Na o ka “Kxetholoxanya Botse le Bobe”?

“Lekang xo hlatha se se kxahlaxo Morêna.”​—BA-EFESO 5:10.

1. Ke ka tsela efe bophelo lehono e ka bago bjo bo gakantšhago, gomme ka baka la’ng?

“MORÊNA, ke a tseba; motho tsela y’axwe xa’ e buše; le monna mo a yaxo xa’ ikiše, le xe a xata a tiiša.” (Jeremia 10:​23) Ntlha ye e bohlokwa yeo Jeremia a e lemogilego e šoma kudu go rena lehono. Ke ka baka la’ng? Ke ka gobane bjalo ka ge Beibele e boletše e sa le pele re phela “dinako[ng] tše hlobaetšago tšeo go lego thata go lebeletšana le tšona.” (2 Timotheo 3:1, NW) Letšatši le lengwe le le lengwe re lebeletšana le maemo a gakantšhago ao a nyakago gore re dire diphetho. E le tše kgolo goba tše nyenyane, diphetho tše di ka itlhatsela e le tše šomago go pheleng ga rena gabotse​—mmeleng, maikwelong le moyeng.

2. Ke dikgetho dife tšeo di ka lebelelwago di sa re selo, gomme Bakriste ba ineetšego ba di lebelela bjang?

² Dikgetho tše dintši tšeo re di dirago bophelong bja rena bja ka mehla di ka lebelelwa e le mokgwa wa ka mehla goba e le tše di sa rego selo. Ka mohlala, letšatši le lengwe le le lengwe re swanelwa ke go kgetha diaparo tšeo re di aparago, dijo tšeo re di jago, batho bao re ba bonago le tše dingwe. Gantši re dira diphetho tše ka mo go itiragalelago, ka go se nagane. Eupša na ditaba tše bjalo ke tše di sa rego selo e le ka kgonthe? Go Bakriste ba ineetšego, ke taba e tseneletšego gore dikgetho tšeo re di dirago ka diaparo tša rena le ka ponagalo, go ja ga rena le go nwa le polelong ya rena le mokgwa woo ka mehla o bontšhago tema ya rena bjalo ka bahlanka ba Modimo yo a Phagamego Kudu, Jehofa. Re gopotšwa ka mantšu a moapostola Paulo a rego: “Ké xôna xe Le e-ja, xe Le e-nwa, tšohle tše Le di diraxo Le di dirê xore Modimo a rêtwê ka tšôna.”​—1 Ba-Korinthe 10:​31; Ba-Kolose 4:6; 1 Timotheo 2:​9, 10.

3. Ke diphetho dife tše e lego tša bohlokwa bjo bogolo e le ka kgonthe?

³ Ka godimo ga moo go na le dikgetho tšeo e lego tša bohlokwa kudu. Ka mohlala, phetho ya go tsena lenyalong goba ya go dula o se lenyalong ka ntle le pelaelo e na le mafelelo a tseneletšego le a ka mo go sa felego bophelong bja motho. Ka ntle le pelaelo, go kgetha motho yo a swanetšego bakeng sa go nyalana le yena, go ba molekane wa bophelo ka moka ga se taba e nyenyane. * (Diema 18:​22) Go oketša moo, go kgetha ga rena bagwera, batho bao re tlwaelanago le bona, thuto, mošomo le boithabišo di kgatha tema e tutuetšago gaešita le e kgolo boemong bja rena bja moya​—le go pheleng ga rena gabotse ka mo go sa felego.​—Ba-Roma 13:​13, 14; Ba-Efeso 5:​3, 4.

4. (a) Ke bokgoni bofe bjo e tlago go ba bjo bo holago kudu? (b) Ke dipotšišo dife tšeo di swanetšego go hlahlobja?

 ⁴ Re lebeletšane le tše ka moka, ke mo go holago e le ka kgonthe go rena go ba le bokgoni bja go kgethologanya magareng ga se sebotse le se sebe goba magareng ga seo se bonagalago e le se sebotse le seo e lego se sebotse e le ka kgonthe. Beibele e lemoša gore: “Xo na le ditsela tše O rexo di lokile; ’me kwa pele ya tlo ba tša lehu.” (Diema 14:​12) Ka gona, re ka botšiša gore: ‘Re ka hlagolela bjang bokgoni bja go kgethologanya magareng ga se sebotse le se sebe? Re ka retologela kae bakeng sa go hwetša tlhahlo e nyakegago ge re dira diphetho? Ke eng seo batho nakong e fetilego le mo nakong ye ba se dirilego tabeng ye, gomme mafelelo e bile afe?’

‘Filosofi le Bofora bja Lefela’ tša Lefase

5. Bakriste ba pele ba phetše lefaseng la mohuta mang?

⁵ Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba phetše lefaseng leo le bego le bušwa ke melao le dikgopolo tša ba-Gerika le ba-Roma. Ka lehlakoreng le lengwe, go be go na le boiketlo le matsaka tša tsela ya ba-Roma ya bophelo yeo e bego e lebelelwa ke ba bantši e le selo se se kganyogegago. Ka go le lengwe, sehlopha sa batho bao ba swanago ka dikgopolo sa mehleng yeo se be se thabišwa e sego feela ke dikgopolo tša Plato le Aristotle eupša gape le ke tšeo tša batho ba bafsa bao ba dumelago thuto e swanago goba bao ba latelago morutiši o tee ba bjalo ka ba-Epikure le ba-Stoiki. Ge moapostola Paulo a be a e-tla Athene leetong la gagwe la bobedi la boromiwa, o ile a lebeletšana le bo-radifilosofi ba ba-Epikure le ba-Stoiki bao ba ilego ba ikwa ba phagametše “mmolabodi eo,” Paulo.​—Ditiro 17:18.

6. (a) Ke eng seo Bakriste ba bangwe ba pele ba ilego ba lekega go se dira? (b) Paulo o ile a nea temošo efe?

⁶ Ka gona, ga go thata go kwešiša lebaka leo ka lona ba bangwe gare ga Bakriste ba pele ba ilego ba gogelwa ditseleng tša bofora le mekgweng ya bophelo ya batho bao ba ba dikologilego. (2 Timotheo 4:​10) Bao e bego e le karolo e kgolo ya tshepedišo yeo ba ile ba bonagala ba thabela mehola e mentši, gomme diphetho tšeo ba ilego ba di dira di ile tša bonagala e le tše di kwagalago. Lefase le ile la bonagala le e-na le selo se itšego sa bohlokwa gore le ka se nea seo tsela ya bophelo ya Bakriste ba ineetšego e bego e sa se nee. Lega go le bjalo, moapostola Paulo o ile a lemoša ka gore: “Lebelelang gore e be e mongwe a ka le thopa ka filosofi yeo, ka bofora bja lefela, ka go ya ka mekgwa ya batho le ka ditaba tša mathomo a lefase, e sego ka Kriste.” (Ba-Kolose 2:8, PK) Ke ka baka la’ng Paulo a ile a bolela seo?

7. Mohola wa bohlale bja lefase ge e le gabotse ke ofe?

⁷ Paulo o neile temošo yeo ka gobane o ile a kwa e sa le pele kotsi ya kgonthe ka go nagana ka bao ba tantšwego ke lefase. Go diriša ga gagwe mantšu ‘filosofi le bofora bja lefela’ ke mo go swanetšego ka mo go kgethegilego. Lentšu “filosofi” ge e le gabotse le bolela “go rata le go phegelela bohlale.” Go dira bjalo e ka ba mo go holago. Ge e le gabotse, Beibele ka mo go kgethegilego pukung ya Diema e kgothaletša go phegelela mohuta o swanetšego wa tsebo le bohlale. (Diema 1:​1-7; 3:​13-18) Lega go le bjalo, Paulo o ile a tswalanya “filosofi” le “bofora bja lefela.” Ka mantšu a mangwe, Paulo o ile a lebelela bohlale bjo lefase le bo neago e le bofora le lefela. Go swana le palune e buduletšwego moya, e na le ponagalo ya go ba e tiilego eupša ga e na mohola wa kgonthe. E tla ba ga lefela e le ka kgonthe le mo go lego kotsi go thea kgetho ya motho ya se sebotse le se sebe selong se itšego seo e sego sa kgonthe se bjalo ka ‘filosofi le bofora bja lefela’ tša lefase.

Bao ba Rego “Bobe ba re ké Botse, ’me Botse ba re ké Bobe”

8. (a) Batho ba retologela go mang bakeng sa keletšo? (b) Ke mohuta ofe wa keletšo wo o phatlalatšwago?

⁸ Dilo ga se tšeo di fapanego kudu lehono. Mošomong o mongwe le o mongwe wo batho ba o katanelago, go na le ditsebi tše dintši. Baeletši ba tša manyalo le malapa, ditlhodi, dingaka tše di sa dumelelwago ka molao, balepi ba dinaledi, bao ba dirišanago le meoya le ba bangwe ba ikemišeditše go nea keletšo​—ka tefo. Eupša go newa mohuta ofe wa keletšo? Gantši ditekanyetšo tša Beibele mabapi le boitshwaro di beelwa ka thoko bakeng sa go dira sekgoba sa  seo go thwego ke boitshwaro bjo bofsa. Ka mohlala, morulaganyi wa kuranta e phatlalatšwago kua Canada ya The Globe and Mail ge a bolela ka go gana ga mmušo go ngwadiša “manyalo a batho ba bong bjo bo swanago” o re: “Ngwageng wa 2000, ke mo go sa kwagalego gore baratani bao ba ineetšego ba ganetšwe kganyogo ya bona ya kgonthe ka gobane e le ba bong bjo bo swanago.” Tshekamelo ya lehono ke ya go kgotlelela, e sego ya go ganetša. Selo se sengwe le se sengwe se lebelelwa e se sa kgonthe; ga go sa na kgonthišego ka se sebotse le se sebe.​—Psalme 10:​3, 4.

9. Ke eng seo batho bao gantši ba lebelelwago ba hlomphega setšhabeng ba se dirago?

⁹ Ba bangwe ba lebelela go bao ba atlegilego ka tša leago le ka ditšhelete​—bahumi le bao ba tumilego​—e le mehlala ya bona go direng diphetho. Gaešita le ge bahumi le batho bao ba tumilego ba lebelelwa e le ba hlomphegago lekokong la lehono, ba fo bolela feela ka go botega le go ba le kholofelo gomme ba sa dire bjalo. Lesolong la go tsoma matla le tšhelete, ba bantši ga ba bethwe ke letswalo ka go hlokomologa melao gomme ba gatakela melao ya motheo ya boitshwaro. Bakeng sa go fihlelela botumo, ba bangwe ka go se be le taba ba lahla melao e hlomilwego le ditekanyetšo gomme ba kaonefatša mokgwa wo o makatšago le o tšhošago. Mafelelo a se ke lekoko leo le tutueditšwego ke tšhelete le leo le tlogelelago dilo leo go lona molao e lego gore, “Selo se sengwe le se sengwe se dumeletšwe.” Na go a makatša gore batho ba gakanegile le go timela ge go tliwa tabeng ya se sebotse le se sebe?​—Luka 6:39.

10. Mantšu a Jesaya mabapi le se sebe le se sebotse a ile a itlhatsela bjang e le a therešo?

¹⁰ Mafelelo a kotsi a diphetho tšeo di sego bohlale ao a dirilwego motheong wa tlhahlo e fošagetšego a re dikologile​—go thubega ga manyalo le malapa, go dirišwa gampe ga dihlare-tagi le bjala, dihlopha tša bafsa tše kotsi, mokgwa wa go ba le dikopano tša botona le botshadi le batho ba bantši, malwetši a fetetšwago ka dikopano tša botona le botshadi ge re bala tše sego kae feela. Ge e le gabotse, re ka letela bjang gore dilo di be ka mo go fapanego ge batho ba hlokomologa ditekanyetšo ka moka goba dintlha tša tšhupetšo ge go tliwa tabeng ya se sebotse le se sebe? (Ba-Roma 1:​28-32) Go fo ba bjalo ka ge moporofeta Jesaya a boletše: “Kotsi e tlo wêla ba ba rexo bobe ba re ké botse, ’me botse ba re ké bobe; ba ba beaxo lefsifsi ba re ké seetša; seetša ba re ké lefsifsi; se se xalakaxo ba re ké se bose, se bose ba re se a xalaka. Kotsi e tlo wêla ba ba ithsemaxo ba bohlale, ba re re n’e thlaoloxanyô.”​—Jesaya 5:​20, 21.

11. Ke ka baka la’ng e se mo go kwagalago go ithekga ka wena ka noši ge o kgethologanya se sebotse le se sebe?

¹¹ Therešo ya gore Modimo o ile a sekiša ba-Juda bao ba bogologolo bao ba ilego ba fetoga ‘ba go itshema ba bohlale,’ e dira gore go be bohlokwa kudu go rena go phema go ithekga ka rena ka noši bakeng sa go kgetha se sebotse le se sebe. Batho ba bantši lehono ba dumelelana le kgopolo ya gore “e-fo theetša pelo ya gago,” goba “dira seo o naganago gore se lokile.” Na kgopolo e bjalo e a kwagala? E sego go ya  ka Beibele yeo e bolelago ka mo go kwagalago gore: “Pelo ké yôna mmata-mâno-mabe, ké yôna lešaedi; e hlathwa ke mang?” (Jeremia 17:9) Na o ka ithekga ka motho wa maano-mabe le wa lešaedi go go hlahla go dira diphetho? Le gatee-tee. Ge e le gabotse, ka ntle le pelaelo o tla dira se se fapanego le seo motho yo bjalo a go botšago sona. Ke ka baka leo Beibele e re gopotšago gore: “Moipoti ké setlatla; xo phônyôkxa a yaxo ka bohlale.”​—Diema 3:​5-7; 28:26.

A re Ithuteng Seo se Amogelegago go Modimo

12. Ke ka baka la’ng re swanetše go hlaologanya “thatô ya Modimo”?

¹² Ka ge re se ra swanela go ithekga ka bohlale bja lefase goba ka rena ka noši ge go tliwa tabeng ya se sebotse le se sebe, re swanetše go dira’ng? Ela hloko keletšo ye e kwagalago e tšwago go moapostola Paulo: “Le se kê la ipapetša le ba mehla yeno; šatoxang ka xo mphsafala kxopolô, xore Le tlê Le hlaoloxanyê se e lexo thatô ya Modimo, e lexo se botse le se se kxahlišaxo, se e lexo sa botlalô.” (Ba-Roma 12:2) Ke ka baka la’ng re swanetše go hlaologanya thato ya Modimo? Ka Beibeleng, Jehofa o re nea lebaka la go lebanya eupša le matla ka gore: “Bo-ka maxodimo à le kwa xodimo kxolê le lefase, le ditsela tša-ka di xodimo kxolê le ditsela tša lena; le kêlêlô tša-ka di xodimo kxolê le tša lena.” (Jesaya 55:9) Ka gona, go e na le go ithekga ka se go thwego ke bohlale bja tlhago goba maikwelo a mabotse, re eletšwa gore: “Lekang xo hlatha se se kxahlaxo Morêna.”​—Ba-Efeso 5:10.

13. Ke bjang mantšu a Jesu a begilwego go Johane 17:3 a gatelelago go nyakega ga go tseba seo se amogelegago go Modimo?

¹³ Jesu Kriste o ile a gatelela senyakwa se ge a be a re: “Bophelô byo bo sa felexo ké xe ba Xo tseba, Wene Modimo-dimo Ò le nnoši. Ba tsebê le Moromiwa wa xaxo Jesu Kriste.” (Johane 17:3) Polelwana ya mathomo ya Segerika e fetoletšwego e le “xo tseba” e na le tlhaloso e tseneletšego kudu. Go ya ka Vine’s Expository Dictionary, e “bontšha tswalano magareng ga motho yo a tsebago le selo seo se tsebjago; tabeng ye, seo se tsebjago ke sa mohola goba sa bohlokwa go yo a se tsebago, gomme le tswalano e hlomilwego le yona ke ya mohola le ya bohlokwa.” Go ba le tswalano le motho yo mongwe go bolela se se fetago go fo tseba gore motho yoo ke mang goba gore leina la gagwe ke mang. Gape go akaretša go tseba dilo tše motho yoo a di ratago le tše a sa di ratego, go tseba melao ya gagwe, ditekanyetšo tša gagwe​—le go di hlompha.​—1 Johane 2:3; 4:8.

A re Tlwaetšeng Matla a Rena a go Nagana

14. Paulo o ile a re’ng ka phapano e kgolo magareng ga masea a moya le batho ba ba godilego?

¹⁴ Ka gona, ke bjang re ka hwetšago bokgoni bja go kgethologanya magareng ga se sebotse le se sebe? Mantšu a Paulo go Bakriste ba ba-Hebere ba lekgolong la pele la nywaga a nea karabo. O ngwadile gore: “Xobane xe motho e sa le wa xo fiwa lebese, xôna xa a ešo a lemoxa thutô ya tokô, xobane ó sa le lesea. Xe e le dijô tše  di tiilexo ké tša ba ba xodilexo, ba ba ithutilexo ba tlwaêla xo kxetholoxanya botse le bobe.” Mo Paulo o ile a bapiša “lebese,” leo a le hlalositšego temaneng e fetilego e le “ditaba tša mathômô a thutô ya Modimo,” le “dijô tše di tiilexo” tšeo e lego tša “ba ba xodilexo,” ba go “tlwaêla xo [“bao ba tlwaeditšego matla a bona a go nagana ka go a diriša go,” NW] kxetholoxanya botse le bobe.”​—Ba-Hebere 5:​12-14.

15. Ke ka baka la’ng go nyakega go šoma ka thata bakeng sa go hwetša tsebo e nepagetšego ya Modimo?

¹⁵ Sa pele, se se bolela gore re swanetše go šoma ka thata gore re hwetše tsebo e nepagetšego ya ditekanyetšo tša Modimo tše di lego ka Lentšung la gagwe, Beibele. Ga re nyake lelokelelo la melao ya gore dira se gomme o se ke wa dira se go re botša seo re ka se dirago goba re ka se se dirego. Beibele ga se puku e bjalo. Go e-na le moo, Paulo o hlalositše gore: “Xobane Mangwalô ka moka ké ma-hebetšwa-ke-Modimo, le xôna a hola batho ka xo ruta, le ka xo kxodiša le xo sokolla, le ka xo iša tokong, Xore motho wa Modimo e bê yo boló-ka-tlalô, a kxonišwê xo dira medirô e botse ka moka.” (2 Timotheo 3:​16, 17) Bakeng sa go holwa ke thuto yeo, go kgodišwa le go išwa tokong, re swanetše go diriša monagano wa rena le bokgoni bja rena bja go nagana. Se se nyaka maiteko, eupša mafelelo​—go ba “yo boló-ka-tlalô, [o] kxonišwê xo dira medirô e botse ka moka”​—ke a swanetšego e le ka kgonthe.​—Diema 2:​3-6.

16. Go bolela’ng go tlwaetša matla a motho a go nagana?

¹⁶ Ke moka, bjalo ka ge Paulo a bontšhitše, batho ba ba godilego ‘ba tlwaeditše matla a bona a go nagana go kgethologanya magareng ga se sebotse le se sebe.’ Mo re tla kgwekgweng ya taba. Polelo e rego “bao ba tlwaeditšego matla a bona a go nagana” ge e le gabotse e bolela gore “dikwi di tlwaeditšwe (bjalo ka sebapadi sa go laetša matla a mmele).” (Kingdom Interlinear Translation) Sebapadi sa go laetša matla a mmele seo se nago le phihlelo ditlabakelong tše itšego tše bjalo ka maotwana a rapa goba dikota tša go ithekga, se ka dira makatika ka motsotswana ao a bonagalago a ganetša matla-kgogedi goba melao e mengwe ya tlhago. Se kgona go laola ka mo go tletšego ditho tša sona tša mmele ka dinako ka moka, gomme se kwa ka ntle le go dika-dika gore se swanetše go sepela bjang e le gore se ka phetha modikologo wa sona ka katlego. Tše ka moka ke mafelelo a tlwaetšo e thata le go itlwaetša ka go se kgaotše.

17. Ke ka kgopolo efe re swanetšego go ba bjalo ka dibapadi tša go laetša matla a mmele?

¹⁷ Le rena ka mo go swanago re swanetše go tlwaetšwa go swana le sebapadi sa go laetša matla a mmele ge re bolela ka tsela ya moya, ge e ba re nyaka go kgonthišega gore diphetho le dikgetho tšeo re di dirago ka mehla ke tše di kwagalago. Ka dinako ka moka re swanetše go laola ka mo go tletšego dikwi tša rena le ditho tša mmele. (Mateo 5:​29, 30; Ba-Kolose 3:​5-10) Ka mohlala, na o tlwaetša mahlo a gago go se lebelele dipuku tša boitshwaro bjo bo gobogilego goba ditsebe tša gago go se theetše mmino goba polelo e nyatšegago? Ke therešo gore didirišwa tše bjalo tše di sa hlwekago di re dikologile. Lega go le bjalo, go sa dutše go ithekgile ka rena ge e ba re di dumelela gore di mele ka dipelong le menaganong ya rena. Re ka ekiša mopsalme yo a itšego: “Mahlô a-ka nka se a lebanyê le ditaba tše mpe; ke hloile ’tirô-kxopô; di ka se kê tša nkxomarêla. . . . wa maaka a ka se ême a lebana le nna.”​—Psalme 101:​3, 7.

 Tlwaetša Matla a Gago a go Nagana ka go a Diriša

18. Ke eng seo se šišinywago ke polelo e rego “ka go a diriša” tlhalosong ya Paulo mabapi le go tlwaetša matla a motho a go nagana?

¹⁸ Gopola gore matla a rena a go nagana a ka tlwaetšwa go kgethologanya se sebotse le se sebe “ka go a diriša.” Ka mantšu a mangwe, nako e nngwe le e nngwe ge re lebeletšane le phetho, re swanetše go ithuta go diriša matla a rena a monagano go lemoga melao ya motheo ya Beibele yeo e akaretšwago le kamoo e ka dirišwago ka gona. Hlagolela mokgwa wa go dira nyakišišo ka dipukung tša Beibele tšeo di newago ka “molaki e a bôtêxaxo yo bohlale.” (Mateo 24:​45) Le gona re ka tsoma thušo go Bakriste bao ba godilego. Lega go le bjalo, boiteko bja motho ka noši bjo re bo dirago bakeng sa go ithuta Lentšu la Modimo gotee le go rapela Jehofa bakeng sa tlhahlo le moya wa gagwe, di tla feleletša ka meputso e humilego.​—Ba-Efeso 3:​14-19.

19. Ke ditšhegofatšo dife tšeo e ka bago tša rena ge e ba re tlwaetša matla a rena a go nagana ka mo go tšwelago pele?

¹⁹ Ge re dutše re tlwaetša matla a rena a go nagana ka mo go tšwelago pele, morero ke gore “re se kê ra hlwa rè le bana, batho ba xo fo xapa-xapiwa le xo tšewa-tšewa ke phefô e nngwê le e nngwê ya thutô ka xo foraforetšwa ke batho, re xokwa ke maanô a xo re aroša.” (Ba-Efeso 4:​14) Go e na le moo, re ithekgile ka tsebo ya rena le kwešišo ya seo se amogelegago go Modimo, re ka dira diphetho tše bohlale, tše nyenyane le tše kgolo tšeo di re holago, tšeo di agago go barapedi-gotee le rena gomme ka godimo ga tše ka moka tše di thabišago Tatago rena wa legodimong. (Diema 27:​11) Se ke tšhegofatšo le tšhireletšo gakaakang mo dinakong tše tšeo di hlobaetšago!

[Mengwalo ya ka tlase]

Na o ka Hlalosa?

• Ke bokgoni bofe bjo bo nyakegago bakeng sa go dira diphetho tše di kwagalago?

• Ke ka baka la’ng e se ga bohlale go lebelela go batho ba ba tumilego goba go ithekga ka maikwelo a rena ka noši ge re dira phetho ya se sebotse le se sebe?

• Ke ka baka la’ng re swanetše go kgodišega ka seo se amogelegago go Modimo ge re dira diphetho, gomme re ka dira bjalo bjang?

• Go bolela’ng ‘go tlwaetša matla a rena a go nagana’?

[Dipotšišo tša Thuto]

[Seswantšho go letlakala 9]

Go lebelela go bahumi le go bao ba tumilego bakeng sa keletšo ke ga lefeela

[Seswantšho go letlakala 10]

Ka go swana le sebapadi sa go laetša matla a mmele, re swanetše go laola ka mo go feletšego dikwi tša rena le ditho tša mmele