NA O kgona go bala Seheberu sa ka Beibeleng? Mohlomongwe ga o kgone. E bile go ka direga gore ga se wa ka wa bona Beibele ya Seheberu. Lega go le bjalo, mohlomongwe go ithuta se sengwe ka Elias Hutter, e lego seithuti sa lekgolong la bo-16 la mengwaga le go ithuta ka diphetolelo tša gagwe tše pedi tša Dibeibele tša Seheberu tšeo a ilego a di phrintha go ka dira gore o tšeele godimo Beibele ya gago.

Elias Hutter o belegwe ka 1553 torotswaneng ya Görlitz, yeo e lego kgauswi le moo go lego mollwane wa mehleng yeno wa Jeremane le Poland le Czech Republic. Hutter o ile ithuta maleme a ka Bohlabela Yunibesithing ya Kereke ya Lutere kua Jena. Ge a be a na le mengwaga e ka bago e 24, o ile a kgethwa gore e be moporofesara wa Seheberu kua Leipzig. Ka ge e be e le mokaonefatši wa thuto, ka morago o ile a bula sekolo kua Nuremberg. Sekolong seo barutwana ba be ba kgona go ithuta Seheberu, Segerika, Selatine le Sejeremane ka mengwaga e mene. Seo se be se sa kgonege sekolong goba yunibesithing le ge e le efe.

Ka 1587, Hutter o ile a lokolla phetolelo ya Seheberu yeo e bitšwago Testamente ya Kgale. Phetolelo yeo e be e bitšwa Derekh ha-Kodesh, e lego leina leo le tšerwego go Jesaya 35:8 leo le bolelago gore “Tsela e Kgethwa.” Mongwalo wa yona o mobotse o ile wa dira gore batho ba bolele gore “dilo ka moka tša phetolelo ye di a kgahliša.” Eupša seo se bego se dira gore Beibele ye e be bohlokwa kudu, ke tsela yeo ka yona barutwana ba bego ba atlega ge ba e diriša go ithuta Seheberu.

E le gore o kwešiše lebaka leo ka lona Beibele ya Seheberu ya Hutter e bego e hola, ela hloko dilo tše pedi tšeo di bego di thatafalela morutwana ge a be a leka go bala Beibele ya Seheberu. Sa pele ke gore e ngwadilwe ka dihlaka tšeo di sa tlwaelegago gomme sa bobedi ke gore dihlogwana tša mantšu le meselana ya ona di dira gore go be thata go lemoga medu ya mantšu ao. Ka mohlala, ela hloko lentšu la Seheberu la נפשׁ (leo le fetoletšwego e le ne’phesh), ye e bolelago gore “moya (soul).” Go Hesekiele 18:4, lentšu leo le thoma ka hlogwana ya ה (ha) gomme hlogwana yeo ge e kopane le lentšu leo di bopa lentšu הנפשׁ (han·ne’phesh). Motho yo a sa rutwago seo a ka bona lentšu הנפשׁ (han·ne’phesh) le fapana le lentšu נפשׁ (ne’phesh).

E le gore Hutter a thuše barutwana ba gagwe o ile a diriša mokgwa o bohlale wa go ngwala, e lego wa go ngwala ditlhaka tša Seheberu ka mongwalo o sa swanego. O be a ngwala modu wa lentšu le lengwe le lengwe ka mongwalo o moso. Bakeng sa dihlogwana tša  mantšu le meselana ya ona, o be a sa diriše mongwalo o moso. Mokgwa wo o bonolo o be o thuša barutwana go tseba modu wa lentšu la Seheberu, e lego seo se bego se ba thuša ge ba le gare ba ithuta leleme leo. Beibele ya New World Translation of the Holy Scriptures—With References e diriša mokgwa o swanago mengwalong ya yona ya ka tlase. * Modu wa lentšu leo le fetoletšwego o ngwadilwe ka mongwalo o mokoto, gomme hlogwana ya lona le moselana di ngwadilwe ka mongwalo o tlwaelegilego. Dikarolo tšeo di bontšhitšwego ka mmala o tagilego diswantšhong tšeo di lego ka mo godimo, ya pele e bontšha mongwalo woo Hutter a o dirišitšego Beibeleng ya gagwe ya Seheberu lengwalong la Hesekiele 18:4. Ya bobedi e bontšha mongwalo woo o dirišitšwego mongwalong wa ka tlase wa lengwalo lona leo ka go Reference Bible.

Hutter o ile a ba a phrintha Testamente e Mpsha yeo e bego e fetoletšwe ka maleme a 12. Phetolelo yeo e ile ya phrinthwa kua Nuremberg ka 1599 e bile gantši e bitšwa Nuremberg Polyglot. Hutter o be a nyakile go akaretša le phetolelo ya leleme la Seheberu ya Mangwalo a Bakriste a Segerika. Eupša Hutter o ile a re le ge a be “a ikemišeditše go patela tšhelete e ntši” bakeng sa phetolelo yeo ya Seheberu, o be a ka se tsoge a hweditše phetolelo yeo. * Ka gona o ile a phetha ka gore a fetolele ka Seheberu go tšwa Testamenteng e Mpsha ya Segerika. Ka ge Hutter a ile a beela dilo tše dingwe ka thoko, o ile a fetša mošomo ka moka wa go fetolela ka ngwaga.

Phetolelo ya Hutter ya Mangwalo a Bakriste a Segerika ya Seheberu e be e na le mohola gakaaka’ng? Seithuti seo se tumilego sa Moheberu sa lekgolong la bo-19 la mengwaga e lego Franz Delitzsch, se ngwadile gore: “Phetolelo ya [Hutter] ya Seheberu e utolla gore o be a kwešiša leleme le, leo Bakriste ba bantši ba sa le kwešišego. Le gona, mabakeng a mantši o kgonne go kgetha mantšu a maleba ao a ka a dirišago.”

Mošomo wa Hutter wa go fetolela ga se wa ka wa mo humiša; go bonagala Dibeibele tša gagwe di be di sa nape di rekwa gakaalo. Lega go le bjalo, Dibeibele tšeo a di fetoletšego di bile le mohola wa sa ruri bathong. Ka mohlala, William Robertson o ile a kaonefatša le go phrintha gape Testamente e Mpsha ya Seheberu ya Hutter ka 1661, ke moka Richard Caddick a dira seo se swanago ka 1798. Ge Hutter a be a fetolela go tšwa Segerikeng sa mathomong, o ile a fetolela direto Kyʹri·os (Morena) le The·osʹ (Modimo) e le “Jehofa” (יהוה, JHVH). O be a di fetolela ge taba e be e tsopotšwe go tšwa Mangwalong a Seheberu goba moo a bego a ekwa gore di šupa go Jehofa. Se se a kgahliša ka gobane diphetolelo tše dintši tša Testamente e Mpsha ga di na leina la Modimo. Lega go le bjalo, phetolelo ya Hutter e na le lona. Ka go re’alo se se bontšha bohlatse bja gore o be a thekga taba ya gore leina la Modimo le bušetšwe ka Mangwalong a Bakriste a Segerika.

Nakong e tlago ge o bona leina la Modimo e lego Jehofa ka Mangwalong a Bakriste a Segerika, goba o bona mongwalo wa ka tlase ka go Reference Bible, gopola mošomo wa Elias Hutter wa go fetolela le Dibeibele tša gagwe tša moswananoši tša Seheberu.