Ke Mang a Tlago go re Aroganya le Lerato la Modimo?

“Rena a re Mo rateng, xobane ó re ratile pele.”​—1 JOHANE 4:19.

1, 2. (a) Ke ka baka la’ng go tseba gore re a ratwa go le bohlokwa go rena? (b) Ke lerato la mang leo re le nyakago kudu?

GO BOHLOKWA gakaakang go wena go tseba gore o a ratwa? Go tloga boseeng go fihla bogolong, batho ba kwa bose ge ba ratwa. Na o kile wa hlokomela ngwana a swerwe ka lerato ka matsogong a mmagwe? Gantši, go sa šetšwe gore go direga’ng go mo dikologa, ge ngwana a dutše a lebeletše ka mahlong a mmagwe ao a myemyelago, o ikwa a iketlile e bile a le khutšong matsogong a mmagwe yo a mo ratago. Goba na o gopola gore o be o le bjang nywageng ya mahlalagading yeo ka dinako tše dingwe e bago ya mpherefere? (1 Ba-Thesalonika 2:7) Ka dinako tše dingwe, o ka ba o be o sa tsebe seo o bego o se nyaka goba gaešita le go kwešiša kamoo o bego o ikwa ka gona, lega go le bjalo go be go le bohlokwa gakaakang go tseba gore tatago le mmago ba a go rata! Na e be e se mo go thušago go tseba gore o ka ya go bona ka bothata goba potšišo le ge e le efe? Ka kgonthe, bophelong ka moka, se sengwe sa dinyakwa tša rena tše dikgolo ke go ratwa. Lerato le bjalo le re kgonthišetša gore re ba bohlokwa.

² Lerato la ka mo go sa felego la batswadi ba motho ka ntle le pelaelo le tlaleletša kgolong e swanetšego gotee le teka-tekano. Lega go le bjalo, go ba le kgodišego ya gore Tatago rena wa legodimong, Jehofa, o a re rata go bohlokwa kudu boemong bja rena bja moya le go phela gabotse maikwelong. Babadi ba bangwe ba makasine wo ba ka be ba se ba ba le batswadi bao ba bego ba e-na le taba le bona e le ka kgonthe. Ge e ba go le bjalo ka wena, kgothatšega. Gaešita le ge lerato la batswadi le sa ka la ba gona goba le paletšwe, lerato le le botegago ka mo go sa kwanantšhego la Modimo le ka thuša.

3. Jehofa o kgonthišeditše batho bjang ka lerato la gagwe ka bona?

³ Ka moporofeta wa gagwe Jesaya, Jehofa o bontšhitše gore mma a ka “lebala” lesea la gagwe, eupša yena o be a ka se ke a lebala batho ba gagwe. (Jesaya 49:​15) Ka mo go swanago, Dafida o boletše ka kgodišego gore: “Xobane tate le mmê bôná ba ntloxetše; ’me Wêna Morêna O a nkamoxêla.” (Psalme 27:​10) Ke mo go beago pelo gakaakang! Go sa šetšwe gore maemo a gago ke afe, ge e ba o le tswalanong ya boineelo le Jehofa Modimo, ka mehla o swanetše go gopola gore lerato leo a go ratago ka lona le feta kgole kudu la motho le ge e le ofe!

Ipoloke Leratong la Modimo

4. Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba kgonthišetšwa bjang ka lerato la Modimo?

⁴ O tsebile neng la mathomo ka lerato la Jehofa? Mohlomongwe, phihlelo ya gago e bile e swanago ka tsela e itšego le ya Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga. Kgaolo ya bo-5 ya lengwalo la Paulo leo le yago go ba-Roma e hlalosa gabotse kamoo badira-dibe, bao ka nako e nngwe ba bego ba arogile go Modimo, ba ilego ba tseba lerato la Jehofa. Go temana 5 re bala gore: “Leratô la Modimo le thšolletšwe dipelong tša rena ka Môya o mokxêthwa wo re o filwexo.” Go temana 8, Paulo o oketša ka gore: “Xomme Modimo, leratô le a re ratilexo ka lôna, ó le bônaxatša ka xe Kriste a re hwêla rè sa le ba-dira-dibe.”

5. Ke eng seo se go thušitšego go kwešiša le go leboga bogolo bja lerato la Modimo?

⁵ Ka mokgwa o swanago, ge o be o botšwa therešo ya Lentšu la Modimo gomme o thoma go bontšha tumelo, moya o mokgethwa wa Jehofa o ile wa thoma go šoma ka pelong ya gago. Ka tsela ye o ile wa thoma go kwešiša le go leboga bogolo bja seo Jehofa a se dirilego ka go romela Morwa wa gagwe yo a rategago go tlo go hwela. Ka go rialo Jehofa o go thušitše go lemoga gabotse kamoo a ratago batho ka gona. Ge o lemogile seo, gaešita le ge o be o belegwe o le modira-dibe yo a arogilego go yena, Jehofa o butše tsela bakeng sa batho gore ba bolelwe e le ba lokilego ka tebelelo ya bophelo bjo bo sa felego, na pelo ya gago ga se ya kgomega? Na ga se wa kwa lerato la Jehofa?​—Ba-Roma 5:10.

6. Ke ka baka la’ng ka dinako tše dingwe re ka ikwa ka tsela e itšego re le kgole le Jehofa?

 ⁶ Ge o šetše o gogetšwe ke lerato la Tatago wa legodimong gomme o lokišitše bophelo bja gago gore bo amogelege go yena, o ile wa neela bophelo bja gago go Modimo. Ga bjale o thabela khutšo le Modimo. Lega go le bjalo, na ka dinako tše dingwe o ikwa ka tsela e itšego o le kgole le Jehofa? Seo se ka diragalela le ge e le mang wa rena. Eupša ka mehla gopola gore Modimo ga a fetoge. Lerato la gagwe ke le le tsepamego le leo le tiilego bjalo ka letšatši, leo le ka mohla le sa kgaotšego go romela mahlasedi a lona a borutho a seetša lefaseng. (Maleaki 3:6; Jakobo 1:​17) Ka lehlakoreng le lengwe, rena re ka fetoga​—gaešita le ge e ka ba ka lebakanyana. Ge lefase le dikologa, seripa sa polanete se širwa ke lefsifsi. Ka mo go swanago, ge e ba re furalela Modimo, gaešita le ge e ka ba ka tekanyo e nyenyane, re ka kwa go tonya tswalanong ya rena le yena. Re ka dira’ng bakeng sa go lokiša boemo bjoo?

7. Ke bjang go itlhahloba go ka re thušago go dula re le leratong la Modimo?

⁷ Ge e ba re e-kwa go arogana mo go itšego le lerato la Modimo, re swanetše go ipotšiša gore: ‘Na ke ile ka tšeela lerato la Modimo fase? Na ganyenyane-ganyenyane ke ile ka furalela ka tsela e itšego Modimo yo a phelago le yo lerato, ke bontšha go fokola ga tumelo ka ditsela tše di fapa-fapanego? Na ke beile monagano wa-ka “dilong tša nama,” go e na le go o bea “dilong tša moya”?’ (Ba-Roma 8:​5-8; Ba-Hebere 3:​12) Ge e ba re ikarogantše le Jehofa, re ka gata megato ya go lokiša ditaba bakeng sa go boela tswalanong ya kgaufsi le e borutho le yena. Jakobo o re kgothaletša gore: “Batamêlang Modimo, le Yêna a Le batamêlê.” (Jakobo 4:8) Ela hloko mantšu a Juda a rego: “ ’Me lena Baratexi Le bê ba ba ikaxetšexo xodimo xa mothêô wa tumêlô ya lena e kxêthwa-kxêthwa, Le rapêlê Lè le ba Môya o mokxêthwa. Le dulê Lè ipatile ka leratô la Modimo.”​—Juda 20, 21.

Maemo a Fetogilego ga a Kgome Lerato la Modimo

8. Ke diphetogo dife tšeo di ka tšwelelago ka mo go sa letelwago maphelong a rena?

⁸ Maphelo a rena tshepedišong ye ya dilo a dula a fetoga gantši. Kgoši Salomo o lemogile gore “nako le ditiragalo tše di sa letelwago di [re] wela bohle.” (Mmoledi 9:​11, NW) Ka mo go sa letelwago, maphelo a rena a fetoga ka mo go feletšego. Ka letšatši le lengwe re ba phetšego gabotse mmeleng gomme ka le le latelago re ka tsoga re babja o šoro. Ka letšatši le lengwe mešomo ya rena ya boiphedišo e bonagala e le e tsepamego gomme ka le le latelago ra tsoga re se na mešomo. Ka ntle le go nea temošo, lehu le ka tšea yo re mo ratago. Bakriste nageng  e nngwe ba ka thabela maemo a khutšo ka lebakanyana, ke moka, ka mo go sa letelwago, tlaišo e šoro ya hlasela. Mohlomongwe re latofatšwa ka maaka, gomme ka lebaka la se, re tlaišwa ke go hloka toka mo go itšego. Ee, bophelo ga se bjoo bo tsepamego goba bjoo bo šireletšegilego ka mo go feletšego.​—Jakobo 4:​13-15.

9. Ke ka baka la’ng e ka ba mo gobotse go hlahloba karolo ya Ba-Roma kgaolo 8?

⁹ Ge dilo tše di nyamišago di re diragalela, re ka thoma go ikwa re lahlilwe, gaešita le go nagana gore lerato la Modimo bakeng sa rena le fedile. Ka ge ka moka re hlaselwa ke ditiragalo tše bjalo, re dira gabotse go hlahloba ka kelohloko mantšu a homotšago a moapostola Paulo a ngwadilwego go Ba-Roma kgaolo 8. Mantšu ao a be a lebišitšwe go Bakriste ba tloditšwego ka moya. Lega go le bjalo, go ya ka molao wa motheo a šoma gape le go ba dinku tše dingwe, bao ba boletšwego e le baloki bjalo ka bagwera ba Modimo, go etša ge Aborahama a ile a bolelwa a lokile mehleng ya pele ga Bokriste.​—Ba-Roma 4:​20-22; Jakobo 2:​21-23.

10, 11. (a) Ke ditatofatšo dife tšeo manaba ka dinako tše dingwe a di dirago malebana le batho ba Modimo? (b) Ke ka baka la’ng Bakriste ba tloga ba se na taba le ditatofatšo tše bjalo?

¹⁰ Bala Ba-Roma 8:​31-34. Paulo o botšiša gore: “Ge Modimo a na le rena, ke mang a ka re tsogelago?” (PK) Ke therešo gore Sathane le lefase la gagwe le kgopo ba a re tsogela. Manaba a ka re latofatša ka maaka, gaešita le dikgorong tša tsheko tša naga. Batswadi ba bangwe ba Bakriste ba latofaditšwe ka gore ba hloile bana ba bona ka gobane ba sa ba dumelele go amogela megato ya tša kalafo yeo e robago molao wa Modimo goba go se ba dumelele go ba le karolo menyanyeng ya boheitene. (Ditiro 15:​28, 29; 2 Ba-Korinthe 6:​14-16) Bakriste ba bangwe bao ba botegago ba ile ba latofatšwa ka maaka ka gore ba gana go bušwa ka gobane ba be ba gana go bolaya magagabo bona ntweng goba go tšea karolo dipolitiking. (Johane 17:​16) Baganetši ba bangwe ba phatlaladitše maaka a go thomeletša mekerong ya ditaba, gaešita le go latofatša Dihlatse tša Jehofa ka maaka a gore ke sehlotswana se kotsi.

¹¹ Eupša o se ke wa lebala gore mehleng ya baapostola, go be go itšwe: “Xobane thutô yeo re tseba xore e xanetšwa mo xo fêla.” (Ditiro 28:​22) Na ruri ditatofatšo tša maaka di na le taba? Modimo ke yena a bolelago Bakriste ba therešo e le ba lokilego, a theile se go beng ga bona le tumelo sehlabelong sa Kriste. Ke ka baka la’ng Jehofa a be a ka kgaotša go rata barapedi ba gagwe ka morago ga ge a ba neile mpho e bohlokwa kudu yeo a bego a ka e nea​—e lego Morwa wa gagwe yo a rategago? (1 Johane 4:​10) Ga bjale ka ge Kriste a tsošitšwe bahung gomme a beilwe ka letsogong le letona la Modimo, o lwela Bakriste ka mafolofolo. Ke mang yoo ka mo go swanetšego a ka ganetšago go lwela ga Kriste balatedi ba gagwe goba yoo ka katlego a ka hlohlago kahlolo ya Modimo e botse ka babotegi ba gagwe? Ga go le o tee!​—Jesaya 50:​8, 9; Ba-Hebere 4:​15, 16.

12, 13. (a) Ke maemo afe ao a ka se kgonego go re aroganya le lerato la Modimo? (b) Boikemišetšo bja Diabolo bja go re bakela mathata ke bofe? (c) Ke ka baka la’ng Bakriste ba fenya ka mo go feletšego?

¹² Bala Ba-Roma 8:​35-37. Re le motho ka o tee ka o tee, na go na le ge e le mang goba selo le ge e le sefe seo se ka re aroganyago le lerato la Jehofa le Morwa wa gagwe, Kriste Jesu? Sathane a ka diriša batseta ba gagwe ba lefaseng go bakela Bakriste mathata a mantši kudu. Ngwaga-kgolong o fetilego, bana babo rena ba bantši ba Bakriste le dikgaetšedi e bile bahlaselwa ba tlaišo e šoro dinageng tše dintši. Mafelong a mangwe lehono, bana babo rena ba lebeletšana le kgateletšego ya tša boiphedišo letšatši le letšatši. Ba bangwe ba kwešwa bohloko ke tlala goba go hloka diaparo tše di lekanego. Boikemišetšo bja Diabolo ke bofe ka go bakela ga gagwe maemo a a thata? Bonyenyane, o mongwe wa merero ya gagwe ke go thibela borapedi bja therešo bja Jehofa. Sathane o nyaka go re dira gore re dumele gore lerato la Modimo le fodile. Lega go le bjalo, na go bjalo?

¹³ Go etša Paulo yoo a tsopotšego Psalme 44:​22, re ithutile Lentšu la Modimo leo le ngwadilwego. Re kwešiša gore ke ka baka la leina la Modimo ge dilo tše di diragalela rena, “dinku” tša gagwe. Go kgethagatšwa ga leina la Modimo le go godišwa ga bogoši bja gagwe bja legohle go a akaretšwa. Ke ka baka la dikgang tše bjalo tše dikgolo moo Modimo a dumeletšego diteko, e sego ka gobane ga a sa re rata. Go sa šetšwe gore maemo a gateletšago e ka ba afe, re kgonthišetšwa gore lerato la Modimo bakeng sa batho ba gagwe, go akaretša yo mongwe le yo mongwe wa rena, ga se la fetoga. Boemo le ge e le bofe bjo bo ka bonagalago e le bja go fenywa bjo re ka lebeletšanago le bjona bo tla fetoga bja phenyo ge e ba re dula re botega. Re matlafatšwa le go thekgwa ke kgonthišetšo ya lerato leo le sa senyegego la Modimo.

14. Ke ka baka la’ng Paulo a be a kgodišegile ka lerato la Modimo go sa šetšwe mathata ao Bakriste ba ka lebeletšanago le ona?

 ¹⁴ Bala Ba-Roma 8:​38, 39. Ke eng seo se kgodišitšego Paulo gore ga go na selo seo se ka aroganyago Bakriste le lerato la Modimo? Ga go na pelaelo gore diphihlelo tša Paulo tša motho ka noši ge a be a le bodireding di tiišitše kgodišego ya gore mathata a ka se ke a kgoma lerato la Modimo bakeng sa rena. (2 Ba-Korinthe 11:​23-27; Ba-Filipi 4:​13) Gape, Paulo o be a tseba morero wa Jehofa wa ka mo go sa felego le ditirišano tša nakong e fetilego le batho ba Gagwe. Na lehu ka bolona le ka fenya lerato la Modimo bakeng sa bao ba mo hlanketšego ka potego e sa kwanantšhego? Le gatee! Babotegi bao ba hwago ba tla dula ba phela monaganong wa Modimo o phethagetšego, gomme o tla ba tsoša ka nako e swanetšego.​—Luka 20:​37, 38; 1 Ba-Korinthe 15:​22-26.

15, 16. Bolela tše dingwe tša dilo tšeo le ka mohla di ka se dirego gore Modimo a kgaotše go rata bahlanka ba gagwe ba botegago.

¹⁵ Madimabe le ge e le afe ao bophelo bo ka re tlišetšago ona lehono​—e ka ba kotsi e golofatšago, bolwetši bjo bo bolayago goba masetla-pelo a tša boiphedišo​—ga go na selo seo se ka fedišago lerato la Modimo leo a ratago batho ba gagwe ka lona. Barongwa ba matla, ba bjalo ka morongwa yo a sa kwego yoo a ilego a fetoga Sathane, ba ka se ke ba tutuetša Jehofa go tlogela go rata bahlanka ba gagwe bao ba ineetšego. (Jobo 2:3) Mebušo e ka thibela, ya golega le go swara gampe bahlanka ba Modimo gomme e ka ba ya ba bitša “batho ba ba sa amogelegego.” (1 Ba-Korinthe 4:​13) Lehloyo le bjalo le le sa lokafatšwego la go hloiwa ke ditšhaba le ka hlohleletša batho gore ba re tsogele, eupša ga le tutuetše Mmuši wa legohle gore a re lahle.

¹⁶ Bjalo ka Bakriste, ga se ra swanela go boifa gore dilo le ge e le dife tšeo Paulo a di biditšego “tša mehleng yeno”​—ditiragalo le maemo tshepedišong ye ya gona bjale ya dilo​—goba “tše di sa tl’o xo tla” nakong e tlago di ka kgaotša go kgokagana ga Modimo le batho ba gagwe. Gaešita le ge meoya e matla ya lefaseng le ya legodimong e e-lwa le rena, lerato le le botegago wa go se kwanantšhe la Modimo le dula le le gona bakeng sa go re thekga. Le “bogodimo goba botlase” (PK) ga di šitiše lerato la Modimo, bjalo ka ge Paulo a gateletše. Ee, ga go na selo seo se ka bonagalago se re nyamiša, goba selo le ge e le sefe seo se ka bonagalago se e-na le tutuetšo e re phagametšego se se ka re aroganyago le lerato la Modimo; e bile ga go na sebopiwa se sengwe le ge e le sefe seo se ka senyago tswalano ya Mmopi le bahlanka ba gagwe ba botegago. Le ka mohla lerato la Modimo ga le palelwe; ke la ka mo go sa felego.​—1 Ba-Korinthe 13:8.

Tšeela Godimo Botho bjo Lerato bja Modimo ka mo go sa Felego

17. (a) Ke ka baka la’ng go ba le lerato la Modimo go “phala bophelô”? (b) Re bontšha bjang gore re tšeela godimo botho bjo lerato bja Modimo?

¹⁷ Lerato la Modimo le bohlokwa gakaakang go wena? Na o ikwa bjalo ka Dafida yo a ngwadilego gore: “Xobane botho [bjo lerato, NW] bya xaxo bo phala bophelô ka botse; molomo wa-ka o a Xo rêta. Ke tlo r’yalo kè Xo xodiša xe ke sa phela; ’atla tša-ka di lothša leina la xaxo”? (Psalme 63:​3, 4) Ge e le gabotse, na go na le selo le ge e le sefe seo bophelo lefaseng le bo ka se neago seo se phalago go thabela lerato la Modimo le bogwera bja gagwe bjo bo sa kwanantšhego? Ka mohlala, na go phegelela mošomo wa boiphedišo wo o nago le tšhelete e ntši kudu go kaone go phala go ba le khutšo ya monagano le lethabo leo le tlišwago ke go ba le tswalano ya kgaufsi le Modimo? (Luka 12:​15) Bakriste ba bangwe ba ile ba lebeletšana le kgetho ya  go latola Jehofa goba go lebeletšana le lehu. Seo se diragaletše Dihlatse tša Jehofa tše dintši dikampeng tša tshwenyo tša Nazi nakong ya Ntwa ya II ya Lefase. Ka ntle le ba sego kae feela ba sa dirago bjalo, bana babo rena ba Bakriste ba ile ba kgetha go dula leratong la Modimo, ba ikemišeditše go lebeletšana le lehu ge e ba go nyakega. Bao ka potego ba dulago leratong la gagwe ba ka kgodišega ka go amogela bokamoso bja ka mo go sa felego go Modimo, e lego selo seo lefase le ka se kgonego go re nea sona. (Mareka 8:​34-36) Eupša go na le mo gontši kudu mo go akaretšwago go feta bophelo bjo bo sa felego.

18. Ke ka baka la’ng bophelo bjo bo sa felego e le bjo bo thabišago gakaakaa?

¹⁸ Gaešita le ge go sa kgonege go phela ka mo go sa felego ka ntle le Jehofa, leka go nagana gore bophelo bjo botelele kudu bo be bo tla ba bjang ka ntle le Mmopi wa rena. E be e tla ba bja lefeela, bjo bo se nago morero wa kgonthe. Jehofa o neile batho ba gagwe mošomo o kgotsofatšago gore ba o dire mehleng ye ya bofelo. Ka gona re ka holofela gore ge Jehofa, Mophethi yo Mogolo wa Merero, a nea bophelo bjo bo sa felego, bo tla tlatšwa ka dilo tše di kgahlišago le tše di swanetšego tšeo re tla ithutago tšona le tšeo re tla di dirago. (Mmoledi 3:​11) Go sa šetšwe gore re ka ithuta mo gontši gakaakang nywaga-keteng e lego ka pele, le ka mohla re ka se tsoge re fihleletše kwešišo e feletšego ya “bodiba bya lehumô la Modimo, le bya bohlale bya xaxwe.”​—Ba-Roma 11:33.

Modimo o na le Maikwelo a Borutho ka Wena

19. Ke mantšu afe a taelano ao a nago le kgonthišetšo ao Jesu Kriste a a boditšego barutiwa ba gagwe?

¹⁹ Ka Nisani 14, 33 C.E., bošegong bja gagwe bja mafelelo le baapostola ba gagwe ba botegago ba 11, Jesu o ile a ba botša dilo tše dintši bakeng sa go ba matlafaletša seo se bego se letše ka pele. Ka moka ga bona ba kgotleletše le Jesu ditekong tša gagwe, gomme ba ikwetše lerato la gagwe ka bona. (Luka 22:​28, 30; Johane 1:​16; 13:1) Ke moka Jesu o ile a ba kgonthišetša gore: “Tate Yêna mong ó a Le rata.” (Johane 16:​27) Mantšu ao a swanetše go ba a thušitše barutiwa gakaakang go lemoga maikwelo a lerato ao Tatago bona wa legodimong a bego a e-na le wona ka bona!

20. Ke eng seo o ikemišeditšego go se dira, gomme o ka kgodišega ka eng?

²⁰ Ba bantši bao ba phelago mo nakong ye ba hlanketše Jehofa ka potego ka nywaga e masome a mantši. Ka ntle le pelaelo, pele ga bofelo bja tshepedišo ye e kgopo ya dilo, re tlo lebeletšana le diteko tše dingwe tše dintši. O se ke wa dumelela diteko tše bjalo goba dikgateletšo di go dira gore o belaele lerato la go botega wa go se kwanantšhe la Modimo leo a go ratago ka lona. Go tla ba thata go godiša ka go fetišiša ntlha ye: Jehofa o na le maikwelo a borutho ka wena. (Jakobo 5:​11) Anke yo mongwe le yo mongwe wa rena a tšwele pele a dira karolo ya gagwe, re kwe ditaelo tša Modimo ka go se kwanantšhe. (Johane 15:​8-10) Eka re ka diriša sebaka se sengwe le se sengwe go tumiša leina la gagwe. Re swanetše go matlafatša boikemišetšo bja rena bja go tšwela pele re batamela kgaufsi le Jehofa ka thapelo le go ithuteng Lentšu la gagwe. Go sa šetšwe selo le ge e le sefe seo se ka diregago ka moso, ge e ba re dira sohle seo re ka se kgonago go thabiša Jehofa, re tla dula re le khutšong, re kgodišegile ka mo go feletšego ka lerato la gagwe leo le sa palelwego.​—2 Petro 3:14.

O tla Araba Bjang?

• Bakeng sa go boloka teka-tekano ya rena ya moya le ya maikwelo, ke lerato la mang leo re le nyakago ka mo go kgethegilego?

• Ke dilo dife tšeo le ka mohla di ka se kego tša dira Jehofa gore a kgaotše go rata bahlanka ba gagwe?

• Ke ka baka la’ng go ba le lerato la Jehofa go “phala bophelô”?

[Dipotšišo tša Thuto]

[Diswantšho go letlakala 13]

Ge e ba re ikwa re arogantšwe le lerato la Modimo, re ka šomela go lokiša ditaba

[Seswantšho go letlakala 15]

Paulo o ile a kwešiša lebaka leo ka lona a bego a tlaišwa