e le gore o gaugelwe le go hwetšwa o na le temogo e kgolo mahlong a Modimo le a batho.’ “Motho yo botho o šetša moya wa gagwe.” Eupša, “yo a phegelelago toko le botho o tla hwetša bophelo.”—Die. 3:3, 4; 11:17; 21:21.

² Ditemana tše di re fa mabaka a mararo a gore ke ka baka la eng re swanetše go bontšhana botho bjo bogolo. Lebaka la pele ke gore ge re bontšhana botho bjo bogolo re thabiša Modimo. Lebaka la bobedi ke gore ge re bontšhana botho bjo bogolo Modimo o tlo re direla dilo tše dibotse. Ka mohlala, re tlo ba le segwera se sebotse le ba bangwe. Lebaka la boraro ke gore ge re bontšhana botho bjo bogolo, Modimo o tlo re direla dilo tše dibotse nakong e tlago le go re fa bophelo bjo bo sa felego. Ruri re na le mabaka a kwagalago a gore re kwe keletšo ya Jehofa yeo e rego: “Le swarane ka botho le ka kgaugelo.”—Sak. 7:9.

3. Re tlo araba dipotšišo dife sehlogong se?

³ Sehlogong se re tlo araba dipotšišo tše tše nne. Ke bomang bao re swanetšego go ba bontšha botho bjo bogolo? Puku ya Ruthe e ka re ruta’ng ka go bontšhana botho bjo bogolo? Re ka bontšha ba bangwe botho bjo bogolo bjang? Ke dilo dife tše dibotse tšeo Modimo a tlago go di direla bao ba bontšhago ba bangwe botho bjo bogolo?

4. Re ka ekiša bjang Jehofa ka go bontšha ba bangwe botho bjo bogolo? (Mareka 10:29, 30)

⁴ Sehlogong se se fetilego re ithutile gore Jehofa o bontšha  botho bja gagwe bjo bogolo go bao ba mo ratago le go mo hlankela. (Dan. 9:4) Re nyaka go ba “baekiši ba Modimo, re le bana ba ba rategago.” (Baef. 5:1) Ka gona re nyaka go bontšha bana babo rena le dikgaetšedi botho bjo bogolo.—Bala Mareka 10:29, 30.

5-6. Batho ba bangwe ba nagana gore “go botega” go bolela’ng?

⁵ Ke nnete gore ge re ka kwešiša gabotse gore botho bjo bogolo bo bolela eng, re tlo kgona go bo bontšha Bakristegotee le rena. E le gore re kgone go kwešiša gabotse gore botho bjo bogolo bo bolela eng, a re thomeng pele ka go kwa gore batho ba bangwe ba re go botega go bolela eng. Nagana ka mohlala o latelago.

⁶ Batho ba bangwe ba nagana gore ge e ba motho a ka šoma khamphaning e itšego ka mengwaga e mentši o a botega. Eupša mengwaga ka moka yeo a e feditšego a šoma moo, ga se a ka a kopana le yo mongwe wa balaodi ba khamphani yeo. Ka dinako tše dingwe ga a dumelelane le melao ya khamphani yeo. Ga a thabele go šoma khamphaning yeo, eupša o no leboga feela gore o kgona go hwetša tšhelete ya go reka dilo tšeo a di hlokago. Motho yoo o tlo tšwela pele a šoma khamphaning yeo go fihlela a etšwa phenšene, goba a hwetša mošomo o mongwe o mokaone khamphaning e nngwe.

7-8. (a) Ke’ng seo se dirago gore motho yo mongwe a nyake go bontšha ba bangwe botho bjo bogolo? (b) Ke ka baka la’ng re tlo ithuta ditemana tše dingwe tšeo di lego pukung ya Ruthe?

⁷ Phapano magareng ga go botega le go bontšhana botho bjo bogolo, go ithekgile ka selo seo motho a se dirago. Ke ka baka la’ng bahlanka ba Jehofa ba mehleng ya kgale ba be ba bontšhana botho bjo bogolo? Bao ba ilego ba bontšha ba bangwe botho bjo bogolo ba be ba sa gapeletšege, eupša ba be ba dira seo go tšwa pelong. A re boneng mohlala wa Dafida. O ile a bontšha mogwera wa gagwe yo a botegago Jonathane botho bjo bogolo ka go rata, le ge tatago Jonathane a be a nyaka go mmolaya. Le ka morago ga gore Jonathane a hwe, Dafida o ile a tšwela pele a bontšha botho bjo bogolo go morwa wa Jonathane e lego Mefiboshethe.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

⁸ Re ka ithuta mo gontši ka go bontšhana botho bjo bogolo ka go ithuta ditemana tše dingwe pukung ya Ruthe. Batho bao go bolelwago ka bona pukung ya Ruthe, ba ka re ruta eng ka go bontšhana botho bjo bogolo? Re ka diriša seo re ithutago sona bjang ge re dirišana le bana babo rena le dikgaetšedi? *

9. Ke ka baka la’ng Naomi a ile a phetha ka gore Jehofa o be a elwa le yena?

⁹ Puku ya Ruthe e re botša ka Naomi, ngwetši ya gagwe Ruthe le Boase yo a bego a boifa Modimo e bile e le wa leloko la monna wa Naomi. Ka ge Isiraeleng go be go na le tlala, Naomi, monna wa gagwe le barwa ba bona ba babedi ba ile ba hudugela Moaba. Ge ba be ba le moo monna wa Naomi o ile a hlokofala. Barwa ba Naomi ba be ba nyetše basadi moo, ka manyami le bona barwa bao ba ile ba hlokofala. (Ruthe 1:3-5; 2:1) Mathata a ka moka a ile a dira gore Naomi a nyame le go feta. O ile a nyama moo a ilego a phetha ka gore Jehofa o be a elwa le yena. Ekwa seo a ilego a se bolela ka Modimo, o itše: “Seatla sa Jehofa se ntsogetše matla.” “Ramatlaohle o nkwešitše bohloko kudu.” Le gona o ile a re: ‘Jehofa o nkokobeditše, e bile Ramatlaohle o mpaketše masetlapelo.’—Ruthe 1:13, 20, 21.

10. Jehofa o ile a arabela bjang go mantšu a kwešago bohloko a Naomi?

 ¹⁰ Jehofa o ile a arabela bjang go mantšu a kwešago bohloko a Naomi? Jehofa ga se a ka a tlogela go thuša Naomi. Go e na le moo, o ile a mo kwela bohloko. Jehofa o a tseba gore “kgatelelo e ka dira gore [motho] yo bohlale a dire tša bogaswi.” (Mmo. 7:7) Go sa šetšwe mantšu ao Naomi a a boletšego, o be a nyaka gore Jehofa a mo thuše go bontšha gore o be a sa dutše a mo thekga. Modimo o ile a mo thuša bjang? (1 Sam. 2:8) O ile a dira gore Ruthe a bontšhe Naomi botho bjo bogolo. Ruthe o be a nyaka go thuša mmatswalagwe gore a se sa nyama le gore a tsebe gore Jehofa o sa mo rata. Re ithuta’ng mohlaleng wa Ruthe?

11. Ke ka baka la’ng bana babo rena le dikgaetšedi bao ba nago le botho ba leka go thuša bao ba nyamilego?

¹¹ Ge e ba re na le botho bjo bogolo seo se tla re dira gore re leke go thuša bao ba nyamilego. Go no swana le ge Ruthe a ile a dula a thekga Naomi, bana babo rena le dikgaetšedi bao ba nago le botho le bona ba thekga Bakristegotee le bona bao ba nyamilego. Ka ge ba ba rata, ba nyaka go dira sohle seo ba ka se kgonago gore ba ba thuše. (Die. 12:25; 24:10) Le gona seo ba se dirago se sepedišana le mantšu a Paulo yoo a re kgothaletšago gore re ‘bolele ka mo go homotšago le bao ba nyamilego, re thekge ba fokolago, le go se felele motho pelo.’—1 Bathes. 5:14.

12. Ke’ng seo gantši o ka se dirago go thuša ngwanabo rena goba kgaetšedi yoo a nyamilego?

¹² Gantši o ka thuša ngwanabo rena goba kgaetšedi yoo a nyamilego ka go mo theetša le go mmotša gore o a mo rata. Jehofa o tšeela godimo kudu botho bjo o bo bontšhago bahlanka ba gagwe. (Ps. 41:1) Diema 19:17 e re: “Yo a šetšago mmotlana o adima Jehofa gomme Modimo o tla mmušetša.”

13. Ruthe le Oropa ba be ba fapana bjang, gona Ruthe o ile a bontšha Naomi botho bjo bogolo bjang? (Bona seswantšho sa letlakala la ka ntle.)

¹³ Ge re nagana ka seo se ilego sa diragalela Naomi ka morago ga gore monna wa gagwe le barwa ba gagwe ba babedi ba hlokofale, re kgona go kwešiša ga kaone gore botho bjo bogolo bo bolela eng. Ge Naomi a be a ekwa gore “Jehofa o šetša batho ba gagwe ka go ba nea dijo,” o ile a phetha ka gore a boele ga gabo. (Ruthe 1:6) Dingwetši tša gagwe ka moka di ile tša sepela le yena. Eupša ge ba be ba le tseleng, Naomi o ile a kgopela dingwetši tša gagwe ka makga a mararo gore di gomele Moaba. Go ile gwa direga’ng? Beibele e re: “Oropa a atla mmatswalagwe a tloga. Ge e le Ruthe, a kgomarela mmatswalagwe.” (Ruthe 1:7-14) Ge Oropa a be a gomela Moaba, o be a bontšha gore o kwa seo mmatswalagwe a bego a mo kgopela sona. Eupša Ruthe ga se a ka a dira seo mmatswalagwe a bego a mo kgopela sona. Le yena o be a ka kgetha go gomela ga gabo, eupša ka ge a be a rata Naomi kudu, o ile a phetha ka gore a sepele le yena. (Ruthe 1:16, 17) Ruthe ga se a kgetha go sepela  le Naomi ka gobane a be a gapeletšega, eupša o ile a dira seo ka go rata. Phetho yeo Ruthe a ilego a e dira e bontšhitše gore o be a na le botho bjo bogolo. Pego ye e re ruta’ng?

14. (a) Lehono bana babo rena ba bantši le dikgaetšedi ba ekiša bjang Ruthe? (b) Go ya ka Baheberu 13:16, re ka thabiša Modimo bjang?

¹⁴ Botho bjo bogolo bo re dira gore re nyake go thuša ba bangwe. Go swana le bahlanka ba Modimo ba mehleng ya kgale, lehono bana babo rena ba bantši le dikgaetšedi ba thuša Bakristegotee le bona le ge ba sa ba tsebe. Ka mohlala, ge ba ekwa gore go na le kotsi ya tlhago yeo e diregilego lefelong le lengwe ba nyaka go tseba gore ba ka thuša bjang kapelapela. Ge yo mongwe ka phuthegong a na le mathata a tša ditšhelete, ba nyaka go mo thuša kapelapela. Go no swana le Bakriste ba Matsedonia ba mehleng ya pele, bana babo rena le dikgaetšedi ba thuša Bakristegotee le bona ka mokgwa wo ba ka kgonago. Ba diriša nako ya bona le dilo tša bona go thuša bana babo bona le dikgaetšedi. (2 Bakor. 8:3) Jehofa o thabišwa ke go bona bana babo rena ba bontšha Bakristegotee le bona botho bjo bogolo!—Bala Baheberu 13:16.

15-16. Ruthe o ile a dira’ng go bontšha gore o be a sa fele matla?

¹⁵ Re ka ithuta dithuto tše dintši tše dibotse ka gore re bale pego ya mabapi le Ruthe ya kamoo a ilego a thuša Naomi ka gona. A re kweng tše dingwe tša dithuto tšeo.

¹⁶ O se ke wa fela maatla. Mathomong ge Ruthe a be a ithaopela go sepela le Naomi go ya Juda, Naomi o ile a gana. Eupša Ruthe ga se a ka a fela matla. Mafelelo e bile afe? Beibele e re: “Naomi ge a bona gore Ruthe o phegeletše gore a sepele le yena, a lesa go bolela le yena ka taba yeo.”—Ruthe 1:15-18.

17. Ke’ng seo se ka re thušago gore re se ke ra fela matla?

¹⁷ Re ithuta’ng? Ga se ra swanela go fela pelo goba ra fela matla ge re thuša batho bao ba nyamilego. * Ka mohlala, mathomong kgaetšedi yo a hlokago thušo a ka gana ge re mo thuša. Eupša seo ga se sa swanela go re fetša matla. Go e na le moo, re tlo mmontšha botho bjo bogolo gomme ra dira sohle seo re ka se kgonago gore re mo thuše. (Bagal. 6:2) Ge nako e dutše e eya kgaetšedi yoo a ka dumela gore re mo thuše le go mo homotša.

18. Ke’ng seo se ka bago se kwešitše Ruthe bohloko?

¹⁸ O se ke wa kgopišega. Ge Naomi le Ruthe ba be ba fihla Betlelehema, Naomi o ile a kopana le baagišani ba gagwe ba kgale. O ile a ba botša gore: “Ke be ke na le tšohle ge ke tloga mo, fela Jehofa o dirile gore ke boe ke lekeletša diatla.” (Ruthe 1:21) E no nagana gore Ruthe a ka ba a ile a ikwa bjang ge a be a ekwa tsela yeo Naomi a bego a bolela ka yona! Ruthe o ile a dira sohle seo a se kgonago gore a thuše Naomi. Le gona Ruthe o ile a homotša Naomi, a mo kgothatša le go sepela le yena ka matšatši a mantši. Le ge Ruthe a ile a dira dilo tše ka moka, Naomi o ile a re: “Jehofa o dirile gore ke boe ke lekeletša diatla.” Mantšu a Naomi a be a bontšha gore o be a sa leboge gore Ruthe o be a dutše a mo thekga ka dinako ka moka. Ruri seo se ka ba be ile sa dira gore Ruthe a kwe bohloko, eupša o ile a dula a na le Naomi ka dinako ka moka.

19. Ke’ng seo se tlago go re thuša gore re dule re thekga motho yo a nyamilego?

¹⁹ Re ithuta’ng? Ka dinako tše dingwe ge re leka go thuša kgaetšedi yo a nyamilego a ka bolela dilo tše di re kwešago bohloko. Eupša  ga se ra swanela go kgopišega. Go e na le moo re swanetše go dula re thekga kgaetšedi yo a nyamilego le go kgopela Jehofa gore a re thuše go bona gore re ka mo homotša bjang .—Die. 17:17.

20. Ke’ng seo se thušitšego Ruthe gore a be le matla a go tšwela pele a thuša Naomi?

²⁰ Dula o kgothatša batho bao ba nyamilego. Ruthe o ile a bontšha Naomi botho bjo bogolo, eupša ga bjale e be e le yena a hlokago go kgothatšwa. Ka gona Jehofa o ile a dira gore Boase a mo kgothatše. Boase o ile a re go Ruthe: “A Jehofa a putse mokgwa wo o dirago ka wona. Le gona anke Jehofa Modimo wa Isiraele, yoo o tšhabetšego ka tlase ga diphego tša gagwe, a go putse ka botlalo.” Mantšu a a kgothatšago a ile a kgoma Ruthe kudu. Ruthe o ile a re go Boase: “O nkhomoditše nna mohlanka wa gago e bile o nkgomile pelo.” (Ruthe 2:12, 13) Boase o ile a kgothatša Ruthe ka nako yeo a bego a hloka kgothatšo gomme seo se ile sa mo dira gore a be le matla.

21. Go ya ka mantšu ao a lego go Jesaya 32:1, 2, bagolo ba swanetše go dira’ng?

²¹ Re ithuta’ng? Batho bao ba bontšhago ba bangwe botho bjo bogolo le bona ka dinako tše dingwe ba hloka go kgothatšwa. Go no swana le ge Boase a ile a kgothatša Ruthe ka ge a be a bona gore o hlokometše Naomi, le bagolo ba swanetše go kgothatša bana babo rena le dikgaetšedi bao ba thušago ba bangwe. Seo se tlo dira gore bana babo rena bao le dikgaetšedi ba be le matla a go kgothatša ba bangwe.—Bala Jesaya 32:1, 2.

22-23. Tsela yeo Naomi a bego a ikwa ka yona e ile ya fetoga bjang, gona ka baka la’ng? (Psalme 136:23, 26)

²² Ka morago ga nako e teletšana, Boase o ile a thuša Ruthe le Naomi ka go ba fa dijo. (Ruthe 2:14-18) Naomi o ile a dira’ng ge a be a bona seo Boase a bego a ba diretše sona? O  itše: “A a šegofatšwe ke Jehofa, yena yo a sa kago a hlokiša ba phelago le ba hwilego botho bja gagwe.” (Ruthe 2:20a) Ke nnete gore tsela yeo Naomi a bego a ikwa ka yona mathomong e ile ya fetoga! Mathomong o be a lla e bile a ekwa bohloko gomme a re: ‘Jehofa o a nkganetša.’ Eupša ga bjale o thabile gomme o re: ‘Jehofa o mpontšhitše botho bja gagwe.’ Ke ka baka la’ng Naomi a ile a fetoša tsela yeo a bego a ikwa ka yona?

²³ Naomi o ile a thoma go bona gore Jehofa o be a dutše a na le yena. Jehofa o ile a dira gore Ruthe a thekge Naomi ge ba le tseleng ya go ya Juda. (Ruthe 1:16) Naomi o ile a bona ge Jehofa a mo thuša a diriša Boase, yoo e bego e le yo mongwe wa “barekolodi” ba gabo ka gore a tlišetše yena le Ruthe dijo. * (Ruthe 2:19, 20b) Mohlomongwe a ka ba a ile a nagana gore: ‘Ga bjale ke a bona gore Jehofa ga se a ka a ntlogela. Le gona o be a dutše a na le nna nako ye ka moka!’ (Bala Psalme 136:23, 26.) Ruri Naomi a ka ba a ile a thabišwa ke gore Ruthe le Boase ga se ba ka ba tlogela go mo thekga! Mohlomongwe ka moka ga bona ba ka ba ba ile ba thabišwa ke gore Naomi o be a boetše a thabile e bile a na le matla a go hlankela Jehofa.

24. Ke ka baka la’ng re swanetše go dula re bontšha bana babo rena le dikgaetšedi botho bjo bogolo?

²⁴ Puku ya Ruthe e re rutile’ng ka go bontšha ba bangwe botho bjo bogolo? Botho bjo bogolo bo re thuša gore re se ke ra no tlogela bana babo rena le dikgaetšedi bao ba nyamilego. E bile bo re thuša gore re dire sohle seo re ka se kgonago gore re ba thuše. Bagolo ba swanetše go dula ba kgothatša bana babo rena le dikgaetšedi bao ba bontšhago ba bangwe botho. Ge re bona bana babo rena le dikgaetšedi ba boela ba thaba gape e bile ba na le matla a go hlankela Jehofa, re thaba kudu. (Dit. 20:35) Ke ka baka la’ng go le bohlokwa gore dule re bontšha ba bangwe botho bjo bogolo? Ka gobane re nyaka go ekiša Jehofa le go mo thabiša ka gobane o ‘tletše botho.’—Ek. 34:6; Ps. 33:22.