Meetse a Neago Bophelo a a Ela Kua Andes

Dithaba tša Andes di theogela fase go ya bogareng bja Peru, di aroganya naga ka lefelo leo le omeletšego la lebopong ka bodikela gotee le sethokgwa se se teteanego le seo se nago le monola ka bohlabela. Mokokotlong woo wa thaba go dula batho ba fetago tee-tharong ya batho ba dimilione tše 27 ba Peru. Ba ka ba ba le dihlabeng tša ka godimo le mebotong ya ka mahlakoreng a dithaba tša Andes goba ka go seo se bonalago eka ke megorogorong le melapong e nonnego ya dithaba tšeo.

 DITHABA tša Andes tša mafsika a makgwakgwa di thibela go fo tsenelelwa ga bonolo go tšwa ka ntle. Ka go rialo, ba dimilione ba dulago moo ba dutše lekatana ka tsela e itšego, gantši ba sa kgongwe ke ditiragalo le ditlhabologo tša ka ntle ga naga ya bona.

Metsana e menyenyane e ile ya hlongwa go bapa le dinokana e le gore go hwetšwe meetse ao a nyakegago bakeng sa dibjalo le mehlape ya di-llama, di-alpaca, di-vicuña le dinku. Lega go le bjalo, go na le mohuta o mongwe wa meetse a bohlokwa ao a elago Andes​—meetse a lapološago a moya ao a tšwago go Jehofa, “sediba sa meetse a phelaxo.” (Jeremia 2:​13) Modimo o diriša Dihlatse tša gagwe go thuša batho ba lego metsaneng e tsoramego godimo ga Andes gore ba hwetše tsebo e nepagetšego ka yena le merero ya gagwe.​—Jesaya 12:3; Johane 17:3.

Ka ge e le thato ya Modimo gore “batho bohle ba phološwê ba fihlêlê tsebô ya therešô,” badiredi ba ba dira boiteko bjohle bakeng sa go etela ditšhaba tšeo go lego thata go ka fihlelelwa ka molaetša o neago bophelo o tšwago Beibeleng. (1 Timotheo 2:4) Molaetša wo o theilwego ka Beibeleng ke o sedimošago le o bohlokwa. O lokolotše batho ba dipelo tše di botegago ba lefelong leo ditumela-khweleng, meetlong le dikgopolong tšeo di ba dirilego gore ba boife bahu, meoya e kgopo le matla a tlhago. Sa bohlokwa le go feta, molaetša wo o ba fa kholofelo e kgahlišago ya bophelo bjo bo sa felego lefaseng la paradeise.

Go Dira Boiteko

Bagoeledi ba Mmušo bao ba etelago mafelo a a ka thoko ba swanelwa ke go dira dipeakanyo tše dintši. E le gore ba fihlelele dipelo tša batho, barutiši ba Beibele go nyakega gore ba be le tsebo e itšego ya se-Quechua goba se-Aymara, e lego maleme a mabedi a lefelong leo.

Go fihla metsaneng ya Andes ga go bonolo. Ditikologo tšeo ga di na diporo tše dintši. Tshepedišo ya tša dinamelwa ke yeo e sa šireletšegago gomme e kgongwa ke maemo a mabe a tša leratadima le a sa tlwaelegago a naga. Ka gona, Dihlatse di fihlelela batho bjang e le gore di ba nee molaetša wa Mmušo?

Bagoeledi ba nago le sebete ba ditaba tše dibotse ba amogetše tlhohlo ye gomme ba arabetše ka moya wa moporofeta Jesaya ka gore: “Ké nna é, nthomê!” (Jesaya 6:8) Ba dirišitše dikharabane tše tharo go ya ditikologong tša ka leboa, bogareng le tša ka borwa. Ba itlhamile ka mapokisi a mantši a nago le Dibeibele le dipuku tša Beibele, babulamadibogo ba mafolofolo, goba badiredi ba nako e tletšego ba bjetše dipeu tša therešo ya Beibele gare ga batho ba nago le bogwera, ba amogelago baeng le ba dipelo tše botegago ba dulago moo.

Mo ditsela tša thabeng di kgopamego gona go tloga go le kotsi. Go sepela ka katlego go tše dingwe tša tšona, dikoloi di swanetše go sepelela pele le morago. Nakong ya boemo bjo bo bjalo, moromiwa yo a bego a dutše setulong sa morago sa pese o ile a lebelela ka ntle ka lefasetere gomme a lemoga gore le lengwe la maotwana a morago le be le le ntlhaneng ya legaga la dimithara tše fetago 190! O ile a tswalela mahlo a gagwe go fihlela pese e e-ya pele.

Ditsela tše dingwe di boemong bjo bobe gomme ke tše disesane kudu. Ge e be e sepela ka katlego tikologong e bjalo ya mafsika, e nngwe ya dikharabane e be e lebile tlase ka tsela e tshesane ge e be e kopana le lori yeo e bego e rotoga. Kharabane e ile ya swanelwa ke go kata-katela morago morotogeng go fihla lefelong leo go lona bobedi bja tšona di bego di ka no kgona go feta.

Go sa šetšwe seo, ditla-morago tša maiteko a bjalo a go se nyeme moko e bile tše thabišago. Na o tla rata go kwa ka mo go oketšegilego ka maiteko ao?

“Go Nošetša” Letsha la Titicaca

Le ikadile molapong wa Dithaba tša Andes dimithara tše 3 800 ka godimo ga tekanyo ya lewatle, Letsha la Titicaca ke karolo ya ka gare ya naga yeo e lego bophagamong, leo le nago le meetse a sepelegago gabonolo ka sekepe lefaseng. Dintlha tša dithaba tše di apešitšwego ke lehlwa, tše dingwe tša tšona e le tša bophagamo bja ka godimo ga dimithara tše 6 400, ke mothopo wa bontši bja dinoka tše 25 tšeo di elelago Titicaca. Ka baka la bophagamo, tlelaemete e a tonya, gomme bao ba sa golelago tikologong yeo ba swanelwa ke go katana le malwetši a bophagamo.

Nakong e nngwe e fetilego, sehlopha sa babulamadibogo bao ba bolelago se-Quechua le  se-Aymara se ile sa tšea leeto la go ya dihlakahlakeng tša Amantani le Taquile tše di lego Letsheng la Titicaca. Ba ile ba sepela le pontšho ya diselaete e nago le sehlogo se se rego, “A Closer Look at the Churches,” e lego tlhahlobo e sa pepetletšego ya maaka a Bojakane. Karabelo e ile ya ba e kgahlišago. Monna yo mongwe o ile a amogela bana babo rena gomme a ba nea phapoši e bulegilego legaeng la gagwe mo ba bego ba ka kgona go dula le go ruta ka Beibele.

Seboka sa pele sa Amantani se gogetše batho ba 100; seboka sa Taquile se bile le ba 140. Pontšho e bile ka se-Quechua. Banyalani ba bangwe bao ba ilego ba dula kontinenteng nakong e fetilego ba itše: “E be e le nako ya gore lena Dihlatse tša Jehofa le re gopole. Re be re dutše re rapelela gore le tle.”

Ka ntle le dihlakahlaka tše tše pedi tše dikgolo, tše dingwe tša dihlakahlaka tše “phaphamalago” tše akanyetšwago go ba tše 40 Letsheng la Titicaca le tšona di šetše di fihleletšwe ka ditaba tše dibotse. Na ke dihlakahlaka tše phaphamalago? Ee, di dirilwe ka di-totora, e lego mahlaka ao a melago mafelong a mangwe ao a sa išego fase a letsha. Di-totora di melela ka meetseng gomme tša tšwelela ka ntle. Go dira sehlakahlaka, batho ba moo ba koba mahlaka, a sa dutše a tsemile medu ka letsheng, gomme ba a loga gore ba dire sethala. Ke moka sethala se kgobelwa ka leraga gomme sa tiišwa ka mahlaka a oketšegilego a segilwego. Batho ba dula ngwakwaneng ya mahlaka yeo e agilwego mo godimo ga sethala.

Dihlatse tša Jehofa di ile tša ikhweletša seketswana bakeng sa go dira boboledi go batho ba dihlakahlakeng tša Letsha la Titicaca. Seketswana se kgona go rwala batho ba 16. Ka morago ga ge di eme dihlakahlakeng tše phaphamalago, Dihlatse di sepela godimo ga dithala tša mahlaka go tloga ngwakwaneng o mongwe go ya go o mongwe. Di re di fela di e-kwa go šišinyega go se nene ka tlase ga maoto a tšona. Le ga se lefelo la bao ba hlaselwago ke bolwetši bja go tšhaba lewatle!

Ge e le ka baagi ba ba bolelago se-Aymara, ba dula mafelong a mmalwa le metsaneng go bapa le mabopo le dipheninsuleng tše di rokametšego ka letsheng. Ba ba hwetšagala gabonolo ka go diriša seketswana go e-na le go fologa go sona. Ka kakaretšo, go akanyetšwa gore batho ba 400 000 ba dula lefelong leo moo diketswana tše bjalo di tlišago molaetša wa Mmušo. Diketswana di tla šoma kudu ka nako e teletšana yeo e sa tlago.

Go Timola Lenyora la Moya

Flavio o be a dula motsaneng wa Santa Lucía, kgaufsi le Juliaca, kua Andes. Kerekeng ya gagwe ya Evangelical, o be a rutilwe thuto ya mollo wa dihele. O phetše ka poifo lebaka la nywaga e mentši a boifa kotlo ya mollo ya ka mo go sa felego. O be a ipotšiša ka mehla kamoo Modimo yo lerato a ka tlaišago batho ka mo go sa felego ka mollo. Ge Tito, e lego modiredi wa nako e tletšego wa Dihlatse tša Jehofa a be a etela motsana woo, o ile a etela Flavio.

E nngwe ya dipotšišo tša pele tšeo Flavio a di botšišitšego e be e re, “Na bodumedi bja lena bo ruta gore batho ba tlaišwa mollong wa dihele?” Tito o fetotše ka gore kgopolo e bjalo ke e šišimišago Mmopi gomme e tliša kgobogo leineng la Jehofa, Modimo yo lerato. A diriša phetolelo ya Beibele ya Flavio, Tito o ile a mmontšha gore bahu ga ba kwe selo ka mo go feletšego le gore ba letetše tsogo ya lefaseng ka tlase ga Mmušo wa Modimo. (Mmoledi 9:5; Johane 5:​28, 29) Se e bile go bulwa mahlo go Flavio. O ile a amogela thuto ya Beibele le semeetseng gomme go se go ye kae a ba Mokriste yo a kolobeditšwego.

Motsana o Bontšhago Tebogo

Akanya gore go thabiša gakaakang go iša Mangwalo go badudi ba metsaneng bao le ka mohla ba sa kago ba bona kopi ya Beibele goba go bolela metsaneng yeo batho ba gona le ka mohla ba sa kago ba kwa ka Dihlatse tša Jehofa goba ka ditaba tše dibotse tšeo di di bolelago! Yeo e bile phihlelo ya dikgaetšedi tše tharo tša babulamadibogo​—Rosa, Alicia le Cecilia​—bao ba ilego ba dira boboledi metsaneng ya Izcuchaca le Conayca, yeo e lego bophagamong bja dimithara tše fetago 3 600 bogareng bja Peru.

Ge ba be ba fihla motsaneng wa mathomo, ba be ba se na mo ba ka dulago gona. Ba ile ba boledišana le molaodi wa maphodisa wa lefelong leo,  ba mo hlalosetša lebaka la ketelo ya bona. Mafelelo e bile afe? O ile a ba dumelela go dula bošego botee seteišeneng sa maphodisa. Letšatšing le le latelago, babulamadibogo ba ile ba kgona go hwetša madulo a sa ruri ao e ilego ya ba lefelo la bona la go laola modiro.

Go se go ye kae go ile gwa tla nako ya Segopotšo sa ngwaga le ngwaga sa lehu la Kriste. Babulamadibogo ba be ba etetše dintlo ka moka tša motsaneng wa Izcuchaca ba sepedišitše Dibeibele tše dintši e bile ba thomile dithuto tše mmalwa tša Beibele. Pele ga Segopotšo, ba ile ba iša ditaletšo tša tiragalo ye, tšeo di hlalosago morero wa monyanya le seo diswantšhetšo tše di dirišwago nakong ya segopotšo di se bolelago. Sehlopha sa bana babo rena se ile sa laletšwa go thuša tiragalong, gomme yo mongwe wa bona o ile a nea polelo. E bile lethabo le legolo gakaakang go bona batho ba 50 go tšwa motsaneng wo o monyenyane ba le gona tiragalong ye e kgethegilego! E le ka lekga la pele, ba ile ba kgona go kwešiša seo Selalelo sa Morena se se bolelago e le ka kgonthe. Le gona, e bile mo go rategago gakaakang go bona go ba le Lentšu la Modimo ka diatleng tša bona!

Go Lokollwa Merwalong e Boima

Go tlišetša makgoba a bodumedi bja maaka meetse a lapološago a therešo ya Beibele ke lethabo ka mehla. Pisac e be e le sebo sa Mmušo wa Inca ya bogologolo. Bontši bja batho ba dulago moo lehono ba be ba rutwa thuto yeo e sego ya Mangwalo ya mollo wa dihele. Baruti ba bona ba ba botša gore ba ka tsena legodimong feela ka dithapelo tša baruti.

Ke mo go kwešišegago gore batho ba bjalo ba nyoretšwe meetse a lapološago a therešo ya Beibele. Ge a be a dira boboledi ka ntlo le ntlo, Santiago, e lego modiredi wa nako e tletšego wa Dihlatse tša Jehofa, o ile a ba le sebaka sa go hlalosetša monna yo mongwe gore ba lokilego ba rulaganyeditšwe e sa le pele go phela lefaseng la paradeise. (Psalme 37:​11) Santiago o bontšhitše go tšwa ka Beibeleng gore bahu ba tla tsošwa le gore batho ba tla rutwa ka ditsela tše di phethagetšego tša Jehofa ba e-na le tebelelo ya bophelo bjo bo sa felego. (Jesaya 11:9) Pele ga moo, monna yoo e bile Mokatholika yo a ineetšego, o be a tsene ka hlogo go dirišaneng le meoya, gomme o be a lemaletše go nweng kudu. Ga bjale o be a e-na le kholofelo e theilwego Beibeleng le morero bophelong​—go phela Paradeiseng. O ile a tšhuma ditlabakelo tša gagwe ka moka tša go dirišana le meoya gomme a tlogela go nwa bjala kudu. O ile a kgoboketša ba lapa la gagwe gomme a amogela thuto ya Beibele. Ge nako e dutše e tšwela pele, bohle ka lapeng leo ba ile ba ineela go Jehofa Modimo gomme ba ile ba kolobetšwa.

Go Amogela Baeng go a Thabelwa

Batho ba dulago dithabeng ke bao ba amogelago baeng kudu. Gaešita le ge dintlo tša bona e le tša bobotlana gomme batho e le bao ba diilago, ba nea baeng seo ba nago le sona. Pele a ka ithuta ka ditekanyetšo tše di phagamego tša Beibele, mong-gae a ka nea moeng matlakala a coca gore a a sohle ge ba dutše ba boledišana. Eupša ge a fetoga Hlatse, a ka mo nea swikiri ya go tlala lehwana, yeo tekanyo ya yona e lekanago le ya matlakala a coca diprofenseng tše di lego lekatana.

Moromiwa o ile a kgopelwa ke ngwanabo rena gore a ye le yena leetong la go boela. Ka morago ga go namela ka thata tsela ya morotoga wa thaba, ba ile ba opa magofsi go tsebiša mong-gae gore ba fihlile. Ba ile ba laleletšwa ka gare ga ngwako wa marulelo a bjang, moo ba ilego ba swanelwa ke go inama ge ba tsena botsenong bjo bo lego fase. Ba ile ba gata ka tlhokomelo go dikologa bogare bja lebato le le šilafetšego, moo mma wa lapa leo a bego a epile molete, a katetše kobo, gomme a bea ngwana wa gagwe. Ka ge a be a sa kgone go tšwa, ngwana yo o be a kgotsofalela go bapala ka lethabo ge ba bagolo ba be ba bolela. Ka morago ga ge ba bile le poledišano e botse ka ditšhegofatšo tša Mmušo, mosadi o ile a tliša seswaro se setelele sa bjala bja lefelong leo. Go se go ye kae ke ge bana babo rena ba swere tsela ya go theoga ka thoko ga thaba go dira maeto a oketšegilego a go boela.

Puno e Kgolo

Ga bjale tikologong ye, go na le dihlopha tša ka thoko tše ka bago tše lekgolo tše di nago le batho ba ka godimo ga sekete bao ba ithutago Beibele le Dihlatse tša Jehofa. Dialoga tša Sekolo sa Tlwaetšo sa Bodiredi kua Lima di rometšwe go godiša dihlopha tšeo gore e be diphuthego. Batho ba dipelo tše lokilego bao e bego e dutše e le makgoba a bodumedi bja maaka le ditumela-khwele ka nako e telele ba hweditše tokologo ka ditaba tše dibotse tša Mmušo! (Johane 8:​32) Lenyora la bona la go nyorelwa meetse a therešo le kgotsofaditšwe.

[Seswantšho go letlakala 10]

Go nea bohlatse dihlakahlakeng tše “phaphamalago” tša Letsha la Titicaca