Go Tumiša Modimo Dithabeng tša Philippine

Ge e ba o nagana ka Philippines e le setšhaba sa sehlakahlaka, o nepile. Eupša gape ke naga ya dithaba tšeo di kgahlišago. Bakeng sa Dihlatse tša Jehofa, go bolela metseng e megolo le ditikologong tša naga-tlase go bile bonolo kudu le mo go holago. Lega go le bjalo, ditikologong tša dithaba ke taba e fapanego.

DITHABA tše di kgahlišago tša naga yeo di fapane kudu le mabopo a lešaba-šaba, marela, metse yeo go rewago dihlapi go yona le ditoropo tša leema-ema tša mebotong ya sehlakahlaka. Dithaba le tšona ke lepheko le legolo bakeng sa go bolela “ditaba tše dibotse” tša Mmušo wa Modimo.—Mateo 24:​14, NW.

Dihlakahlaka tša Philippine di lefelong leo karolo ya ka godimo ya Lefase e thulanago le e nngwe. Go kokomoga ga naga tikologong ye go bakile dintotoma tša thaba tšeo di nago le dintlha dihlakahlakeng tše kgolo. Dihlakahlaka tše fetago 7 100 tšeo di dirago Philippines di seka-boreng sa ka bodikela bja Pacific Ring of Fire. Lega go le bjalo, di gašitšwe ka dithaba-mollo, tšeo gape di tlaleletšago go theweng ga boalo bja naga bja dithaba. Lefelo le bjalo le le tletšego mafsika le beile batho ba dithabeng lekatana. Go ba fihlelela go thata ka gobane ke ditsela tše sego kae tšeo di swanelago bakeng sa dikoloi.

Go sa šetšwe mapheko a, Dihlatse tša Jehofa di lemoga go nyakega ga go fihlelela “batho bohle.” (1 Timotheo 2:4) Ka gona, Dihlatse kua Philippines di ile tša šoma ka go dumelelana le moya wa Jesaya 42:​11, 12: “Le ba ba axilexo dikxaxeng ba hlabošê mantšu bà le kwa xodimo xa dithaba. A ba hlabê thêtô tša Morêna, ba kwatšê sefela sa xaxwe dihlakehlakeng.”

Maiteko a mohlakanelwa a go nea bohlatse go batho ba dithabeng a thomile nywaga ya ka godimo ga e 50 e fetilego. Ka morago ga Ntwa ya II ya Lefase, baromiwa ba ile ba thuša go nea tutuetšo modirong. Badudi ba bantši ba lefelong leo ba ile ba amogela therešo ya Beibele gomme ka morago ga moo ba thuša go phatlalatša therešo ye metsaneng e lego godimo dithabeng. Se se lebišitše mafelelong a mabotse. Ka mohlala, kua Bogareng bja Cordillera dithabeng tša ka leboa la Luzon, go na le bagoeledi ba ka godimo ga 6 000 ba ditaba tše dibotse. Bontši bja bona ke baagi ba fao, go akaretša ba-Ibaloi, ba-Ifugao le ba-Kalinga.

 Lega go le bjalo, go sa dutše go na le ditikologo tšeo go lego thata go di fihlelela dithabeng. Batho bao ba dulago moo ga se ba lebalwa. Ba bangwe ba bona ba fihleletšwe bjang, gomme karabelo e bile efe?

Tumelo ya Kgonthe e Tšeela Meetlo Sebaka

Sehlakahlakeng sa ka leboa sa Luzon, ditikologo tša dithaba tša profense ya Abra di dulwa ke ba-Tinggia. Leina le le ka ba le e-tšwa lentšung la bogologolo la se-Malay tinggi, leo le bolelago gore “thaba.” Ke mo go swanetšego e le ka kgonthe! Batho gape ba bolela ka bona gotee le leleme la bona e le Itneg. Ba dumela go modimo yo a bitšwago Kabunian, gomme bophelo bja letšatši le letšatši bo tutuetšwa kudu ke ditumela-khwele. Ka mohlala, ge e ba motho yo a rerago go ya felo-tsoko a ethimola, ke pontšho e mpe. O swanetše go leta diiri tše sego kae gore madi-mabe a fete.

Ka 1572, Masepaniši a ile a tla le Bokatholika, eupša ba ile ba palelwa ke go ruta Bokriste bja kgonthe go ma-Tinggia. Bao ba ilego ba fetoga Makatholika ba ile ba kgomarela tumelo ya bona ya se-Kabunia gomme ba latela metlwae ya gabo bona. Tsebo e nepagetšego ka Beibele e fihleletše batho ba la mathomo ka bo-1930 ge Dihlatse tša Jehofa di thoma go phatlalatša molaetša wa Mmušo dithabeng tšeo. Ma-Tinggia a mantši ao a botegago ga e sa le go tloga ka nako yeo a ile a thoma go tumiša Jehofa “kwa xodimo xa dithaba.”

Ka mohlala, Lingbaoan nakong e fetilego o be a tsebja e le hlogo e hlomphegago ya setšhaba tikologong yeo. O be a akaretšwa kudu setšong sa ma-Tinggia. “Ke be ke latela meetlo ya ma-Tinggia ka potego. Ge motho a be a bolailwe, re be re tantsha ka morago ga poloko, gomme re letša ditšhipi. Gape re be re dira dihlabelo tša diphoofolo. Re be re dumela go Kabunian, gomme ke be ke sa tsebe Modimo wa Beibele.” Se se be se le bjalo go sa šetšwe gore e be e le Mokatholika ka leina feela.

 Badiredi ba Dihlatse tša Jehofa ba ile ba tla go bolela tikologong yeo. Ba ile ba gahlana le Lingbaoan gomme ba mo kgothaletša go bala Beibele. O gopola gore: “Ke Beibele yeo e ilego ya nkgodiša gore Jehofa ke Modimo wa therešo.” Ke moka Hlatse e ile ya ithuta Beibele le yena, gomme Lingbaoan o ile a dira phetho ya go hlankela Modimo wa therešo. O ile a tlogela ditsela tša gagwe tša kgale, go akaretša le maemo a gagwe e le moetapele wa setšhaba, e lego mogato woo o ilego wa befediša moruti wa lefelong leo le bagwera ba Lingbaoan ba kgale. Lega go le bjalo, Lingbaoan o be a ikemišeditše go latela ditherešo tšeo a di hweditšego ka Beibeleng. Ga bjale o hlankela e le mogolo wa phuthego.

Matšatši a Šupago le Mašego a Tshelelago

Gaešita le ge dikarolo tše dingwe tša Abra di e-kwa ditaba tše dibotse leboelela kudu, tše dingwe di lekatana gomme di hwetša bohlatse ka sewelo. Nakong e fetilego, go ile gwa dirwa boiteko bja go fihlelela e nngwe ya ditikologo tše. Sehlopha sa Dihlatse tše 35 se ile sa thoma leeto la go bolela tšhemong e sa abjago kua Tineg, Abra, lefelo leo le sa kago la etelwa ka nywaga e 27.

Lesolo le la boboledi le ile la dirwa ka go sepela matšatši a fetago a šupago. Nagana o tshela maporogo a lekeletšego le dinoka tše išago gomme o sepela diiri go phatša dintotoma tša dithaba mola o rwele ditlabakelo tša gagoka moka tše e le bakeng sa go bolela ditaba tše dibotse go bao ba di kwago ka sewelo! Mašegong a tshelelago nakong ya leeto, a mane a ile a fetšwa go robalwa ka ntle moyeng wa dithabeng.

Gaešita le ge Dihlatse tšeo di nago le kgotlelelo tšeo di bego di tšwele lesolo di ile tša rwala dijo, di be di ka se kgone go rwala tše lekanego bakeng sa leeto ka moka. Lega go le bjalo, bjo e be e se bothata ka gobane batho ba be ba thabile kudu go ananya dijo bakeng sa dikgatišo tšeo di theilwego Beibeleng. Dihlatse di ile tša hwetša ditšweletšwa tše dintši tša dipolaseng, hlapi le nama ya kgama. Gaešita le ge go be go na le mathata a itšego, sehlopha se itše: “Go ikgafa mo go be go thibja ke lethabo le le phophomago leo re bilego le lona.”

Matšatšing a šupago, badiredi ba ba ile ba nea bohlatse metsaneng e lesome, ba sepediša dipuku tše 60, dimakasine tše 186, diporoutšha tše 50 le dipampišana tše dintši. Ba ile ba dira dithuto tša Beibele tša mohlala go dihlopha tša batho tše 74. Toropong ya Tineg, go ile gwa swarwa seboka le batho ba 78 ba bilego gona ka kgopelo ya balaodi ba lefelong leo le badudi ba phagamego. Bontši bja bao ba bilego gona e be e le barutiši le maphodisa. Re holofela gore ma-Tinggia a mantši a sa dutše a tla tlatša bao ba ‘llago’ le bao ba tumišago Jehofa kwa dintlheng tša dithaba.

Selo se Sengwe Seo se Lego Kaone go Feta Gauta

Go ya kgojana ka borwa bja Philippines go na le dihlakahlaka tše itšego moo Masepaniši a hweditšego gauta. Se se ile sa tšweletša leina Mindoro, e lego go kgaoletša lentšu la Sepaniši la mina de oro, goba “moepo wa gauta.” Lega go le bjalo, selo se sengwe se se kaone go feta gauta ga bjale se a hwetšagala dihlakahlakeng tšeobatho bao ba nyakago go hlankela Modimo wa therešo, Jehofa.

Mo e ka bago batho ba 125 000 ba setlogo bao ba bitšwago ma-Mangy ba dula sethokgweng seo se lego lekatana ka gare ga Mindoro. Ba phela bophelo bjo bonolo, bontši bja bona ba na le kgokagano e nyenyane kudu le batho ba ka ntle, gomme ba na le leleme la bona ka noši. Bontši  bja bona ke ma-animist le ma-polytheist, gomme ba dumela meoyeng e fapanego ya tlhago.

Ka dinako tše dingwe, ge ba hlaelelwa ke dijo goba ditlabakelo tše dingwe, ma-Mangy a mangwe a theogela ditikologong tša lebopong bakeng sa go nyaka mošomo. Go bile bjalo ka Pailing, yo a tšwago sehlotswaneng sa ma-Mangy seo se bitšwago ba-Batangan. O goletše gare ga batho ba gabo morago kua dithokgweng tša dithaba, gomme o be a thekga ditumelo le mekgwa ya ba-Batangan. Moaparo wa bona o tlwaelegilego e be e le lešela le tlwaelegilego la go tlemelelwa lethekeng. Bakeng sa go kgonthišetša puno e botse, moetlo wa ba-Batangan o be o nyaka gore barapedi ba bolaye kgogo, ba dire gore madi a rothele ka meetseng ge ba rapela.

Pailing ga a sa latela meetlo yeo. Ka baka la’ng? Ge a be a ile dinaga-tlaseng, o ile a hwetša mošomo le malapa a Dihlatse tša Jehofa. Le lengwe la malapa a le ile la diriša boemo bjo ka mo go holago ka go tsebiša Pailing therešo ya Beibele. O ile a arabela gabotse gomme a lemoga mohola wa go ithuta ka morero wa Jehofa bakeng sa motho le lefase. Ba ile ba mo lokišeletša gore a ye sekolong sa tlase, gotee le go ithuta Beibele. Pailing o ile a kolobetšwa gore e be yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa ge a be a e-na le nywaga e 24. Ge a be a na le nywaga e 30, o be a le ngwageng wa bobedi wa sekolo se phagamego, gomme o ile a dira sekolo tšhemo ya gagwe. Ga bjale ba mmitša Rolando (leina la naga-tlase).

Ge o gahlana le Rolando, o tla hwetša modiredi yo a aperego gabotse yo a myemyelago yo a hlankelago e le mmoledi wa nako e tletšego e bile e le mohlanka wa bodiredi go e nngwe ya diphuthego kua Mindoro. Morago bjale Rolando o ile a boela morago dithabeng, e sego go ya go tlatša ba-Batangan meetlong ya bona, eupša go abelana le bona ditherešo tše di phološago bophelo tše tšwago ka Beibeleng.

Go Fišegela go Hwetša Holo ya Mmušo

Profense ya Bukidnonyeo e bolelago gore “Batho ba Dithabeng” kua Cebuanoe sehlakahlakeng sa ka borwa bja Mindanao. Ye ke tikologo ya dithaba, maope, meedi ya dinoka le melala. Naga e nonnego e tšweletša dibjalo tša di-pineapple, mahea, kofi, reise le dipanana. Meloko ya naga-thota ya ma-Talaandig le ma-​Higaonon e dula moo. Batho ba le bona ba swanetše go ithuta ka Jehofa. Morago bjale, kgaufsi le toropo ya Talakag, sebaka se se ile sa bulega ka tsela e kgahlišago kudu.

Dihlatse tše di hlatlogelago go dinaga-thota di hwetša boemo bja leratadima bjo bo tonyago eupša kamogelo ya bogwera. Batho ba lefelong leo ba be ba ipolela gore ba dumela go Modimo ra-matla-ohle, Tate, eupša ba be ba sa tsebe leina la gagwe. Ka ge ba be ba feditše nako e ntši ba le lešokeng, le e be e le lekga la mathomo ba gahlana le Dihlatse tša Jehofa. Ba ile ba tsebišwa leina la Modimo gotee le morero wa gagwe o kgahlišago mabapi le Mmušo. Batho ba be ba thabile, ka gona go ile gwa phethwa gore maeto a oketšegilego a swanetše go dirwa motsaneng wa bona.

Diketelo tše mmalwa di ile tša latela. E le mafelelo a se, balaodi ba lefelong leo ba ile ba fana ka lefelo bakeng sa “ntlo” ya Dihlatse tša Jehofa. Dihlatse di ile tša amogela mpho ka lethabo. Lefelo le be le le godimo ga mmoto o motelele tikologong yeo, le okametše tsela. Moago o be o agilwe ka mapolanka, bamboo (mohuta wa bjang goba lehlaka) le matlakala a mopalema. Modiro o ile wa fetšwa ka dikgwedi tše tharo le matšatši a lesome. Leswao la “Holo ya Mmušo ya Dihlatse tša Jehofa” le be le bonagala ka pele ga moago. Nagana ka se, Holo ya Mmušo e agilwe pele ga ge phuthego e hlongwa!

Ga e sa le go tloga ka nako yeo, mogolo wa phuthego yo e lego modiredi wa nako e tletšego o ile a hudugela moo, bjalo ka ge mohlanka wa bodiredi le yena a ile a dira bjalo. Ba ile ba šomela pakaneng ya go hloma phuthego gotee le Dihlatse tša ditikologong tša kgaufsi. Se se ile sa phethagala ka August 1998. Phuthego e nyenyane bjale e diriša ka mo go tletšego Holo ye ya Mmušo, e thuša batho ba dithabeng go ithuta ditherešo tša Beibele.

Ka kgonthe, Jehofa o dirišitše ka matla bahlanka ba gagwe bao ba ratago kua Philippines go phatlalatša therešo ya Mmušo gaešita le dithabeng tšeo go lego thata go fihla go tšona. Re gopotšwa ka Jesaya 52:7, yeo e rego: “A ratêxa bya’ng maoto a motseta wa ditaba tše di botse dithabeng.”

[Mebapa go letlakala 11]

ABRA

MINDORO

BUKIDNON

[Mothopo]

Globe: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Diswantšho go letlakala 10]

Go bolela dithabeng go akaretša go sepela diiri tše dintši go phatša tsela ya mafsika yeo e sa sepelegego

[Seswantšho go letlakala 10]

Kolobetšo molapong wa thaba