O ka Dula o Hlwekile Lefaseng Leo le Gobogilego Boitshwarong

MONNA e be e le yo moswanyana yo a bogegago. Mosadi yena o be a e-na le talente e bile e le yo mobotsana. Ba be ba šomela khamphani e tee. Mosadi o be a nea monna tlhokomelo ya motho ka noši kudu. Monna o be a thabela mosadi. Ba be ba rekelana dimpho. Go se go ye kae ke ge e le baratani. Monna o ile a tlogela mosadi wa gagwe ka baka la mosadi yo. Mafelelong, mosadi o ile a phetha ka go dula le monna wa gagwe le go fediša tswalano. Monna o ile a leka go boela go mosadi wa gagwe ka pelo e sa felelago. Lega go le bjalo, ka baka la ge a be a sa itshole e le ka kgonthe ga se a ka a atlega. Yo mongwe le yo mongwe yo a bego a akaretšwa o ile a tšwela pele ka bophelo, gaešita le ge ba be ba sa šireletšega.

Boitshwaro bjo bobotse bja dikopano tša botona le botshadi ga bo sa lebelelwa bjalo ka bokwala mo lefaseng le. Go phegelela maipshino le kgotsofalo mo go sa thibelegego go bonagala e le selo seo se tlwaelegilego. The New Encyclopædia Britannica e re: “Bohlotlolo bo bonagala e le selo seo se apareditšego ka bophara gomme mabakeng a mangwe bo bonagala bo tlwaelegile bjalo ka lenyalo.”

Lega go le bjalo, Jehofa Modimo o rata gore lenyalo le “xodišwê mo xohle” gomme malao a lenyalo a “se bê le dithšila.” (Ba-Hebere 13:4) Mangwalo a re: “Lesang xo iphora: Ba diotswa, le ba medimo e šele, le bahladi, le dihlôtlôlô, le ba xo dira dithšila le banna ka bôná, . . . ba ba byalo xa ba na kabêlô mmušong wa Modimo.” (1 Ba-Korinthe 6:9, 10) Ka gona, bakeng sa go thabela go amogelwa ke Modimo, re swanetše go dula re hlwekile boitshwarong lefaseng le leo le gobogilego boitshwarong.

Re ka itšhireletša bjang gore re se ke ra senywa ke ditutuetšo tšeo di re dikologilego? Kgaolong ya bo-5 ya puku ya Beibele ya Diema, Kgoši Salomo wa Isiraele ya bogologolo o nea dikarabo. Anke re hlahlobeng seo a se bolelago.

Bokgoni bja go Nagana Bakeng sa go go Šireletša

Kgoši ya Isiraele e thoma ka gore: “Ngwan’a-ka! Thaetša ’hlale bya-ka.” E oketša ka gore: “Thlaloxanyô [“temogo,” NW] ya-ka O e sêkêxêlê tsêbê. Ipolokêlê-hlê pelo-keledi; ’me melomo ya-xo e bê ya xo diša tsebô.”​—Diema 5:1, 2. 

Bakeng sa go ganetša diteko tša boitshwaro bjo bo gobogilego, re nyaka bohlale​—bokgoni bja go diriša tsebo ya Mangwalo​—le temogo goba matla a go kgethologanya magareng ga se se lokilego le se se fošagetšego le go kgetha tsela e lokilego. Re kgothaletšwa gore re ele hloko bohlale le temogo bakeng sa go diša bokgoni bja rena bja go nagana. Re ka dira se bjang? Ge re ithuta Lentšu la Modimo, Beibele, re swanetše go ela hloko tsela yeo Jehofa a dirago dilo ka yona gomme re ele hloko thato ya gagwe le merero ya gagwe. Ka go dira se, re tla be re lebiša megopolo ya rena mekerong e lokilego. Bokgoni bja go nagana bjo bo hwetšwago ka tsela ye bo dumelelana le bohlale bja go boifa Modimo le tsebo ya gona. Ge bo dirišwa gabotse, bokgoni bjo bo re šireletša gore re se ke ra tanywa ke dikgoketšo tša boitshwaro bjo bo gobogilego.

Hlokomela Legano la go Thelela

Lebaka leo ka lona bokgoni bja go nagana bo lego bohlokwa bakeng sa go kgomarela boitshwaro bjo bo hlwekilego lefaseng le le šilafetšego ke gore ditsela tša motho yo a gobogilego di a goketša. Salomo o lemoša ka gore: “Melomo ya mosadi e sexo wa xaxo [“o šele,” PK] e rothiša todi ya dinose; lexano la xaxwe le thêlêla wa makhura. Mafêlô  a tša xaxwe, ôna a baba wa lengána; ó xalefa wa lerumô la maxale a mabedi.”​—Diema 5:3, 4. 

Go seema se, motho yo a arogilego o bontšhwa e le “mosadi o šele”​—mo-gweba-ka-mmele. * Mantšu ao a goketšago mohlaselwa wa gagwe ka ona a bose wa todi ya dinose gomme a thelela go feta makhura a mohlware. Na bontši bja dikgopelo tša boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi ga di thome ka mokgwa wo? Ka mohlala, ela hloko phihlelo ya mongwaledi yo a kgahlišago wa nywaga e 27 yo a bitšwago Amy. O laodiša gore: “Mošomong go na le monna yo a nneago tlhokomelo e ntši kudu gomme o ntheta ka sebaka se sengwe le se sengwe. Go bose go fiwa tlhokomelo. Eupša ke kgona go bona gabotse gore kgahlego yeo a e bontšhago go nna ke ya tša botona le botshadi ka mo go feletšego. Ga ke tlo goketšwa ke dikgoketšo tša gagwe.” Mantšu a fekeetšago a mogoketši wa monna goba wa mosadi gantši ke ao a gogelago ka ntle le ge e ba re lemoga moko wa ona wa kgonthe. Bakeng sa se re swanetše go diriša bokgoni bja rena bja go nagana.

Mafelelo a boitshwaro bjo bo gobogilego a baba wa lengana gomme a bogale bjalo ka lerumo la magale a mabedi​—a bohloko e bile a a bolaya. Letswalo le molato, boimana bjo bo sa nyakegego goba bolwetši bjo bo fetetšwago ka dikopano tša botona le botshadi gantši ke mafelelo a bohloko a boitshwaro bjo bjalo. Gape nagana ka bohloko bjo bogolo bja maikwelo bjo bo kwewago ke molekane wa lenyalo wa motho yo a sa botegego. Tiro e tee ya go se botege e ka feleletša ka dintho tše tseneletšego kudu tšeo di ka swarelelago bophelo ka moka. Ee, boitshwaro bjo bo gobogilego bo a gobatša.

Ge a bolela ka mohuta wa bophelo bja mosadi yo a arogilego, kgoši e bohlale e tšwela pele ka gore: “Maoto a xaxwe a wêla lehung; ’naô tša xaxwe di leba kwa bo-dula-bahu. ’Tsela tša xaxwe ké xo ratha-ratha à sa tsebe; ke ka xobane à sa sware tsela ya bophelô.” (Diema 5:5, 6) Ditsela tše di gobogilego tša mosadi yo di mo lebiša lehung​—megato ya gagwe e ya bodula-bahu, e lego lebitla le le tlwaelegilego la batho. Mabapi le malwetši a fetelago ka tša botona le botshadi, kudu-kudu AIDS yeo e aparetšego, mantšu a ke a therešo gakaakang! Mafelelo a gagwe ke a swanago le a bao ba sepedišanago le yena ditseleng tša gagwe tša boradia.

Ka go kgomega mo go tšwago pelong, kgoši e eletša ka gore: “Xomme byale, lena Bana ba-ka! Kwang nna! Le se tloxêlanê le ’polêlo tša molomo wa-ka. A tsela y’axo e mo ngalê; mojakô wa ngwakô wa xaxwe O se o batamêlê.”​—Diema 5:7, 8. 

Re swanetše go emela kgole kudu ka mo go ka kgonegago le tutuetšo ya batho bao ba gobogilego. Ke ka baka la’ng re swanetše go ipepentšha ditseleng tša bona ka go theetša mmino wo o gobošago, go bogela boithabišo bjo bo gobošago goba go ipea kotsing ya diswantšho tše di kgothaletšago bootswa? (Diema 6:27; 1 Ba-Korinthe 15:33; Ba-Efeso 5:3-5) Le gona ke ga bošilo gakaakang go ipiletša tlhokomelo ya bona ka go apara le go itokiša ka tsela yeo e sego ya bothakga!​—1 Timotheo 4:8; 1 Petro 3:3, 4. 

Moputso o Phagamego Kudu

Ke ka lebaka lefe le lengwe re swanetšego go boloka tsela ya rena e le kgole kudu le yeo ya motho yo a arogilego? Salomo o araba ka gore: “O se tlo nea bašele bonatla [“seriti,” “NW”] bya xaxo, nywaxa ya xaxo wa nea o šoro. Matla a xaxo a se tlo ba a xo horiša ba šele, kudumêla y’axo e se tlo hola ba e sexo beno. O se tlo šala Ò xôlôla, Ò tloxwa ke nama ya mmele wa xaxo.”​—Diema 5:9-11.

Ka gona Salomo o gatelela moputso o phagamego kudu wa go ineela kgobogong. Bohlotlolo le go hloka seriti goba go itlhompha di a sepedišana. Na ga se mo go gobošago e le ka kgonthe go fo dira feela bakeng sa go kgotsofatša kganyogo ya rena e gobogilego goba ya motho yo mongwe? Na se ga se bontšhe go hloka boitlhompho bakeng sa go ikgotsofatša ka kopano ya botona le botshadi le motho yo e sego molekane wa rena wa lenyalo?

Lega go le bjalo, ke eng seo se akaretšwago tabeng ya ‘go nea nywaga ya rena, matla a rena le seenywa sa mošomo wa rena go bašele’? Puku e nngwe ya ditšhupetšo e re: “Ntlha ya ditemana tše ke e kwagalago: Moputso wa go se botege e ka ba o phagamego; ka gobane selo se sengwe le se sengwe seo motho a se šomelago​—maemo, matla le bohumi​—di ka lobja ka baka la go nyaka ga mosadi mo gontši ka tsela ya megabaru goba go llelwa ke setšhaba e le ge se nyaka go bušetšwa bakeng sa tshenyo e bakilwego.” Ditswalano tše di gobogilego di ka lobiša mo gontši!

Ka ge a lahlile seriti sa gagwe e bile a feditše matlotlo a gagwe, motho wa lešilo a ka ngongorega, a re: “Ke be ke re’ng kè nyatša tayô? Ke be ke re’ng xe pelo ya-ka è xana xo sôlwa? Ke be ke re’ng kè sa kwe  lentšu la baruti ba-ka? Ba ba bexo ba nthuta, ke be ke re’ng kè ba kuna tsêbê? Ke nyakil’o wêlwa ke bošula-moka kè le xar’a batho le phuthêxô.”​—Diema 5:12-14.

Ge nako e dutše e e-ya, modiradibe a ka bolela seo seithuti se sengwe se se bitšago “lelokelelo le letelele la ‘ge nkabe’: ge nkabe ke ile ka theeletša tate; ge nkabe ke se ka ka ka itšeela tsela ya-ka; ge nkabe ke ile ka tšea dikeletšo tša ba bangwe.” Lega go le bjalo, temogo ye e tla nako e šetše e ile. Bophelo bja motho yo bjale a sa hlwekago bo šetše bo sentšwe gomme botumo bja gagwe bo šilafetše. Ke ga bohlokwa gakaakang gore re ele hloko moputso o phagamego wa go tsenela boitshwaro bjo bo gobogilego pele ga ge re ka nwelela go bjona!

“Nwaa Meetse a ’Diba e Lexo sa Xaxo”

Na Beibele e šia go bolela ka dikopano tša botona le botshadi? Le gatee. Maikwelo a lerato le a tlhalalo ao a thabelwago magareng ga monna le mosadi ke dimpho tšeo di tšwago go Modimo. Lega go le bjalo, tswalano ye ya kgaufsi e swanetše go thabelwa ke balekane ba lenyalo feela. Ka gona, go monna yo a nyetšego, Salomo o kgothatša ka gore: “Nwaa meetse a ’diba e lexo sa xaxo, a tšwaxo mothôpong w’axo. Naa didiba tš’axo di seloxa kua ntlê? A nokana tša meetse di kua mekxobeng? Xo na le sa xaxo Ò nnoši, se se se naxo le mong o šele, xe e se wêna.”​—Diema 5:15-17.

‘Sediba sa gago’ le ‘mothopo wa gago’ ke dipolelo tša theto bakeng sa mosadi yo a ratwago. Go thabela dikopano tša botona le botshadi le yena go swantšhwa le go nwa meetse a lapološago. Ka go se swane le methopo ya meetse ya mafelong a batho bohle, sediba goba mothopo se lebelelwa e le thoto ya motho ka noši. E bile monna o eletšwa go ba tatago bana ka gae a e-na le mosadi wa gagwe go e na le go phatlalatša peu ya gagwe mabaleng a batho bohle, e lego gare ga basadi ba bangwe. Ka mo go kwagalago, keletšo go monna ke gore a botegele mosadi wa gagwe.

Monna yo bohlale o tšwela pele ka gore: “Sediba sa xaxo a se šexofalê, O thabêlê moxatš’axo wa mehla yela O sa le yo mofsa; yêna mo-ka thsêphê xo ratêxa, mo-ka komé ka bonatla. [A sehuba sa gagwe se go kgodiše ka mehla le mehla, PK]; O fêle O thabêla ’ratô la xaxwe.”​—Diema 5:18, 19.

“Sediba,” goba mothopo, se šupa mothopong wa kgotsofalo ya kopano ya botona le botshadi. Boipshino bja kopano ya botona le botshadi le molekane wa lenyalo bo “šegofaditšwe”​—ke bjo bo neilwego ke Modimo. Ka gona, monna o kgothaletšwa gore a thabe le mosadi wa bofsa bja gagwe. Go yena ke yo a ratwago kudu le yo botse kudu bjalo ka kgama ya tshadi, gomme ke yo a kgahlišago le yo a thabišago bjalo ka tshepe.

Salomo ka morago o botšiša dipotšišo tše pedi tšeo di sa nyakego dikarabo tšeo di rego: “Ngwan’a - ka! O ka thabêla bya’ng o šele? O ka xokarêla bya’ng mosadi e sexo wa xaxo?” (Diema 5:20) Ee, ke ka baka la’ng motho yo a lego lenyalong a swanetše go gokeletšwa tswalanong ya dikopano tša botona le botshadi ka ntle ga lenyalo ka batho bao a gahlanago le bona lefelong la mošomo, sekolong goba go gongwe?

Go Bakriste bao ba nyetšego, moapostola Paulo o nea keletšo ye: “Ke rata xo botša lena bana bešo, xore lebaka ké la pitlaxanô wa xo re ba ba naxo le basadi ba bê byalo ka ba ba se naxo nabô’.” (1 Ba-Korinthe 7:29) Se se bolela’ng? Balatedi ba Jesu Kriste ba swanetše go ‘tšwela pele ba tsoma mmušo pele.’ (Mateo 6:33, bapiša le NW.) Ka gona, banyalani  ga se ba swanela go lebiša tlhokomelo e feletšego go yo mongwe le yo mongwe wa bona moo e lego gore dikgahlego tša Mmušo di bewa maemong a bobedi maphelong a bona.

Go Nyakega ga Boitshwaro

Dikganyogo tša botona le botshadi di ka laolwa. Di swanetše go laolwa ke bao ba kganyogago go amogelwa ke Jehofa. Moapostola Paulo o ile a eletša ka gore: “Gobane ke yona thato ya Modimo; kgethego ya lena gore le tlogele bootswa, gomme yo mongwe le yo mongwe wa lena a tsebe go ithuela sebja sa gagwe [mmele wa gagwe] go kgethweng le tumišong.”​—1 Ba-Thesalonika 4:3, 4, PK.

Ka gona, bafsa ga se ba swanela go kitimela go tsena lenyalong ge ba thoma go kwa ba tsogelwa ke kganyogo ya botona le botshadi. Lenyalo le nyaka boitlamo gomme go phelela boikarabelo bjo bjalo go nyaka go gola. (Genesi 2:24) Go kaone go leta go fihla ge motho a ‘fetile lebaka la bofsa’​—nako yeo ka yona maikwelo a botona le botshadi e bago a matla gomme e le ao a ka kgopamišago kahlolo ya motho. (1 Ba-Korinthe 7:36) Le gona, ke go hloka bohlale gakaakang le gona go dira sebe gore motho yo a godilego yo a kganyogago go tsena lenyalong a tsenele ditswalano tšeo di gobogilego feela ka gobane molekane wa lenyalo yo a swanetšego a sa hwetšagale!

“Motho-mobe ó tlo Tanywa ke Molato W’axwe”

Lebaka la motheo leo ka lona boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi bo sa lokago ke gore Jehofa​—Monei wa bophelo le Motsenyi wa matla a tša botona le botshadi bathong​—ga a bo amogele. Ka gona, ge a nea tutuetšo e matla bakeng sa bohlweki bja boitshwaro, Kgoši Salomo o re: “Hleng ’tsela tša monna di bônwa ke Morêna, Ó hlatha dinaô tša xaxwe ka moka.” (Diema 5:21) Ee, ga go na selo seo se utagetšego mahlong a Modimo, yoo “re ikarabelago go yena.” (Ba-Hebere 4:13, NW) Tiro e nngwe le e nngwe ya go se hlweke ya kopano ya botona le botshadi, go sa šetšwe gore e ka ba e le ya ka sephiring gakaakang le gore mafelelo a yona mmeleng le go tša leago e ka ba afe, e swanetše go no senya tswalano ya rena le Jehofa. Ke ga bošilo gakaakang go lahlegelwa ke khutšo le Modimo ka baka la metsotso e sego mekae ya boipshino bjo bo gobogilego!

Ba bangwe bao ka go hloka dihlong ba nwelelago ditseleng tša go hloka boitshwaro go ka bonagala ba dira bjalo ka ntle le go otlwa​— eupša e sego ka lebaka le letelele. Salomo o re: “Motho-mobe ó tlo tanywa ke molato w’axwe; ó tlo tlêngwa ke thapô tša dibe tša xaxwe. O tlo hwa à s’a rutêxa; ó timetšwa ke boxolo bya bošilo by’axwe.”​—Diema 5:22, 23.

Ke ka baka la’ng motho le ge e le mang wa rena a swanetše go aroga ka tsela le ge e le efe? Go ba gona, puku ya Diema e re lemoša e sa le pele ka ditsela tše di goketšago tša lefase. Gape e bea ka pele ga rena moputso woo boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi gantši bo o nyakago​—maphelo a rena, dilo tša rena tše di bonagalago, matla a rena le seriti sa rena. Ka ponelo-pele e bjalo e nepagetšego, le ka mohla ga se ra swanela go ba boemong bja go bolela lelokelelo le letelele la “ge nkabe.” Ee, ka go diriša keletšo yeo Jehofa a e neilego ka Lentšung la gagwe leo le buduletšwego, re ka dula re hlwekile boitshwarong lefaseng le leo le gobogilego.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Diswantšho go letlakala 30]

Mafelelo a boitshwaro bjo bo gobogilego a baba wa lengana

[Diswantšho go letlakala 31]

“O thabêlê moxatš’axo wa mehla yela Ò sa le yo mofsa”