Kholofelo ya Tsogo e na le Matla
Kholofelo ya Tsogo e na le Matla
“Tšeo ka moka ké thsenyêxêlô; . . . ka mo tseba [Jesu Kriste], ka tseba le matla a tsoxô ya xaxwe.”—BA-FILIPI 3:8-10.
1, 2. (a) Nywageng e fetilego, moruti yo mongwe o ile a hlalosa bjang tsogo? (b) Tsogo e tla direga bjang?
NYWAGENG ya mathomong ya bo-1890, kuranta ya setšhaba e ile ya bega mabapi le thero ya moswana-noši yeo e neilwego ke moruti kua Brooklyn, New York, U.S.A. O ile a bolela gore tsogo e tla akaretša go kgoboketšwa lefsa le go tsenywa bophelo ga marapo le nama tšeo di kilego tša bopa mmele wa motho, go sa šetšwe gore di ile tša senywa ka mollo goba ka kotsi, tša lewa ke sebata goba e bile morole. Moruti o boletše gore letšatšing le lengwe la diiri tše 24, moya o be o tla fsifala ka baka la matsogo, diatla, maoto, menwana, marapo, mešifa le matlalo a batho ba dimilione tše dikete bao ba hwilego. Ditho tše di tla be di tsoma ditho tše dingwe tša mmele o swanago. Ke moka meoya e tla tla e e-tšwa legodimong le diheleng gore e tlo dula mebeleng ye yeo e tsošitšwego.
2 Tsogo ka go rulaganywa lefsa ga diathomo tša mathomong ke yeo e sa kwagalego, gomme batho ga ba na moya wo o sa hwego. (Mmoledi 9:5, 10; Hesekiele 18:4) Jehofa, Modimo wa tsogo, ga go nyakege gore a rulaganye lefsa diathomo tša selo seo mathomong se bego se bopa mmele wa motho. A ka kgona go bopela bao ba tsošitšwego mebele e mefsa. Jehofa o neile Morwa wa gagwe Jesu Kriste matla a go tsoša bahu, ka kgonagalo ya bophelo bjo bo sa felego. (Johane 5:26) Ka gona Jesu o itše: “Ké Nna tsoxô le bophelô. E a ntumetšexo ó tlo phela le xe a ka hwa.” (Johane 11:25, 26) A kholofetšo e thabišago pelo gakaakang! E re matlafaletša gore re kgotlelele diteko gaešita le go lebeletšana le lehu re le Dihlatse tša Jehofa tše di botegago.
3. Ke ka baka la’ng Paulo a ile a swanelwa ke gore a šireletše taba ya tsogo?
3 Taba ya tsogo ga e dumelelane le kgopolo ya gore batho ba na le moya o sa hwego—yeo e bego e le pono ya radifilosofi wa mo-Gerika, Plato. Ka Ditiro 17:29-34) Ba bantši bao ba bego ba ile ba bona Jesu Kriste yo a tsošitšwego ba be ba sa phela gomme go sa šetšwe go kwerwa, ba ile ba hlatsela gore o tsošitšwe bahung. Eupša barutiši ba maaka bao ba bego ba kopanela le phuthego ya Korinthe ba be ba ganetša tsogo. Ka gona Paulo o ile a šireletša ka matla thuto ye ya Bokriste go 1 Ba-Korinthe kgaolo 15. Go ithuta dipolelo tša gagwe ka kelohloko go hlatsela ka mo go sa belaetšego go ba ga kgonthe le matla a kholofelo ya tsogo.
gona, go ile gwa direga’ng ge moapostola Paulo a be a nea bohlatse go ba-Gerika ba tumilego kua Areopagus go la Athene, a šupa go Jesu, gomme a bolela gore Modimo o mo tsošitše? Pego e re: “Xe ba e-kwa à bolêla tsoxô ya bahu, ba bangwê ba kwêra.” (Bohlatse bjo bo Kwagalago bja Tsogo ya Jesu
4. Paulo o ile a nea bohlatse bofe bja go iponela ka mahlo mabapi le tsogo ya Jesu?
4 Ela hloko kamoo Paulo a thomago ka gona go e šireletša. (1 Ba-Korinthe 15:1-11) Ba-Korinthe ba be ba tla kgomarela ditaba tše dibotse tša phološo, ge feela ba be ba ka se dumelele lefeela. Kriste o hwetše dibe tša rena, a bolokwa gomme a tsošwa. Ge e le gabotse, Jesu yo a tsošitšwego o ile a tšwelela go Kefase (Petro), “a tla a bônwa ke ba lesome le metšô e mebedi.” (Johane 20:19-23) O ile a bonwa ke ba ka bago 500, mohlomongwe ge a be a laela gore: ‘Yang le dire barutiwa.’ (Mateo 28:19, 20) Jakobo o ile a mmona, go etša ge baapostola ka moka ba botegago ba ile ba mmona. (Ditiro 1:6-11) Kgaufsi le Damaseko, Jesu o ile a tšwelela go Saulo ‘e a etšago lefolotšana’—bjalo ka ge eka o be a šetše a tsošeditšwe bophelong bja moya. (Ditiro 9:1-9) Ba-Korinthe e bile badumedi ka baka la gore Paulo o ile a bolela le bona gomme ba amogela ditaba tše dibotse.
5. Tsela ya Paulo ya go bea mabaka e be e le ya mohuta mang bjalo ka ge go begilwe go 1 Ba-Korinthe 15:12-19?
5 Ela hloko tsela yeo Paulo a beago mabaka ka yona. (1 Ba-Korinthe 15:12-19) Ka ge dihlatse tše di bonego ka mahlo di bolela gore Kriste o tsošitšwe, ke bjang go ka thwego ga go na tsogo? Ge e ba Jesu a be a se a tsošwa bahung, gona go dira ga rena boboledi le tumelo ya rena ke tša lefeela, gomme re baaketši bao ba neago bohlatse malebana le Modimo ka go bolela gore o tsošitše Kriste. Ge e ba bahu ba sa tsoge, ‘re sa le dibeng tša rena,’ gomme bao ba hwilego e le ba Kriste ba timetše. Go feta moo, “xe re le ba xo holofêla Kriste bophelong byono fêla, xôna ba xo ka kwêlwa bohloko mo xo batho bohle e ka be e le bô-rena.”
6. (a) Paulo o ile a re’ng ge a be a tiišetša tsogo ya Jesu? (b) ‘Lenaba la mafelelo’ ke eng, gomme le tla fedišwa bjang?
6 Paulo o tiišetša tsogo ya Jesu. (1 Ba-Korinthe 15:20-28) Go fo etša ge Kriste e le “thakangwaxa” ya bao ba robetšego lehung, ba bangwe le bona ba tla tsošwa. Ka ge lehu le bile gona ka baka la go se kwe ga motho Adama, tsogo e gona ka motho—Jesu. Bao e lego ba gagwe ba be ba tla tsošwa nakong ya go ba gona ga gagwe. Kriste o tla ‘fediša bobuši bjohle, le bogoši bjohle le tše matla ka moka’ tšeo di lwantšhanago le bogoši bja Modimo gomme a buša e le Kgoši go fihlela ge Jehofa a bea manaba a gagwe ka moka e le bogato bja dinao tša gagwe. Gaešita le ‘lenaba la mafelelo’—lehu leo le abetšwego go Adama—le tla fedišwa ka mohola wa sehlabelo sa Jesu. Ke moka Kriste o tla bušetša Mmušo go Modimo wa gagwe le Tatagwe, a ipea ka tlase ga “E a mmeilexo mmuši wa tšohle, xore Modimo e bê Yêna Mo-ba-tšohle-xo-bohle.”
Na le Kolobeleditšwe Bahu?
7. Ke bomang bao ba ‘kolobeletšwago go ba bahu,’ gomme se se bolela’ng go bona?
7 Baganetši ba tsogo ba botšišwa gore: “Ba ba kolobeletšwaxo bahu . . . ba re’ng xe ba kolobeletšwa bahu?” (1 Ba-Korinthe 15:29) Paulo o be a sa bolele gore bao ba phelago ba swanetše go kolobeletšwa bahu, ka gobane barutiwa ba Jesu ba swanetše go ithuta, ba dumele gomme ba kolobetšwe e le motho ka o tee ka o tee. (Mateo 28:19, 20; Ditiro 2:41) Bakriste ba tloditšwego ba ‘kolobeletšwa go ba bahu’ ka go inwa tseleng ya bophelo yeo e išago lehung le tsogong. Kolobetšo ya mohuta wo e thoma ge moya wa Modimo o tsenya kholofelo ya legodimong ka go bona gomme e fela ge ba tsošwa bahung ba tsošetšwa bophelong bja moya bja go se hwe legodimong.—Ba-Roma 6:3-5; 8:16, 17; 1 Ba-Korinthe 6:14.
8. Bakriste ba ka kgonthišega ka eng gaešita le ge Sathane le bahlanka ba gagwe ba ka ba bolaya?
8 Bjalo ka ge mantšu a Paulo a bontšha, kholofelo ya tsogo e dira gore Bakriste ba kgone go kgotlelela bothata iring e nngwe le e nngwe gotee le go lebeletšana le lehu letšatši le lengwe le le lengwe ka baka la go dira modiro wa go bolela ka Mmušo. (1 Ba-Korinthe 15:30, 31) Ba a tseba gore Jehofa a ka kgona go ba tsoša ge e ba a dumelela Sathane le bahlanka ba gagwe ba ba bolaya. Ke Modimo a nnoši yo a ka kgonago go fediša moya wa bona goba bophelo bja bona Gehenna, yeo e swantšhetšago phedišo ya ka mo go sa felego.—Luka 12:5.
Go Nyakega ga go Phakgama
9. E le gore kholofelo ya tsogo e tle e be e matlafatšago bophelong bja rena, ke eng seo re swanetšego go se phema?
9 Kholofelo ya tsogo e ile ya matlafatša Paulo. Ge a le Efeso, manaba a gagwe a ka ba a ile a mo lahlela ka lepatlelong gore a lwantšhane le dibata. (1 Ba-Korinthe 15:32) Ge e ba e le gore seo se ile sa direga, o ile a hlakodišwa go etša ge Daniele a ile a hlakodišwa ditaung. (Daniele 6:17-23; Ba-Hebere 11:32, 33) Ka ge a be a holofetše tsogong, Paulo o be a se na boemo bja kgopolo bja bahlanogi ba Juda ba mehleng ya Jesaya. Ba be ba re: “A re jeng re be re nweng, ka gobane gosasa re a hwa.” (Jesaya 22:13, Septuagint) E le gore kholofelo ya tsogo e be e matlafatšago bophelong bja rena go etša ge e ile ya dira bophelong bja Paulo, re swanetše go phema bao ba nago le moya o bjalo o sa agego. Paulo o lemošitše gore: “Le se ke la forwa. Ditlwaelano tše mpe di senya mekgwa e mebotse.” (1 Ba-Korinthe 15:33, NW) Ee, molao wo wa motheo o šoma mahlakoreng a fapa-fapanego a bophelo.
10. Kholofelo ya rena ya tsogo e ka bolokwa bjang e phela?
10 Go bao ba bego ba belaela taba ya tsogo, Paulo o itše: “Phafoxang sa ruri, Le lesê xo senya; xobane xo na le ba xo se tsebe Modimo. Ke r’yalo xore ke Le lešê dihlong.” (1 Ba-Korinthe 15:34) ‘Lebakeng le la bofelo,’ re swanetše go itshwara ka go dumelelana le tsebo e nepagetšego ya go tseba Modimo le Kriste. (Daniele 12:4; Johane 17:3) Se se tla boloka kholofelo ya rena ya tsogo e phela.
Ba Tsošwa ka Mmele wa Mohuta Mang?
11. Paulo o ile a swantšha bjang tsogo ya Bakriste ba tloditšwego?
11 Paulo ka morago o ile a swaragana le dipotšišo tše itšego. (1 Ba-Korinthe 15:35-41) Mohlomongwe boitekong bja go tsoša pelaelo tabeng ya tsogo, motho yo a nyakago go tseba a ka botšiša gore: “Bahu ba tla tsošwa bjang? Ee, ba tla tsoga ka mmele wa mohuta mang?” Bjalo ka ge Paulo a bontšhitše, peu yeo e bjalwago mobung ge e le gabotse e a hwa ge e fetoga semela se senyenyane. Ka mo go swanago, motho yo a tloditšwego ka moya o swanetše go hwa. Go fo etša ge semela se mela peung e le mmele o mofsa, le mmele o tsošitšwego wa Mokriste yo a tloditšwego o fapane le nama ya motho. Le ge a phela mohuta wa bophelo bjo bo swanago le bjo a bego a bo phela pele a e-hwa, o tsošwa e le sebopiwa se sefsa sa mmele wa moya se se kgonago go phela legodimong. Ge e le gabotse, bao ba tsošetšwago lefaseng ba tla tsošwa ka mebele ya batho.
12. Ke eng seo se bolelwago ke dipolelwana “mebele ya lexodimo” le “mebele ya lefase”?
12 Bjalo ka ge Paulo a boletše, nama ya motho e fapana le ya diphoofolo. Gaešita le nama ya diphoofolo e fapana go ya ka mehuta-huta ya tšona. (Genesi 1:20-25) “Mebele ya lexodimo” ya dibopiwa tša moya e fapana ka letago le “mebele ya lefase” ya nama. Gape go na le go fapana ka letago ga letšatši, kgwedi le dinaledi. Eupša batlotšwa ba tsošitšwego ba na le letago le legolo kudu.
13. Go ya ka 1 Ba-Korinthe 15:42-44, go bjalwa eng gomme ke eng se se tsošwago?
13 Ge a boletše ka go fapana mo go lego gona, Paulo o okeditše ka gore: “Le xo tsoxa xa bahu xo byalo.” (1 Ba-Korinthe 15:42-44) O itše: “Xo byalwa mmele o bôlaxo; xo tlo tsoxa wo o sa bolexo.” Mo Paulo a ka ba a be a bolela ka batlotšwa e le sehlopha. O bjalwa o bola lehung, o tsošwa o sa bole, o se na sebe. Le ge o nyatšwa ke lefase, o tsošetšwa bophelong bja legodimong gomme wa bonagatšwa le Kriste letagong. (Ditiro 5:41; Ba-Kolose 3:4) Lehung o bjalwa e le “mmele wa nama” gomme o tsoga e le “mmele wa môya.” Ka ge se se kgonega ka Bakriste bao ba tswetšwego ka moya, re ka kgodišega gore ba bangwe ba ka tsošetšwa bophelong lefaseng.
14. Paulo o ile a bapiša Kriste le Adama bjang?
14 Ka morago Paulo o ile a bapiša Kriste le Adama. (1 Ba-Korinthe 15:45-49) Adama motho wa pele, ‘o bile moya o phelago.’ (Genesi 2:7) “Adama wa mafêlêlô”—Jesu—‘e bile moya o phedišago.’ O neile bophelo bja gagwe e le sehlabelo sa topollo, pele bakeng sa balatedi ba gagwe ba tloditšwego. (Mareka 10:45) Ka ge e le batho, “ba swana le yêna-yola wa xo tšwa mmung,” eupša ge ba tsošitšwe ba swana le Adama wa mafelelo. Ee, sehlabelo sa Jesu se tla hola batho bohle ba kwago, go akaretša le bao ba tsošeditšwego lefaseng.—1 Johane 2:1, 2.
15. Ke ka baka la’ng Bakriste ba tloditšwego ba sa tsošwe e le ba nama, gomme ba tsošwa bjang nakong ya go ba gona ga Jesu?
15 Ge Bakriste ba tloditšwego ba e-hwa, ga ba tsošwe ka nama. (1 Ba-Korinthe 15:50-53) Mmele o bolago wa nama le madi ga o kgone go abela go se bole le Mmušo wa legodimong. Batlotšwa ba bangwe ba ka ba ba be ba se ba ka ba latswa go robala lehung. Ka go fetša tsela ya bona ya lefaseng ba botega nakong ya go ba gona ga Jesu, ba be ba tla ‘fiwa lebopo lešele, ka bjako-bjako bja panya-ga-tee.’ Ba be ba tla tsošetšwa gatee-tee bophelong bja moya ka go se bole le ka letago. Mafelelong, “monyalwa” wa legodimong wa Kriste o tla ba le palo ya 144 000.—Kutollo 14:1; 19:7-9; 21:9; 1 Ba-Thesalonika 4:15-17.
Go Fenya Lehu!
16. Go ya ka Paulo le baporofeta ba pejana, go tla direga’ng ka lehu leo le abetšwego go Adama wa modira-dibe?
16 Paulo o ile a bolela ka tsela ya phenyo gore lehu le tla fedišetšwa sa ruri. (1 Ba-Korinthe 15:54-57) Ge seo se bolago le seo se hwago se tla apara go se bole le go se hwe, go tla phethagala mantšu a: “Lehu le fedišetšwa sa ruri.” (NW) “Hee lehu! Mahloko a xaxo a kae? Hee bo-dula-bahu! Thsenyô ya xaxo e kae?” (Jesaya 25:8; Hosea 13:14) Lebolela le le tšweletšago lehu ke sebe, gomme matla a sebe e be e le Molao wo o bego o ahlolela badira-dibe lehu. Eupša ka baka la sehlabelo sa Jesu le tsogo ya gagwe, lehu leo le abetšwego go Adama wa modira-dibe ga le sa tla fenya.—Ba-Roma 5:12; 6:23.
17. Mantšu a 1 Ba-Korinthe 15:58 a šoma bjang lehono?
17 Paulo o itše: “Ké xôna, lena Bana bešo baratwa! Tiang matla, Le se kê la têkêma, Le tiêlêlê modirong wa Morêna mo xo fêla, Lè tseba xore xo itapiša xa lena xa se xa lefêla Moreneng.” (1 Ba-Korinthe 15:58) Mantšu ao a šoma go batlotšwa ba mehleng yeno le go “dinku tše dingwê” tša Jesu gaešita le ge ba ka hwa mehleng ye ya bofelo. (Johane 10:16) Go itapiša ga bona e le bagoeledi ba Mmušo ga se ga lefeela, ka gobane ba letetšwe ke tsogo. Ka gona, ka ge re le bahlanka ba Jehofa, anke re duleng re swaregile modirong wa Morena ge re sa letile letšatši leo ka lona re ka goeletšago ka lethabo gore: “Hee [lehu, NW]! Xo fenya xa xaxo xo kae”?
Kholofelo ya Tsogo e a Phethagatšwa!
18. Kholofelo ya Paulo tsogong e be e tiile gakaaka’ng?
18 Mantšu a Paulo ao a begilwego go 1 Ba-Korinthe kgaolo 15 a bonagatša gore kholofelo ya tsogo e be e e-na le matla bophelong bja gagwe. O be a kgodišegile ka mo go feletšego gore Jesu o tsošitšwe bahung le gore ba bangwe le bona ba be ba tla ntšhwa lebitleng le le tlwaelegilego la batho. Na o na le kgodišego e bjalo e tiilego? Paulo o be a lebelela mehola ya boithati e le “maudi” gomme ‘a senyegelwa ke tšohle’ e le gore a ‘tsebe Kriste le matla a tsogo ya gagwe.’ Moapostola o be a ikemišeditše go ineela lehung le le swanago le la Kriste ka kholofelo ya go amogela “tsogo ya mathomo.” Gape e bitšwa “tsoxô ya pele,” yeo e latswago ke balatedi ba Jesu ba tloditšwego ba 144 000. Ee, ba tsošetšwa bophelong bja moya legodimong, mola e le gore “bahu ba bangwê” ba tla tsošetšwa lefaseng.—Ba-Filipi 3:8-11, bapiša le NW; Kutollo 7:4; 20:5, 6.
19, 20. (a) Ke batho bafe ba pego ya Beibele bao ba tlago go tsošetšwa bophelong mo lefaseng? (b) O lebeletše pele go tsogeng ga bomang?
19 Kholofelo ya tsogo e fetogile selo sa kgonthe sa letago bakeng sa batlotšwa bao ba ilego ba botega go fihla lehung. (Ba-Roma 8:18; 1 Ba-Thesalonika 4:15-18; Kutollo 2:10) Baphologi ba ‘tlaišego e kgolo’ ba tla bona ge kholofelo ya tsogo e phethagala lefaseng ge ‘lewatle le ntšha bahu ba lona; le lehu le bo-dula-bahu di ntšha bahu ba go tšona.’ (Kutollo 7:9, 13, 14; 20:13) Gare ga bao ba tla bego ba tsošeditšwe bophelong lefaseng go tla ba go e-na le Jobo, yoo a ilego a loba barwa ba šupa gotee le barwedi ba bararo. Akanya ka lethabo la gagwe ge a tla be a ba amogela—le kamoo ba tla bego ba thabišitšwe ka gona ke taba ya gore ba na le banababo bona ba bangwe ba šupa gotee le dikgaetšedi tše dingwe tše tharo tše dibotse!—Jobo 1:1, 2, 18, 19; 42:12-15.
20 E tla ba tšhegofatšo e kgolo gakaakang ge Aborahama le Sara, Isaka le Rebeka—ee le ba bangwe ba bantši, go akaretša le “baporofeta ka moka”—ba tla be ba tsošeditšwe bophelong lefaseng! (Luka 13:28) Yo mongwe wa baporofeta bao e be e le Daniele, yo a ilego a holofetšwa tsogo ka tlase ga pušo ya Mesia. Daniele o khuditše lebitleng lebaka la nywaga e ka bago 2 500, eupša ka matla a tsogo, kgaufsinyane o tla ‘tsogela go tlo amogela kabelo ya gagwe’ e le yo mongwe wa “bakxôma lefaseng ka moka.” (Daniele 12:13; Psalme 45:16) E tla ba lethabo le legolo gakaakang go tlo amogela e sego feela bao ba botegago ba bogologolo eupša gape le tatago ka noši, mmago, morwa, morwedi goba ba bangwe ba baratiwa ba gago bao o ba tšeetšwego ke lenaba lehu!
21. Ke ka baka la’ng re sa swanela go dika-dika go direleng ba bangwe dilo tše dibotse?
21 Ba bangwe ba bagwera ba rena le baratiwa ba rena ba ka ba ba hlanketše Modimo ka nywaga-some e mentši gomme ba tšofetše. Botšofadi bo ka dira gore ba thatafalelwe ke go lebeletšana le ditlhohlo tša bophelo. Ke ga lerato gakaakang go ba nea thušo le ge e le efe yeo re ka e kgonago mo nakong ye! Ka morago re ka se ke ra itshola ge re ile ra phethagatša boikarabelo bja rena go bona ka tsela e itšego ge go ka direga gore lehu le ba hlasele. (Mmoledi 9:11; 12:1-7; 1 Timotheo 5:3, 8) Re ka kgodišega gore Jehofa a ka se ke a lebala dilo tše dibotse tšeo re di direlago ba bangwe, go sa šetšwe bogolo bja bona nywageng goba maemo a bona. Paulo o ngwadile gore: “Xe re sa na le lebaka, a re direng botse; re bo dirêlê batho bohle, xa-xolo re bo dirêlê batho ba-bô-rena ba tumêlô.”—Ba-Galatia 6:10; Ba-Hebere 6:10.
22. Go fihlela ge kholofelo ya tsogo e phethagala, ke eng seo re swanetšego go ikemišetša go se dira?
22 Jehofa ke “Radikxauxêlô, Modimo wa khomotšô yohle.” (2 Ba-Korinthe 1:3, 4) Lentšu la gagwe le a re homotša le go re thuša go homotša ba bangwe ka kholofelo e matla ya tsogo. Go fihlela ge re ka iponela phethagalo ya kholofelo yeo ka go tsošetšwa ga bahu bophelong lefaseng, anke re swaneng le Paulo yo a bego a e-na le tumelo tsogong. Eka re ka ekiša Jesu ka mo go kgethegilego, yoo kholofelo ya gagwe matleng a Modimo a go mo tsoša e ilego ya phethagala. Bao ba lego mabitleng a kgopotšo ba tla tloga ba e-kwa lentšu la Kriste gomme ba tšwa. Eka se se ka re tlišetša khomotšo le lethabo. Eupša ka godimo ga tšohle, eka re ka leboga Jehofa yo a dirilego gore phenyo godimo ga lehu e kgonege ka Morena wa rena Jesu Kriste!
Karabo ya Gago ke Efe?
• Paulo o ile a nea bohlatse bofe bja go iponela ka mahlo mabapi le tsogo ya Jesu?
• ‘Lenaba la mafelelo’ ke eng, gomme le tla fedišwa bjang?
• Tabeng ya Bakriste ba tloditšwego, go bjalwa eng gomme ke eng seo se tsošwago?
• Ke batho bafe ba pego ya Beibele bao o tlago go rata go gahlana le bona ge ba tsošetšwa bophelong lefaseng?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 16]
Moapostola Paulo o ile a šireletša taba ya tsogo ka matla
[Seswantšho go letlakala 20]
Go tsošwa ga Jobo, lapa la gagwe le ba bangwe ba bantši go tla baka lethabo le le se nago mellwane!