O ka Dula o Hlwekile Boitshwarong
O ka Dula o Hlwekile Boitshwarong
“Leratô la xo rata Modimo ké xe re e-ya ka melaô ya xaxwe.”
—1 JOHANE 5:3.
1. Ke phapano efe mabapi le boitshwaro yeo e bonwago bathong lehono?
NAKONG e telele e fetilego, moporofeta Maleaki o ile a budulelwa go bolela e sa le pele nako yeo ka yona boitshwaro bja batho ba Modimo e bego e tla ba bjo bo fapanego ka mo go bonagalago le bja batho bao ba sa hlankelego Modimo. Moporofeta o ngwadile gore: “Xôna Le tlo buša Lè hlatha moloki le e a sa lokaxo, Lè hlaoloxanya mo-dirêla-Morêna le e a sa Mo direlexo.” (Maleaki 3:18) Boporofeta bjoo bo a phethagatšwa lehono. Go boloka melao ya Modimo go akaretša yeo e nyakago go hlweka boitshwarong, ke tsela e bohlale le yeo e swanetšego bophelong. Lega go le bjalo, ga se ka mehla e lego tsela e bonolo. Ka lebaka le lebotse, Jesu o itše Bakriste ba swanetše go katana ka matla bakeng sa go hwetša phologo.—Luka 13:23, 24.
2. Ke kgateletšego efe ya ka ntle yeo e dirago gore go be thata go ba bangwe go dula ba hlwekile boitshwarong?
2 Ke ka baka la’ng go le thata go dula re hlwekile boitshwarong? Lebaka le lengwe ke gore go na le dikgateletšo tša ka ntle. Intaseteri ya tša boithabišo e bontšha dikopano tše di gobogilego tša botona le botshadi e le tšeo di gogelago ka lerato, tše thabišago, mola le batho ba godilego ba hlokomologa kudu ditla-morago tša tšona tše kotsi. (Ba-Efeso 4:17-19) Bontši bja dikopano tša botona le botshadi tšeo di bontšhwago di magareng ga batho ba babedi bao ba sa nyalanago. Gantši dipaesekopo le dipontšho tša thelebišene di bontšha dikopano tša botona le botshadi ditswalanong tšeo di sa tlamego. Gantši, borutho le tlhomphano di a hlokwa. Ba bantši ba be ba dutše ba bona melaetša e bjalo go tloga bjaneng. Go feta moo, go na le kgateletšego ya dithaka e matla bakeng sa go dumelelana le boemo bja lehono bja bolokologi bja boitshwaro, gomme bao ba sa dirego bjalo ka dinako tše dingwe ba a kwerwa goba gaešita le go rogwa.—1 Petro 4:4.
3. Ke ka mabaka afe a mangwe ao ba bantši lefaseng ba bago le karolo boitshwarong bjo bo gobogilego?
3 Kgateletšego ya ka gare le yona e dira gore go be thata go dula re hlwekile boitshwarong. Jehofa o bopile batho ba e-na le dikganyogo tša botona le botshadi, gomme dikganyogo tšeo e ka ba tše matla. Kganyogo e tswalana kudu le seo re se naganago, gomme boitshwaro bjo bo gobogilego bo tswalana le kgopolo yeo e sa dumelelanego le dikgopolo tša Jehofa. (Jakobo 1:14, 15) Ka mohlala, go ya ka nyakišišo ya morago bjale yeo e gatišitšwego ka go British Medical Journal, ba bantši bao ba ilego ba ba le dikopano tša botona le botshadi ka lekga la mathomo ba be ba fo nyaka go tseba gore go ba le dikopano tša botona le botshadi go bjang. Ba bangwe ba ile ba dumela gore batho ba bantši ba nywaga ya bona ba be ba kgona go ba le dikopano tša botona le botshadi, ka gona le bona ba be ba nyaka go lahlegelwa ke bokgarebe goba bosogana bja bona. Go sa dutše go le bjalo, ba bangwe ba itše ba ile ba tšewa kudu ke maikwelo a bona goba ba be ba “nwele ganyenyane ka nako yeo.” Ge e ba re nyaka go ba bao ba kgahlišago go Modimo, re swanetše go nea mabaka ka mo go fapanego. Ke monagano wa mohuta ofe woo o tlago go re thuša go dula re hlwekile boitshwarong?
Aga Ditumelo tše Matla
4. Re swanetše go dira eng e le gore re dule re hlwekile boitshwarong?
4 Bakeng sa go dula re hlwekile boitshwarong, re swanetše go lemoga gore go latela mokgwa o bjalo wa bophelo ke gabohlokwa. Se se dumelelana le seo moapostola Paulo a ilego a se ngwalela Bakriste kua Roma gore: “Le hlaoloxanyê se e lexo thatô ya Modimo, e lexo se botse le se se kxahlišaxo, se e lexo sa botlalô.” (Ba-Roma 12:2) Go lemoga gore go hlweka boitshwarong go bohlokwa go akaretša mo gontši go feta go fo tseba gore boitshwaro bjo bo gobogilego bo a solwa ka Lentšung la Modimo. Go akaretša go kwešiša mabaka ao ka ona boitshwaro bjo bo gobogilego bo solwago le kamoo re holegago ka gona ka go bo phema. A mangwe a mabaka a a ile a ahla-ahlwa sehlogong se se fetilego.
5. Ke ka baka la’ng Bakriste kudu-kudu ba swanetše go dula ba hlwekile boitshwarong?
5 Lega go le bjalo, ge e le gabotse go Bakriste mabaka a matla bakeng sa go phema boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi a tšwa tswalanong ya rena le Modimo. Re ithutile gore o tseba seo se lego kaone bakeng sa rena. Lerato leo re mo ratago ka lona le tla re thuša go hloya se sebe. (Psalme 97:10) Modimo ke Monei wa “’neô tšohle tše botse, le ’mphô tšôhle di tletšexo.” (Jakobo 1:17) O a re rata. Ge re mo kwa, re bontšha gore re a mo rata le go thabela tšohle tšeo a re diretšego tšona. (1 Johane 5:3) Le ka mohla ga re nyake go bakela Jehofa manyami le bohloko ka go tshela ditaelo tša gagwe tšeo di lokilego. (Psalme 78:41) Ga re kganyoge go itshwara ka mokgwa wo o tla dirago gore tsela ya gagwe e kgethwa le ya go loka ya borapedi e bolelwe ka tsela e gobošago. (Tito 2:5; 2 Petro 2:2) Ka go dula re hlwekile boitshwarong, re thabiša Yo a Phagamego.—Diema 27:11.
6. Go dira gore ditekanyetšo tša rena tša boitshwaro di tsebje ke ba bangwe go thuša bjang?
6 Ge re šetše re ikemišeditše go dula re hlwekile boitshwarong, tšhireletšo e oketšegilego e tla dira tumelo yeo gore e tsebje ke ba bangwe. Dira gore batho ba tsebe gore o mohlanka wa Jehofa Modimo le gore o ikemišeditše go kgomarela ditekanyetšo tša gagwe tšeo di phagamego. Ke bophelo bja gago, mmele wa gago le kgetho ya gago. Ke eng seo se lego kotsing? Tswalano ya gago e bohlokwa le Tatago wa legodimong. Ka gona, dira gore go be molaleng gore go botega ga gago boitshwarong ga se taba yeo go ka rerišanwago ka yona. E-ba yo a ikgantšhago bakeng sa go emela Modimo ka go kgomarela melao ya gagwe ya motheo. (Psalme 64:10) Le ka mohla o se ke wa hlabja ke dihlong bakeng sa go bolela ditumelo tša gago tša boitshwaro le ba bangwe. Go bolela go ka go matlafatša, gwa go šireletša le go kgothaletša ba bangwe go latela mohlala wa gago.—1 Timotheo 4:12.
7. Re ka kgomarela bjang boikemišetšo bja rena bja go dula re hlwekile boitshwarong?
7 Se se latelago, go ba bao ba ikemišeditšego go kgomarela ditekanyetšo tše di phagamego tša boitshwaro le go dira gore boemo bja rena bo tsebje, re swanetše go gata megato ya go kgomarela boikemišetšo bja rena. Tsela e nngwe ya go dira se ke ka go ba bao ba šetšago ge re kgetha bagwera. Beibele e re: “Šika le bahlale O hlalefê.” Gwerana le bao o abelanago ditekanyetšo tša boitshwaro le bona; ba tla go matlafatša. Lengwalo le gape le re: “Mokxônana-le-mašilo ó tlo thsereana.” (Diema 13:20) Go fihla bokgoleng bjo bo kgonegago, phema batho bao ba ka fokodišago boikemišetšo bja gago.—1 Ba-Korinthe 15:33.
8. (a) Ke ka baka la’ng re swanetše go fepa menagano ya rena ka dilo tšeo di loketšego? (b) Ke eng seo re swanetšego go se phema?
8 Go feta moo, re swanetše go fepa menagano ya rena ka dilo tšeo e lego therešo, bokwala, toko, tše di sekilego, tše di rategago, tša tumo e botse, tše bolo le tše di tumišegago. (Ba-Filipi 4:8) Re dira se ka go ba bao ba hlaolago go seo re se bogelago le go se bala le ka mmino wo re o theetšago. Go bolela gore dipuku tša boitshwaro bjo bo gobogilego ga di bontšhe tutuetšo e gobogilego go swana le go bolela gore dipuku tša boitshwaro bjo bo hlwekilego ga di na tutuetšo e botse. Gopola gore batho bao ba sa phethagalago ba ka wela boitshwarong bjo bo gobogilego gabonolo. Ka gona dipuku, dimakasine, difilimi le mmino tšeo di kgothaletšago maikwelo a tša botona le botshadi di tla lebiša dikganyogong tšeo di fošagetšego gomme se mafelelong se ka lebiša sebeng. Bakeng sa go kgomarela go hlweka boitshwarong, re swanetše go tlatša menagano ya rena ka bohlale bja go boifa Modimo.—Jakobo 3:17.
Megato Yeo e Lebišago Boitshwarong bjo bo Gobogilego
9-11. Bjalo ka ge go begilwe ke Salomo, ke megato efe yeo ka mo go tšwelago pele e ilego ya lebiša lesogana le itšego boitshwarong bjo bo gobogilego?
9 Gantši, go na le megato e bonagalago yeo e lebišago boitshwarong bjo bo gobogilego. Mogato o mongwe le o mongwe o gatwago, o dira gore go be thata ka mo go oketšegilego go boela morago. Ela hloko kamoo se se hlaloswago ka gona go Diema 7:6-23. Salomo o ile a bona “lesogana leo le hlaelelwago ke pelo,” (NW) goba leo le hlokago maikemišetšo a mabotse. Lesogana “le hlêhla ka mekxôba, le rarêla le tšea ka tsela ya xo feta ka lapeng la mosadi yola [wa mogweba-ka-mmele]. E be e le ka lesothwana, mantšibua.” Phošo ya lona ya mathomo ke yona yeo. Ka diiri tša šwahlane, “pelo” ya lona e ile ya le hlahla ya le iša, e sego feela setarateng le ge e le sefe, eupša moo le tsebago gore mogweba-ka-mmele gantši a ka hwetšwa gona.
10 Ka mo go latelago re bala gore: “Mosadi yola šó! Ó a mo hlakanetša; ’aparô ké tša seotswa, pelo ké ya bomenetša.” Ga bjale le a mmona! Le be le ka gomela morago gomme la ya gae, eupša se se thata go feta le ge e le neng pele, kudu-kudu ka ge le fokola boitshwarong. O a le swara gomme a le atla. Ka ge le dumetše go atlwa, ga bjale le theetša go phegelela ga gagwe mo go goketšago, o re: “Ke be ke sa le wa xo nthša didimo; lehono xôna ke phethile kênô tša-ka.” Didimo di be di akaretša nama, bupi, makhura le beine. (Lefitiko 19:5, 6; 22:21; Numeri 15:8-10) Ka go bolela ka tšona, a ka ba a be a šišinya gore o be a sa fokole moyeng gomme ka nako e swanago, a ka ba a be a dira gore le tsebe gore go be go e-na le dilo tše dintši tše dibotse bakeng sa go ja le go nwa ka ngwakong wa gagwe. O le kgopela ka gore: “Tlaa re y’o thabišana ka leratô xo bê xo sê, re y’o iphsina ka xo ratana.”
11 Ga go thata go bona ditla-morago e sa le pele. “A mo kxôna ka ’leme la xaxwe la boreledi.” Le mo latela ge a e-ya ngwakong wa gagwe “bo-ka pholo è išwa thlabong” le go “etša nonyana x’e kxanyêlêla sefung.” Salomo o phetha ka mantšu a šišinyago kgopolo a gore: “Le sa tsebe gore se se akaretša bophelo bja lona ka noši.” (NW) Bophelo bja lona bo a akaretšwa ka gobane “diotswa le ba ba xobošaxo tšeanô, Modimo ó tlo ba sekiša.” (Ba-Hebere 13:4) A thuto e matla gakaakang bakeng sa bobedi banna le basadi! Re swanetše go phema go gata gaešita le megato ya mathomo tseleng yeo e lebišago go se amogelweng ke Modimo.
12. (a) Ke eng seo se bolelwago ke polelwana ‘go hlaelelwa ke pelo’? (b) Re ka aga matla a boitshwaro bjang?
12 Ela hloko gore lesogana la pegong le be le ‘hlaelelwa ke pelo.’ Polelwana ye e re botša gore dikgopolo tša lona, dikganyogo, maikwelo a borutho, maikwelo le dipakane tša lona bophelong di be di sa dumelelane le seo Modimo a se amogelago. Go fokola ga lona boitshwarong go ile gwa lebiša go ditla-morago tše kotsi. ‘Mehleng ye ya bofelo’ e hlobaetšago, go nyakega maiteko bakeng sa go aga matla a boitshwaro. (2 Timotheo 3:1) Modimo o dira tokišetšo bakeng sa go re thuša. O nea diboka tša phuthego ya Bokriste bakeng sa go re kgothaletša tseleng e nepagetšego le go re kopanya le ba bangwe bao ba nago le pakane e swanago le ya rena. (Ba-Hebere 10:24, 25) Go na le bagolo ba phuthego bao ba re dišago le go re ruta ditsela tša go loka. (Ba-Efeso 4:11, 12) Re na le Lentšu la Modimo, Beibele bakeng sa go re hlahla. (2 Timotheo 3:16) Le gona ka dinako ka moka, re na le sebaka sa go rapelela moya wa Modimo bakeng sa go re thuša.—Mateo 26:41.
Go Ithuta Dibeng tša Dafida
13, 14. Kgoši Dafida o ile a akaretšwa bjang sebeng se segolo?
13 Lega go le bjalo, ke mo go nyamišago gore gaešita le bahlanka bao ba tumilego ba Modimo ba ile ba akaretšwa boitshwarong bjo bo gobogilego bja tša botona le botshadi. Motho yo mongwe yo bjalo e be e le Kgoši Dafida, yo a ilego a hlankela Jehofa ka potego ka nywaga-some e mentši. Ga go na pelaelo gore o be a rata Modimo ka mo go tseneletšego. Lega go le bjalo, o ile a nwelela tseleng ya sebe. Bjalo ka lesogana leo Salomo a hlalositšego ka lona, go be go e-na le megato yeo e ilego ya lebiša sebeng sa Dafida gomme ke moka sa gola.
14 Dafida ka nako yeo o be a le nywageng ya magareng, mohlomongwe nywageng ya gagwe ya mathomong a bo-50. A le godimo ga tlhaka ya ntlo ya gagwe, o ile a bona Batseba yo mobotse a hlapa. O ile a nyakišiša ka yena gomme a tseba gore ke mang. O ile a lemoga gore monna wa gagwe, Uria, o be a ile go rakelela Raba, motse wa ba-Amoni. Dafida o ile a dira gore a tlišwe ngwakong wa gagwe wa bogoši gomme a ba le dikopano tša botona le botshadi le yena. Ka morago, dilo di ile tša thatafala—o ile a hwetša gore Dafida o mo imišitše. A holofela gore Uria o be a tla fetša bošego le mosadi wa gagwe, Dafida o ile a mmitša gore a boe ntweng. Ka tsela yeo, go tle go bonagale eka Uria ke tatago ngwana wa Batseba. Eupša Uria ga se a ka a ya ngwakong wa gagwe. A le tlalelong ya go bipa sebe sa gagwe, ke moka Dafida a gomišetša Uria Raba ka lengwalo leo le yago go tona ya madira leo le rego Uria o swanetše go bewa boemong bjoo a bego a tla bolawa go bjona. Ka gona Uria o ile a lahlegelwa ke bophelo bja gagwe, gomme Dafida a nyala mohlologadi yo pele ga ge batho bohle ba ka tseba gore o imile.—2 Samuele 11:1-27.
15. (a) Sebe sa Dafida se ile sa pepentšhwa bjang? (b) Dafida o ile a arabela bjang kgalemelong ya Nathane ya bokgoni?
15 Go bonala gore maano a Dafida a go uta sebe sa gagwe a ile a šoma. Go ile gwa feta dikgwedi. Ngwana—morwa—o ile a belegwa. Ge e ba Dafida o be a gopola tiragalo ye ge a be a hlama Psalme 32, gona go molaleng gore letswalo la gagwe le ile la mo tlaiša. (Psalme 32:3-5) Lega go le bjalo, sebe se be se sa utagala go Modimo. Beibele e re: “Taba yé Dafida a e dirilexo e be e befetše Morêna.” (2 Samuele 11:27) Jehofa o ile a roma moporofeta Nathane, yoo ka bokgoni a ilego a lebeletšana le Dafida mabapi le seo a se dirilego. Dafida o ile a ipolela dibe kapejana gomme a kgopela tebalelo ya Jehofa. Go itshola ga gagwe ga kgonthe go ile gwa tliša poelano le Modimo. (2 Samuele 12:1-13) Dafida ga se a ka a kgopišwa ke kgalemelo. Go e na le moo, o ile a bontšha boemo bja kgopolo bjo bo hlaloswago go Psalme 141:5 gore: “Xe moloki a nkôtla, xôna ké leratô; xe a nkxalema, ké xo tlôla hlôxô makhura; hlôxô ya-ka xa e xane xe a boeletša.”
16. Ke temošo le keletšo dife tšeo Salomo a ilego a di nea mabapi le dikarogo?
16 Salomo yo e bego e le morwa wa bobedi wa Dafida le Batseba, a ka ba a ile a naganišiša ka tiragalo ye e nyamišago bophelong bja tatagwe. Ka morago o ngwadile gore: “Mmipa-dikaroxô-tš’axwe xa a lêtlêxe; xo tlo xauxêlwa e a ipexaxo ’me a lahla dikaroxô.” (Diema 28:13) Ge e ba re wela sebeng se segolo, re swanetše go kwa keletšo ye e buduletšwego, yeo e lego bobedi temošo le lentšu la keletšo. Re swanetše go ipolela go Jehofa gomme re batamele bagolo ba phuthego bakeng sa thušo. Boikarabelo bjo bohlokwa bja bagolo ke go thuša go retolla bao ba wetšego sebeng.—Jakobo 5:14, 15.
Go Kgotlelela Mafelelo a Sebe
17. Le ge Jehofa a lebalela dibe, ke eng seo a sa re šireletšego go sona?
17 Jehofa o ile a lebalela Dafida. Ka baka la’ng? Ka gobane Dafida e be e le monna wa go botega, ka gobane o be a gaugela ba bangwe le ka gobane go itshola ga gagwe e be e le ga kgonthe. Lega go le bjalo, Dafida ga se a šireletšwa go ditla-morago tše kotsi tšeo di ilego tša latela. (2 Samuele 12:9-14) Go a swana le lehono. Gaešita le ge Jehofa a sa tliše bobe go bao ba itsholago, ga a ba šireletše go ditla-morago tša tlhago tša ditiro tša bona tše mpe. (Ba-Galatia 6:7) Gare ga mafelelo a boitshwaro bjo bo gobogilego bja tša botona le botshadi e ka ba tlhalo, boimana bjo bo sa nyakwego, malwetši a fetetšwago ka kopano ya botona le botshadi le go lahlegelwa ke go botwa le tlhompho.
18. (a) Paulo o ile a botša phuthego ya Korinthe gore e swaragane bjang le taba ya boitshwaro bjo bo gobogilego o šoro bja botona le botshadi? (b) Jehofa o bontšha bjang lerato le kgaugelo go badiradibe?
18 Ge e ba rena ka noši re ile ra dira sebe se segolo, go bonolo go ikwa re nyamile pelong ge re tlaišwa ke ditla-morago tša diphošo tšeo re di dirilego. Lega go le bjalo, ga se ra swanela go dumelela selo le ge e le sefe se re thibela gore re se ke ra itshola gomme ra boelanywa le Modimo. Lekgolong la pele la nywaga, Paulo o ile a ngwalela ba-Korinthe gore ba swanetše go ntšha motho yo a dirago bootswa le wa leloko la kgaufsi ka phuthegong. (1 Ba-Korinthe 5:1, 13) Ka morago ga ge motho a itshotše e le ka kgonthe, Paulo o ile a laela phuthego gore: ‘Le mo lebaleleng ka botho le go mo homotša gomme le tiiše lerato la lena go yena.’ (2 Ba-Korinthe 2:5-8, bapiša le NW.) Keletšong ye yeo e buduletšwego, re bona lerato le kgaugelo tša Jehofa go badiradibe bao ba itsholago. Barongwa legodimong ba a thaba ge modiradibe a sokologa.—Luka 15:10.
19. Go nyamišwa e le ka kgonthe ke tsela e fošagetšego go ka lebiša meholeng efe?
19 Gaešita le ge re nyamišitšwe ke tsela e fošagetšego, manyami ao a ka re welago a ka re thuša gore ‘re itote gore re se arogele bokgopong gape.’ (Jobo 36:21) Ka kgonthe, ditla-morago tše kotsi tša sebe di swanetše go re thibela go boeletša phošo. Go feta moo, Dafida o ile a diriša phihlelo e bohloko yeo a e hweditšego boitshwarong bja gagwe bja sebe bakeng sa go eletša ba bangwe. O itše: “Ke [tla] ruta baaroxi ’tsela tš’axo; ’me ba-dira-dibe ba boêlê xo Wêne.”—Psalme 51:13.
Lethabo le Tlišwa ke go Hlankela Jehofa
20. Ke mehola efe yeo e tlišwago ke go kwa ditekanyetšo tša Modimo tša go loka?
20 Jesu o itše: “Wa lehlôxônôlô ké eo a kwaxo Lentšu la Modimo ’me a le lôtôla.” (Luka 11:28) Go kwa dinyakwa tša Modimo tša go loka go tliša lethabo gona bjale le nakong e tlago e sa felego. Ge e ba re ile ra dula re hlwekile boitshwarong, anke re tšweleng pele ka tsela yeo ka go diriša ka mo go holago ditokišetšo ka moka tšeo Jehofa a di dirilego bakeng sa go re thuša. Ge e ba re wetše boitshwarong bjo bo gobogilego, anke re kgothatšwe ke go tseba gore Jehofa o ikemišeditše go lebalela bao ba itsholago e le ka kgonthe, gomme a re ikemišetšeng gore le ka mohla re se bušeletše sebe.—Jesaya 55:7.
21. Ke go diriša keletšo efe ya moapostola Petro mo go ka re thušago go dula re hlwekile boitshwarong?
21 Kgaufsinyane lefase le leo le sa lokago le tla feta, gotee le boemo bja lona bja kgopolo bjo bo gobogilego le mekgwa ka moka ya lona. Ka go dula re hlwekile boitshwarong, re tla holega gona bjale le ka mo go sa felego. Moapostola Petro o ngwadile gore: “Ké xôna Baratexi, xe Le letetše tšeo, phêxêlêlang xo tlo hwetšwa kè Yêna Lè se na bosodi le senyalô, Lè le ba moláô. . . . Ka xe Lè le ba xo tseba, Le itôtê xore batimedi bao ba xo se tsebe molaô ba se kê ba Le xôxa la tloxa moo xo lexo mothêô wa lena wo o tiilexo.”—2 Petro 3:14, 17.
Na o ka Hlalosa?
• Ke ka baka la’ng go ka ba thata go dula re hlwekile boitshwarong?
• Ditsela tše dingwe tša go thekga boikemišetšo bja rena bja go latela ditekanyetšo tše di phagamego tša boitshwaro ke dife?
• Ke dithuto dife tšeo re ka ithutago tšona ka dibe tša lesogana leo Salomo a boletšego ka lona?
• Ke eng seo mohlala wa Dafida o re rutago sona mabapi le go itshola?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 13]
Ke tšhireletšo go dira gore ba bangwe ba tsebe boemo bja gago ditabeng tša boitshwaro
[Diswantšho go letlakala 17]
Ka ge Dafida a ile a itshola e le ka kgonthe, Jehofa o ile a mo lebalela