Ke ka Baka La’ng go E-na le Kgobogo e Kaakaa?

“O se kê wa amoxêla tša tsôxô le kobong; xobane tša tsôxô le kobong di foufatša ba ba bônaxo, di kxopamiša ’taba tša baloki.”​—Ekisodo 23:8.

NYWAGA e 3 500 e fetilego, Molao wa Moše o ile wa iletša tsogo-le-kobong. Ka nywaga-kgolo e mentši ga e sa le go tloga ka nako yeo, melao ya go lwantšhana le kgobogo e ile ya ata. Lega go le bjalo, tlhamo ya molao ga se ya atlega go laoleng kgobogo. Dimilione tša tsogo-le-kobong di a fetišetšanwa letšatši le lengwe le le lengwe, gomme dimilione tše dikete tša batho di lebeletšana le ditla-morago tša seo.

Kgobogo e gotše ka bophara le ka tsela yeo e raraganego kudu moo go bonagalago e tla senya thulaganyo ya setšhaba. Dinageng tše dingwe go bonagala go se na selo seo se dirwago ka ntle le gore go newe tsogo-le-kobong. Go nea motho yo a nepagetšego tsogo-le-kobong go ka dira gore motho a kgone go tšwelela ditlhahlobong, a hwetše lengwalo la bootledi, go šireletša kwano goba go fenya molatong. Ramolao wa Paris e lego Arnaud Montebourg o lla ka gore: “Kgobogo e swana le tšhilafalo e kgolo yeo e robago meoya ya batho.”

Go šomiša tsogo-le-kobong ke mo go atilego kudu lefaseng la kgwebo. Dikhamphani tše dingwe di ntšha karolo ya boraro ya lešokotšo la tšona feela bakeng sa go nea bahlankedi ba mmušong bao ba gobogilego tsogo-le-kobong. Go ya ka makasine wa Brithania wa The Economist, mo e ka bago tekanyo ya 10 lekgolong ya diranta tše dimilione tše dikete tše 153 tšeo di dirišwago ngwageng o mongwe le o mongwe kgwebong ya ditšhaba ka moka ya dibetša e dirišetšwa go nea bao e bonagalago e ka ba bareki ba tsogo-le-kobong. Ka ge tekanyo ya kgobogo ye e oketšegile, mafelelo e bile a kotsi. Ngwaga-kgolong o fetilego, thulaganyo ya kgwebo ya “segwera”​—mekgwa e gobogilego ya kgwebo yeo e thekgago ba sego kae bao ba nago le tokelo bao ba nago le dikgokagano tše dibotse​—go bolelwa gore e sentše maemo a tša boiphedišo a dinaga ka moka.

Ka ntle le pelaelo, bao ba tlaišwago kudu ke kgobogo le tshenyego ya tša boiphedišo yeo e e tšweletšago ke badiidi​—bao ba bago ka sewelo boemong bja go ka nea motho le ge e le mang tsogo-le-kobong. Go bjalo ka ge The Economist e bea taba ka boripana gore “kgobogo ke feela mohuta o mongwe wa kgatelelo.” Na mohuta wo wa kgatelelo o ka phengwa goba na kgobogo ke yeo e sa phemegego? Bakeng sa go araba potšišo yeo, sa pele re swanetše go seka-seka tše dingwe tša dibaki tše dikgolo tša kgobogo.

Dibaki tša Kgobogo ke Dife?

Ke ka baka la’ng batho ba kgetha go goboga go e na le go botega? Bakeng sa ba bangwe, go goboga e ka no ba e le tsela e bonolo​—goba ge e le gabotse tsela e nnoši​—ya go hwetša seo ba se nyakago. Ka dinako tše dingwe, go nea tsogo-le-kobong go ka lokišetša mokgwa o kaone wa go phema kotlo. Ba bantši bao ba lemogago gore bo-radipolitiki, maphodisa le baahlodi go bonagala ba hlokomologa kgobogo goba gaešita le go akaretšwa go yona bona ka noši, ba fo latela mohlala wa bona.

Bjalo ka ge kgobogo e ata ka lebelo kudu, e ba yeo e amogelegago kudu go fihla ge mafelelong e fetogile mokgwa wa bophelo. Batho bao ka bomadimabe ba hwetšago megolo ya tlase ba ikwa gore  ga ba na kgetho. Ba swanetše go nyaka tsogo-le-kobong ge e ba ba tla hwetša bophelo bjo bo ba kgotsofatšago. Gomme ge bao ba amogelago tsogo-le-kobong ka kgapeletšo goba bao ba ba lefago bakeng sa go hwetša mehola e sa swanelago ba tlogelwa ba sa otlwa, ga se ba bantši bao ba ikemišeditšego go lwantšha kgobogo. Kgoši Salomo o ile a lemoga gore: “Pelo tša bana ba batho di tlala xo dira bobe, ka xe xò diêxa kôtlô ye e ahloletšwexo disenyi.”​—Mmoledi 8:11.

Ditutuetšo tše pedi tše matla tšeo di tšwelago pele di butšwetša mollo wa kgobogo ke: boithati le megabaru. Ka baka la boithati, batho bao ba gobogilego ga ba šetše tlaišego yeo kgobogo ya bona e e tlišetšago ba bangwe, gomme ba lokafatša tiro ya tsogo-le-kobong feela ka gobane e ba hola. Ge ba dutše ba hwetša mehola e oketšegilego ya dilo tše di bonagalago yeo ba e kgobelago, ke moo batho bao ba gobogilego ba tšwelago pele ba e-ba le megabaru ka mo go oketšegilego. Kgoši Salomo o itše: “Mo menônô e ataxo, xo ata le ba e jaxo; ’me beng ba yona ba holêxa ka’ng?” (Mmoledi 5:10) Go ba gona, megabaru e ka ba e lokilego bakeng sa go dira tšhelete, eupša ka mehla e itlhokomološa kgobogo le go hloka molao.

Lebaka le lengwe leo le sa swanelago go hlokomologwa ke tema yeo e kgathwago ke mmuši yo a sa bonagalego wa lefase le, yoo Beibele e mo hlaolago e le Sathane Diabolo. (1 Johane 5:19; Kutollo 12:9) Sathane o kgothaletša kgobogo ka mafolofolo. Tiro e kgolo kudu ya tsogo-le-kobong yeo e kilego ya begwa ke yeo Sathane a ilego a e nea Kriste. “Tšôna-tšé ka moka ke tlo Xo neêla tšôna, xe O ka khunama wa lothša nna.”​—Mateo 4:8, 9. 

Lega go le bjalo, Jesu o be a sa goboga gomme o ile a ruta barutiwa ba gagwe go itshwara ka tsela e swanago. Na dithuto tša Kriste e ka ba sedirišwa se se atlegago bakeng sa go lwantšha kgobogo lehono? Sehlogo se se latelago se tla ahla-ahla potšišo ye.