Go Lwantšha Kgobogo ka Tšhoša ya Moya

“Le aparê motho e mofsa [“semelo se sefsa,” nw], e a bopetšwexo xo etša Modimo xo lokeng le kxethexong ya makxonthe.”​—Ba-Efeso 4:24.

GE O le tlhoreng ya wona, Mmušo wa ba-Roma e be e le mmušo o mogolo kudu wa batho lefaseng wo o kilego wa bonwa. Molao wa Roma o be o le o šomago kudu moo e lego gore o sa dutše o le motheo wa molao o nepagetšego wa dinaga tše dintši. Lega go le bjalo, go sa šetšwe dilo tšeo Roma e di fihleletšego, madira a yona a be a sa kgone go fenya lenaba le tee le le khukhunetšago: kgobogo. Mafelelong, kgobogo e ile ya akgofiša go wa ga Roma.

Moapostola Paulo e be e le yo mongwe wa bao ba ilego ba tlaišega ka tlase ga bahlankedi ba Roma bao ba gobogilego. Felikisi, e lego mmušiši wa Roma yo a ilego a mo sekiša, go bonagala gore o ile a lemoga go hloka molato ga Paulo. Eupša Felikisi yo e lego yo mongwe wa babuši bao ba gobogilego kudu ba nakong ya gagwe, o ile a diegiša molato wa Paulo, a holofetše gore Paulo o be a tla mo nea tšhelete bakeng sa go šireletša go lokollwa ga gagwe.​—Ditiro 24:22-26.

Go e na le go nea Felikisi tsogo-le-kobong, Paulo o ile a bolela le yena ka go se pepetletše mabapi le “tša tokô le tša boithswarô.” Felikisi ga se a ka a fetoša ditsela tša gagwe, gomme Paulo o ile a dula kgolegong go e na le go leka go phaela ka thoko tshepedišo ya molao ka go ntšha tsogo-le-kobong. O ile a bolela molaetša wa therešo le go botega, gomme a phela ka go dumelelana le wona. O ile a ngwalela Bakriste ba ba-Juda gore: “Xe e le rena re holofetše ka xo kwa matswalô a rena à rotše, ka xe  re ratile xo ya ka tsela e botse dilong tšohle.”​—Ba-Hebere 13:18.

Boemo bjo bjalo e be e le bjo bo fapanego kudu le boitshwaro bja nakong yeo. Ngwanabo Felikisi e lego Pallas e be e le yo mongwe wa banna bao ba bego ba humile kudu ba lefase la bogologolo, gomme mahumo a gagwe​—ao a bego a balelwa go diranta tše dimilione tše 275​—mo e ka bago ka moka ga ona a be a kgobokeditšwe ka tsogo-le-kobong le ka bohlakodi. Lega go le bjalo, lehumo la gagwe ga le tšee selo ge le bapišwa le diranta tše dikete tše dimilione tšeo babuši ba bangwe ba gobogilego ba lekgolong la bo-20 la nywaga ba di fihlilego kgole diakhaontong tša dipanka tša ka sephiring. Ka mo go kwagalago, ke feela batho bao ba hlokago tsebo bao ba ka dumelago gore mebušo ya lehono e fentše ntwa malebana le kgobogo.

Ka ge kgobogo e bile e tseneletšego ka lebaka le letelele gakaakaa, na re swanetše go akanya gore seo ke karolo ya tlhago ya batho? Goba na go na le seo se ka dirwago bakeng sa go thibela kgobogo?

Kgobogo e ka Thibelwa Bjang?

Mogato o lego molaleng wa mathomo tabeng ya go thibela kgobogo ke go lemoga gore kgobogo ke yeo e senyago le e fošagetšego, ka ge e hola baradia gomme e gatakela ba bangwe. Ka ntle le pelaelo, tšwelopele e itšego e ile ya dirwa ka lehlakoreng leo. James Foley, e lego motlatša-mongwaledi wa naga ya United States o itše: “Ka moka ga rena re lemoga gore tshenyo yeo e bakwago ke tsogo-le-kobong ke yeo e phagamego. Ditiro tša tsogo-le-kobong di fokodiša pušo e botse, di gobatša boemo bjo bobotse bja tša boiphedišo le tlhabologo, di senya kgwebo le go bea badudi kotsing lefaseng ka bophara.” Ba bantši ba tla dumelelana le yena. Ka December 17, 1997, dinaga tše 34 tše dikgolo di ile tša saenela “tumelelano ya tsogo-le-kobong” yeo e diretšwego bakeng sa go “ba le tutuetšo e kgolo ntweng ya lefase ka bophara malebana le kgobogo.” Tumelelano ye “e dira gore go holofetša goba go nea tsogo-le-kobong go mohlankedi wa setšhaba wa dinaga tša ka ntle e le gore o hwetše goba o dule o e-na le dikgwerano tša kgwebo tša ditšhaba-tšhaba e be bosenyi.”

Lega go le bjalo, go nea tsogo-le-kobong bakeng sa go thopa ditirišano tša kgwebo dinageng tše dingwe, ke feela karolo e nyenyane yeo e bonagalago ya kgobogo. Go fediša kgobogo gohle go nyaka mogato wa bobedi wo o lego thata kudu: go fetoga ga pelo, goba go e na le moo go fetoga ga dipelo tše dintši. Batho kae le kae ba swanetše go ithuta go hloya tsogo-le-kobong le kgobogo. Ke ka nako yeo feela moo go huma ka ditsela tšeo e sego tša molao go tlago go fela. Bakeng sa go fihlelela se, makasine wa Newsweek o itše ba bangwe ba nagana gore mebušo e swanetše “go kgothaletša kgopolo ya kakaretšo ya go itshwara gabotse ga setšhaba.” Transparency International, e lego sehlopha sa batho bao ba tutueletšago ba bangwe go lwantšha bosenyi, le sona ka mo go swanago se kgothaletša gore bathekgi ba sona ba “bjale ‘peu ya potego’” mafelong a mešomo.

Ntwa malebana le kgobogo ke ya boitshwaro yeo e ka se kego ya thopša ke tlhamo ya molao feela goba ka “lerumô” la dikotlo tšeo di lego molaong. (Ba-Roma 13:4, 5) Dipeu tša go loka le tša potego di swanetše go bjalwa ka dipelong tša batho. Se se ka fihlelelwa gakaone ka go šomiša seo moapostola Paulo a se hlalositšego e le “thšoša ya Môya,” e lego Lentšu la Modimo, Beibele.​—Ba-Efeso 6:17.

Beibele e Iletša Kgobogo

Ke ka baka la’ng Paulo a ile a gana go thekga kgobogo? Ka gobane o be a nyaka go dira thato ya Modimo, “e a sa bebexo sefahloxô, e a sa amoxelexo seatla se kobong.” (Doiteronomio 10:17) Go feta moo, Paulo ka ntle le pelaelo o ile a gopola taelo e lebanyago yeo e hwetšwago Molaong wa Moše e rego: “Le se kê la beba sefahloxô, Le se kê la amoxêla tsôxô-le-kobong; ka xobane tsôxô-le-kobong [le] fahla mahlô a ba bohlale, xomme [le] phekxola mantšu a ba ba lokilexo.” (Doiteronomio 16:19, PK) Ka mo go swanago Kgoši Dafida o ile a kwešiša gore Jehofa o hloile kgobogo, gomme o ile a kgopela gore Modimo a se ke a mmalela gare ga badiradibe, bao “letsogong la bona le letona go tletšego dimpho tša go se loke.”​—Psalme 26:10, PK.

Bao ba rapelago Modimo e le ka kgonthe ba na le mabaka a oketšegilego bakeng sa go gana kgobogo. Salomo o ngwadile gore: “Ka toka, kgoši e nea naga go tsepama, eupša yo a nago le megabaru ya go hwetša tsogo-le-kobong o a e šwalalanya.” (Diema 29:4, New International Version) Toka​—kudu-kudu ge e dirwa go tloga go babuši ba phagamego go ya tlase​—e tliša go tsepama, mola e le gore kgobogo e tlišetša naga bodiidi. Ka mo go kgahlišago, Newsweek e ile ya bontšha gore: “Tshepedišong yeo go yona yo mongwe le yo mongwe a nyakago karolo ya gagwe ya lešokotšo la kgobogo gomme a tseba gore a ka e hwetša bjang, maemo a tša boiphedišo a ka phuhlama gabonolo.”

Gaešita le ge maemo a tša boiphedišo a sa phuhlame ka mo go feletšego, barati ba toka ba ikwa ba ferekane ge kgobogo e ata gomme e sa elwe hloko. (Psalme 73:3, 13) Mmopi wa rena, yena yo a re neilego kganyogo ya tlhago ya go kganyoga toka, le yena o a senyetšwa. Nakong e fetilego, Jehofa o ile a tsena ditaba gare bakeng sa go fediša kgobogo e lego molaleng. Ka mohlala, o ile a botša badudi ba Jerusalema ka go lebanya lebaka leo ka lona a bego a tla ba gafela manaba a bona.

Ka moporofeta wa gagwe Mika, Modimo o itše: “A nke Le theetšeng, lena baxolo ba moloko wa Jakobo, lena babuši ba moloko wa Isiraele, lena ba-ila-boló, ba-menetša-tokô. Baxolo ba xôna ba buša ka xo bôna tsôxô-le-kobong; baperisita ba xôna ba ruta bà bôna moputsô; baporofeta ba xôna ba porofeta bà rekilwe. . . . Ka wôna molato woo wa lena Tsione xo tlo lengwa ya ba thšemo; Jerusalêma e tlo ba mokxobô wa mafsika.” Kgobogo e ile ya šwalalanya setšhaba sa Isiraele, go fo etša ge e ile ya fediša Roma nywaga-kgolo ka morago. Ka go rereša ga temošo ya Modimo, mo e ka bago lebaka la nywaga e lekgolo ka morago ga ge Mika a ngwadile mantšu ao, Jerusalema e ile ya fedišwa gomme ya lahlwa.​—Mika 3:9, 11, 12.

Lega go le bjalo, ga go na motho goba setšhaba seo se nyakago go ba se se gobogilego. Modimo o kgothaletša batho ba babe gore ba tlogele tsela ya bona ya go phela ba be ba fetoše le tsela ya bona ya go nagana. (Jesaya 55:7) O nyaka gore yo mongwe le yo mongwe wa rena sebakeng sa megabaru a bontšhe go hloka boithati gomme bakeng sa kgobogo a bontšhe go loka. Jehofa o re gopotša gore: “Mo-hlakiša-babôtlana ó xoboša Mmopi wabô; Yêna-eo ó xodišwa ke thsetša-bahloki.”​—Diema 14:31.

Go Lwantšha Kgobogo ka Katlego ka Therešo ya Beibele

Ke eng seo se ka tutueletšago motho go dira phetogo e bjalo? Matla a swanago ao a ilego a tutueletša Paulo go latola bophelo bja Bofarisei gomme a fetoga molatedi yo a nago le sebete wa Jesu Kriste. O ngwadile gore: “Lentšu la Modimo ké le le phelaxo, ké le matla.” (Ba-Hebere 4:12) Lehono, therešo ya Mangwalo e sa dutše e godiša potego, gaešita le gare ga bao ba kilego ba akaretšwa ka mo go tseneletšego kgobogong. Ela hloko mohlala wo.

Kapejana ka morago ga go fetša tirelo ya gagwe ya bohlabani, Alexander yo a tšwago ka Bohlabela bja Yuropa o ile a tlatša sehlopha seo se bego se šoma ka kadimišo ya tšhelete ka pušetšo e phagamego, bohlakodi le go amogela tsogo-le-kobong. * O hlalosa gore: “Kabelo ya-ka e be e le go amoga bo-rakgwebo bao ba humilego tšhelete ya tšhireletšo. Ka morago ga ge ke bone gore ke botwa ke rakgwebo, ditho tše dingwe tša sehlopha sa rena di be di tla mo tšhošetša ka go mo hlasela ka bošoro. Ka morago ga moo ke be ke ithapela go swaragana le molato​—ka tefo ya tšhelete e ntši kudu. ‘Bašireletšwa’ ba-ka ba be ba e-tla ba tlo nteboga bakeng sa ge ke ba thušitše go rarolla mathata a bona, mola e le gore ge e le gabotse ke nna ke bego ke a baka. Le ge go ka bonagala e le mo go makatšago, wo e be e le mohuta wa mošomo woo ke bego ke o rata.

“Ke be ke bile ke thabela tšhelete le lethabo leo mokgwa wo wa bophelo o bego o nnea tšona. Ke be ke otlela koloi e bitšago tšhelete e ntši kudu, ke dula foleteng e botse gomme ke e-na le tšhelete ya go reka selo le ge e le sefe seo ke bego ke se nyaka. Batho ba be ba mpoifa, e lego se se bego se mpha matla. Ka tsela e itšego ke ikwa gore go be go se na motho yo a bego a ka nkgwatha le gore ke be ke sa bušwe ke molao. Mathata le ge e le afe ao ke bego ke e-ba le ona le maphodisa a be a rarollwa ke ramolao yo a nago le bokgoni, yo a bego a e-na le ditsela tša go phonyokga tshepedišo ya toka, goba ka go nea tsogo-le-kobong go motho yo a swanetšego.

“Lega go le bjalo, go botega mo go sa kwanantšhego ga go ke go e-ba gona go bao bophelo bja bona bo ithekgilego ka kgobogo. Yo mongwe wa ditho tša sehlopha sa rena o ile a thoma go ntlhoya, gomme ke ile ka ikhwetša ke sa hlwe ke sa ratwa. Kapejana ke ile ka lahlegelwa ke koloi ya-ka ya mabaibai, tšhelete ya-ka le kgarebe ya-ka yeo e bego e rata dilo tša maemo a godimo. Ke ile ka ba ka bethwa o šoro. Phetogo ye e ile ya ntira gore ke nagane kudu ka morero wa bophelo.

“Dikgwedi tše mmalwa pejana, mma o ile a ba yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa, gomme ke ile ka thoma go bala dipuku tša bona. Temana yeo e lego go Diema 4:14, 15 e ile ya tloga e ntira gore ke nagane: ‘O se kê wa wêla mmila wa bakxopô; O se xatê tsela ya ba babe. Šikoloxa! Se e batamêlê; e fularelê ’me O iphetêlê.’ Ditemana tše bjalo ka ye di ile tša nkgonthišetša gore bao ba nyakago go phela bophelo bja bosenyi ga ba na bokamoso bja kgonthe.  Ke ile ka thoma go rapela Jehofa gomme ka mo kgopela gore a ntlhahle ka tsela e lokilego. Ke ile ka ithuta Beibele le Dihlatse tša Jehofa, gomme mafelelong, ke ile ka neela bophelo bja-ka go Modimo. Ke ile ka phela ke le yo a botegago go tloga ka nako yeo.

“Ee, go phela ka ditekanyetšo tša go botega go ile gwa bolela go gola tšhelete e nyenyane kudu. Eupša gona bjale ke ikwa ke e-na le bokamoso le gore bophelo bja-ka bo na le morero wa kgonthe. Ke lemoga gore mokgwa wa-ka wa bophelo wa nakong e fetilego le dilo ka moka tše di bonagalago tše di bitšago ditšhelete di be di etša ngwako wo o agilwego ka dikarata wo o emetšego go wa ka nako e nngwe le e nngwe. Nakong e fetilego, letswalo la-ka le be le retetše. Ga bjale, ka go thušwa ke thuto ya-ka ya Beibele, le a ntshwenya nako le nako ge ke lekega gore ke se botege​—gaešita le ditabeng tše nyenyane. Ke leka go phela ka go dumelelana le Psalme 37:3, yeo e rego: ‘Bôta Morêna, O dirê tše di botse; itulêlê mo naxeng ya xeno, O tlwaêlanê le pôtêxô.’”

“Yo a Hloilego Tsogo-le-kobong o tlo Phela”

Bjalo ka ge Alexander a ile a lemoga, therešo ya Beibele e ka tutueletša motho gore a fenye kgobogo. O ile a dira diphetogo ka go dumelelana le seo moapostola Paulo a se bolelago lengwalong la gagwe le le yago go ba-Efeso: “Ké xôna apolang tše e lexo tša tsela ya kxalê, tša motho e motála, e a senyêxaxo à forilwe ke dikxanyoxô. Sa lena a e bê xo mphsafatšwa moyeng wa dipelo tša lena. Le aparê motho e mofsa [“semelo se sefsa” NW], e a bopetšwexo xo etša Modimo xo lokeng le kxethexong ya makxonthe. Ké xôna apolang maaká; xe Le boledišana Le bolêlê therešô, xobane re dithô seng sa rena. E a utswitšexo a se kê a hlwa a utswa; a a kxothalê a dirê tše botse ka diatla tša xaxwe, a tlê a bê le tše a kaxo abêla mohloki.” (Ba-Efeso 4:22-25, 28) Bokamoso bja batho bo ithekgile ka diphetogo tše bjalo.

Ge e ba di sa hlokomelwe, megabaru le kgobogo di ka fediša lefase, bjalo ka ge di ile tša tlaleletša go fedišweng ga Mmušo wa Roma. Lega go le bjalo, ka mo go thabišago, Mmopi wa batho ga a rere go tlogelela dilo tše bjalo di direga ka mo go sa letelwago. O ikemišeditše go tlo “senya basenya-lefase.” (Kutollo 11:18) Gape Jehofa o holofetša bao ba hlologetšego lefase leo le se nago bokgopo gore kgaufsinyane go tla tla “maxodimo a mafsa le lefase le lefsa, moo xo axilexo tokô.”​—2 Petro 3:13.

Ke therešo gore go ka no se be bonolo go phela ka ditekanyetšo tša go botega lehono. Lega go le bjalo, Jehofa o re kgonthišetša gore mafelelong, “monna wa megabaru o tlišetša lapa la gagwe mathata, eupša yo a hloilego tsogo-le-kobong o tlo phela.” * (Diema 15:27, NIV) Ka go gana kgobogo gona bjale, re bontšha potego ya rena ge re rapela Modimo ka gore: “Mmušô wa xaxo a o tlê; thatô ya a xaxo a e dirwê mono lefaseng byalo ka xe e dirwa lexodimong.”​—Mateo 6:10.

Ge re sa letetše gore Mmušo woo o gate mogato, yo mongwe le yo mongwe wa rena a ka ‘ipšalela toko’ ka go gana go kgothaletša goba go dira kgobogo. (Hosea 10:12) Ge e ba re dira bjalo, maphelo a rena le wona a tla hlatsela go ba matla ga Lentšu la Modimo le le buduletšwego. Tšhoša ya moya e ka fenya kgobogo.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 7]

Ka thušo ya Beibele, re ka hlagolela “semelo se sefsa” gomme ra phema kgobogo