Letago la Jehofa le Bonegela Batho ba Gagwe

“Jehofa e tlo ba seetša sa gago se se sa felego.”—JESAYA 60:​20, PK.

1. Jehofa o šegofatša bjang batho ba gagwe bao ba botegago?

“XOBANE Morêna ó kxahlwa ke sethšaba s’axwe, ó thšepiša babôtlana ka phološô.” (Psalme 149:4) A ke mantšu a mopsalme wa kgale, gomme histori e hlatsetše therešo ya mantšu a gagwe. Ge batho ba Jehofa ba botega, o a ba hlokomela, a ba dira gore ba ate le go ba šireletša. Mehleng ya bogologolo, o ile a dira gore ba fenye manaba a bona. Lehono, o ba boloka ba le matla moyeng gomme o ba kgonthišetša phologo motheong wa sehlabelo sa Jesu. (Ba-Roma 5:9) O dira se ka gobane ke ba babotse mahlong a gagwe.

2. Gaešita le ge ba lebeletšana le kganetšo, batho ba Modimo ba kgodišegile ka eng?

² Go ba gona, lefaseng leo le lego lefsifsing, bao ba ‘phelago ka boineelo go Modimo’ ba tla lebeletšana le kganetšo. (2 Timotheo 3:​12, bapiša le NW.) Lega go le bjalo, Jehofa o bona baganetši gomme o ba lemoša ka gore: “Xo tlo ba le sethšaba le mmušô o tl’o xo xana xo loba Wene, o tlo nyatšêxa; ’me dithšaba tše byalo di tlo fedišetšwa ruri.” (Jesaya 60:​12) Lehono, kganetšo e ka dibopego tše dintši. Dinageng tše dingwe, baganetši ba leka go lekanyetša goba go thibela borapedi bjoo Bakriste ba kgonthe ba bo neago Jehofa. Dinageng tše dingwe, bafišegela-thoko ba tlaiša barapedi ba Jehofa mmeleng le go fiša dithoto tša bona. Lega go le bjalo, gopola gore Jehofa o šetše a dirile phetho mabapi le mafelelo a kganetšo le ge e le efe malebana le go phethagatšwa ga thato ya gagwe. Baganetši ba tla palelwa. Bao ba lwago malebana le Tsione, bjalo ka ge e emelwa ke bana ba gagwe mo lefaseng, ba ka se atlege. Na yeo ga se kgonthišetšo e kgothatšago go tšwa go Modimo wa rena yo mogolo, Jehofa?

Go Šegofatšwa go Feta Kamoo go Letetšwego

3. Botse le go enywa ga barapedi ba Jehofa go bontšhwa bjang?

³ Therešo ke gore mehleng ya bofelo ya tshepedišo ye ya dilo, Jehofa o šegofaditše batho ba gagwe go feta kamoo ba bego ba letetše ka gona. O thakgile ka mo go tšwelago pele lefelo la gagwe la borapedi le bao ba lego ka gare ga lona bao ba rwelego leina la gagwe. Go ya ka boporofeta bja Jesaya, o re go Tsione: “Matsaka a Libanoni a tlo tla xo wene, a mexôbôxôbô le a merekure le a morokwana; yohle e tlo tla xo thakxa felô mo xo kxêthwa xa-ka; boxatô bya dinaô tša-ka ke tlo bo taxiša.” (Jesaya 60:​13) Dithaba tšeo di apešitšwego ka dithokgwa tše dibotse ke tšeo di kgahlišago. Ka gona dihlare tšeo di enywago kudu ke diswantšho tšeo di swanelago tša botse le go enywa ga barapedi ba Jehofa.—Jesaya 41:​19; 55:13.

4. “Felô mo xo kxêthwa” le “boxatô bya dinaô tša [Jehofa]” ke eng, gomme tše di thakgilwe bjang?

 ⁴ “Felô mo xo kxêthwa” le “boxatô bya dinaô tša [Jehofa]” tšeo go bolelwago ka tšona go Jesaya 60:​13 ke eng? Dipolelwana tše di šupa go malapa a tempele e kgolo ya Jehofa ya moya, yeo e lego thulaganyo ya go mmatamela ka borapedi ka Jesu Kriste. (Ba-Hebere 8:​1-5; 9:​2-10, 23) Jehofa o boletše morero wa gagwe wa go tagafatša tempele yeo ya moya ka go kgoboketša batho ba ditšhaba ka moka go tla go mo rapela moo. (Hagai 2:7) Pejana Jesaya ka noši o bone mašaba a tšwago ditšhabeng ka moka a kgeregela thabeng ya Jehofa e phagamego ya borapedi. (Jesaya 2:​1-4) Nywaga e makgolo ka morago, moapostola Johane o bone ponong “lešaba le lexolo la batho ba xo sexo motho e a kxônaxo xo ba bala, ba dithšaba ka moka, le meloko ka moka, le merafô ka moka, le maleme ka moka.” Ba ba be ba eme “pele xa sedulô sa boxoši sa Modimo, ’me ba Mo hlankêla mosexare le bošexo bà le Ntlong e kxêthwa ya xaxwe.” (Kutollo 7:​9, 15) Ka ge diporofeto tše di phethagaditšwe mehleng ya rena, re a iponela gore ntlo ya Jehofa e thakgilwe.

5. Ke phetogo efe e kgolo e kaone yeo bana ba Tsione ba bilego le yona?

⁵ Ye e bile phetogo e kaone gakaakang bakeng sa Tsione! Jehofa o re: “Bakeng sa ge o be o tlogetšwe, o hloilwe, go sa tle motho go wene; ke go dirile wa letago ka go sa felego, le e a thabelwago go tloga baneng go iša ditlogolwaneng.” (Jesaya 60:​15, PK) Go ya mafelelong a ntwa ya pele ya lefase, “Isiraele ya Modimo” ruri e ile ya ba lebakeng la go ba lešope. (Ba-Galatia 6:​16, PK) E ile ya ikwa e “tlogeletšwe ka mo go feletšego,” (NW) ka gobane bana ba yona ba lefaseng ga se ba ka ba kwešiša gabotse thato ya Modimo ka bona. Ke moka, ka 1919, Jehofa o ile a tsošološa bahlanka ba gagwe bao ba tloditšwego, gomme ga e sa le go tloga ka nako yeo o ba tagafaditše ka katlego e kgahlišago ya moya. Go feta moo, na kholofetšo ye e lego temaneng ye ga se yeo e thabišago? Jehofa o tla lebelela Tsione e le ‘selo sa letago.’ Ee, bana ba Tsione, le Jehofa ka noši ba tla ikgantšha ka Tsione. E tla ba wa “xo thabelwa,” sebaki sa lethabo le legolo. Gomme e ka se be feela ka nakwana. Boemo bjo bo rategago bja Tsione, bjalo ka ge bo bontšhwa ke bana ba gagwe ba lefaseng, bo tla “tloga baneng go iša ditlogolwaneng.” Le ka mohla bo ka se ke bja fela.

6. Ke bjang Bakriste ba therešo ba dirišago mahumo a ditšhaba?

⁶ Bjale, theetša kholofetšo e nngwe ya Modimo. Ge a bolela le Tsione, Jehofa o re: “O tlo anya mafsi a baditšhaba, o tlo anya mabele a bahumagadi, o tle o tsebe gobane ke Nna Jehofa, Mophološi wa gago, ke Molopolodi wa gago, Yo  matla wa Jakobo.” (Jesaya 60:​16, PK) Ke bjang Tsione e anyago “mafsi a baditšhaba” le go anya “mabele a bahumagadi”? Tabeng yeo Bakriste ba tloditšwego le bagwera ba bona ba “dinku tše dingwê” ba diriša matlotlo a bohlokwa a tšwago ditšhabeng e le gore ba tšwetše pele borapedi bjo bo sekilego. (Johane 10:​16) Meneelo ya ditšhelete yeo e newago ka go ithapa e thuša go dira gore modiro o mogolo wa ditšhaba-tšhaba wa boboledi le go ruta o kgonege. Go dirišwa ka bohlale ga thekinolotši ya mehleng yeno go thuša go gatišwa ga Dibeibele le dipuku tša Beibele ka maleme a makgolo. Lehono, therešo ya Beibele e hwetšwa ke batho ba bantši go feta le ge e le neng pele historing. Badudi ba bantši, ditšhaba tše dintši di ithuta ka Jehofa, yo a rekilego bahlanka ba gagwe bao ba tloditšwego bokgobeng bja moya, gore ka kgonthe ke Molopolodi.

Tšwelopele ya Mokgatlo

7. Ke tšwelopele efe e kgolo yeo bana ba Tsione ba bilego le yona?

⁷ Jehofa o thakgile batho ba gagwe ka tsela e nngwe. O ba šegofaditše ka tšwelopele ya mokgatlo. Re bala go Jesaya 60:​17 (PK) gore: “Ke tlo tliša digauta bakeng sa koporo, gomme bakeng sa tshipi ke tlo tliša disilifera, gomme bakeng sa dikwata ke tlo tliša koporo, bakeng sa mafsika ke tlo tliša tshipi; gomme ke tlo dira khutšo e be magoši a gago, le go loka e be mmuši wa gago.” Go bea gauta legatong la koporo ke kaonefatšo, gomme go bjalo le ka ditlabakelo tše dingwe tše di boletšwego. Ka go dumelelana le se, Isiraele ya Modimo e bile le dikaonefatšo tše di tšwelago pele tša mokgatlo mehleng ya bofelo. Ela hloko mehlala e sego kae.

8-10. Hlalosa dikaonefatšo tše dingwe tša mokgatlo tšeo di diragetšego ga e sa le go tloga ka 1919.

⁸ Pele ga 1919, diphuthego tša batho ba Modimo di be di laolwa ke bagolo le batiakone, bao ka moka ba bego ba kgethwa ke ditho tša phuthego ka tsela ya pušo ya batho. Go thoma ngwageng woo, “molaki e a bôtêxaxo yo bohlale” o ile a kgetha molaodi wa tirelo phuthegong e nngwe le e nngwe bakeng sa go okamela mediro ya tirelo ya tšhemo. (Mateo 24:​45-47) Lega go le bjalo, diphuthegong tše dintši tokišetšo yeo ga se ya ka ya šoma gabotse ka gobane bagolo ba bangwe bao ba kgethilwego ba be ba sa thekge ka mo go tletšego modiro wa boebangedi. Ka gona ka 1932, diphuthego di ile tša laelwa gore di kgaotše go kgetha bagolo le batiakone. Go e na le moo, ba be ba swanetše go kgetha banna bao ba bego ba tla hlankela komiting ya tirelo gotee le molaodi wa tirelo. Seo se be se swana le “koporo” legatong la ‘kota’kaonefatšo e kgolo gakaakang!

 ⁹ Ka 1938, diphuthego lefaseng ka bophara di ile tša ikemišetša go amogela tokišetšo e kaonefaditšwego, yeo e bego e dumelelana kudu le ditaelo tša Mangwalo. Taolo ya phuthego e ile ya gafelwa mohlanka wa khamphani le bahlanka ba bangwe, ka moka ba be ba kgethwa ka tlase ga bolebeledi bja molaki yo a botegago le yo bohlale. Go be go se sa hlwa go na le dikgetho! Ka go rialo dikgetho tša phuthego di be di dirwa ka tsela ya pušo ya Modimo. Seo se be se swana le “tshipi” legatong la “mafsika” goba ‘gauta’ legatong la “koporo.”

¹⁰ Ga e sa le go tloga ka nako yeo, tšwelopele e ile ya se kgaotše. Ka mohlala, ka 1972 go ile gwa bonwa gore ge diphuthego di okamelwa ke bagolo bao ba kgethilwego ka tsela ya pušo ya Modimo bao ba šomago gotee, go se na mogolo yo a laolago ba bangwe, go be go le kgaufsi kudu le tsela yeo diphuthego tša Bakriste ba lekgolo la pele la nywaga di bego di šoma ka gona. Go oketša moo, mo e ka bago nywaga e mebedi e fetilego, go bile le mogato o mongwe wa tšwelopele. Go ile gwa ba le peakanyo tabeng ya bolaodi bja makgotla a itšego a molao, gwa dira gore go kgonege go Sehlopha se Bušago gore se lebiše tlhokomelo ka mo go tletšego kudu dikgahlegong tša moya tša batho ba Modimo go e na le go šitišwa ke ditaba tša molao tša letšatši le letšatši.

11. Ke mang yo a bego a dutše a thekgile diphetogo tša mokgatlo gare ga batho ba Jehofa, gomme diphetogo tše di feleleditše ka eng?

¹¹ Ke mang yo a thekgago diphetogo tše tše tšwelago pele? Ga go na yo mongwe ka ntle le Jehofa Modimo. Ke yena a rego: “Ke tlo tliša digauta.” Gomme ke yena yo a tšwelago pele gore: “Ke tlo dira khutšo e be magoši a gago, le go loka e be mmuši wa gago.” Ee, Jehofa ke yena a ikarabelago bakeng sa bolaodi bja batho ba gagwe. Tšwelopele ya mokgatlo yeo e boletšwego e sa le pele ke tsela e nngwe yeo a thakgago batho ba gagwe. Le gona Dihlatse tša Jehofa di šegofaditšwe ka ditsela tše dintši ka lebaka la seo. Go Jesaya 60:​18 re bala gore: “Mo naxeng ya xaxo xo ka se hlwê xo kwala tša sehloxo; le tša thšwalalanyô le xo thubya di ka se hlwê di kwala mellwaneng ya xaxo. Merakô ya xaxo ba tla re ké bopholoxêlô; dikxôrô tša xaxo ba tla re ké tša dithêtô.” Mantšu ao ke a mabotse gakaakang! Eupša a phethagaditšwe bjang?

12. Khutšo e bušitše bjang gare ga Bakriste ba therešo?

¹² Bakriste ba therešo ba lebelela ka mo go tseneletšego go Jehofa bakeng sa tayo le tlhahlo, gomme mafelelo ke ao a boletšwego e sa le pele ke Jesaya gore: “Baaxi ba xaxo ka moka ba tlo rutwa ke Morêna; ’me moláô wa bana ba xaxo e tlo ba o moxolo.” (Jesaya 54:​13) Go oketša moo, moya wa Jehofa o šoma bathong ba gagwe, gomme karolo ya dienywa tša moya woo ke khutšo. (Ba-Galatia 5:​22, 23, NW) Go ba le khutšo mo go bago gona ga batho ba Jehofa go ba dira gore e be ba lapološago lefaseng le šoro. Boemo bja bona bja khutšo, bjo bo theilwego leratong leo Bakriste ba therešo ba ratanago ka lona, ke go latswa e sa le pele go phela lefaseng le lefsa. (Johane 15:​17; Ba-Kolose 3:​14) Ka ntle le pelaelo yo mongwe le yo mongwe wa rena o kgahlišwa ke go thabela le go tsenya letsogo khutšong yeo e tlišago tumišo le kgodišo go Modimo wa rena le yeo e lego setlabakelo se segolo sa paradeise ya rena ya moya!—Jesaya 11:9.

 Seetša sa Jehofa se tla Tšwela Pele go Bonega

13. Ke ka baka la’ng re ka kgonthišega gore seetša sa Jehofa se ka se tsoge se kgaoditše go bonegela batho ba gagwe?

¹³ Na seetša sa Jehofa se tla tšwela pele go bonega bathong ba gagwe? Ee! Go Jesaya 60:​19, 20 (PK), re bala gore: “Letšatši le ka se ke la hlwa le e-ba seetša go wene mosegare, le letago la ngwedi le ka se ke la hlwa le go bonegela; eupša Jehofa e tlo ba seetša sa gago se se sa felego, le Modimo wa gago e be letago la gago. Letšatši la gago le ka se ke la hlwa le dikela, gomme ngwedi wa gago o ka se ke wa ba wa ya lefsifsing, gobane Jehofa e tlo ba seetša sa gago se se sa felego; gobane matšatši a tšhulafalo ya gago a tlo ba a fetile.” Ge “tšhulafalo” ya mathopša a moya e be e fela ka 1919, seetša sa Jehofa se ile sa thoma go ba bonegela. Nywaga e fetago e 80 ka morago, ba sa dutše ba thabela go amogelwa ke Jehofa ge seetša sa gagwe se tšwela pele go bonega. E bile se ka se ke sa ema. Mabapi le barapedi ba gagwe, Modimo wa rena a ka se ke a “dikela” bjalo ka letšatši goba ‘go ya lefsifsing’ bjalo ka ngwedi. Go e na le moo, o tla hlabišetša seetša go bona ka mo go sa felego. A kgonthišetšo e kgahlišago gakaakang go rena bao re phelago mehleng ya bofelo ya lefase le le lego lefsifsing!

14, 15. (a) Ke ka tsela efe batho ba Modimo ka moka e lego “baloki”? (b) Mabapi le Jesaya 60:​21, ke phethagatšong efe ya bohlokwa yeo dinku tše dingwe di lebelelago pele go yona?

¹⁴ Bjale, e-kwa kholofetšo e nngwe yeo Jehofa a e bolelago mabapi le moemedi wa Tsione wa lefaseng, Isiraele ya Modimo. Jesaya 60:​21 “Ké mo sethšaba s’axo e tl’o xo ba sa baloki fêla, ’me naxa e tlo ba ya bôná xo ya xo ile, è le bôná dihlare tše Nna ke di šemilexo, è le bôná babopya ba diatla tša-ka ba ba nthetišaxo.” Ka 1919 ge Bakriste ba tloditšwego ba be ba tsošološetšwa modirong, e be e le sehlopha se sa tlwaelegago sa batho. Lefaseng leo ka ntle le pelaelo e lego la sebe, ba ile ba ‘lokafatšwa’ motheong wa tumelo ya bona e sa šišinyegego sehlabelong sa topollo sa Kriste Jesu. (Ba-Roma 3:​24; 5:1) Ke moka, go etša ba-Isiraele bao ba lokolotšwego bothopša Babele, ba ile ba tšea “naxa,” naga ya moya goba tikologo ya modiro, mola ba be ba tla thabela paradeise ya moya. (Jesaya 66:8) Botse bja paradeise ya naga yeo bo ka se ke bja hwelela le ka mohla, ka gobane ka go se swane le Isiraele ya bogologolo, Isiraele ya Modimo e le setšhaba e ka se ke ya ba e sa botegego. Tumelo ya bona, kgotlelelo ya bona le phišego ya bona le ka mohla di ka se ke tša tlogela go tliša tumišo leineng la Modimo.

 ¹⁵ Ditho ka moka tša setšhaba seo sa moya di tlile kgweranong e mpsha. Molao wa Jehofa o ngwadilwe dipelong tša bona ka moka, gomme motheong wa sehlabelo sa topollo sa Jesu, Jehofa o ba lebaletše dibe tša bona. (Jeremia 31:​31-34) O ba bolela e le ba lokilego e le “bana” gomme o dirišana le bona bjalo ka ge eka ba be ba phethagetše. (Ba-Roma 8:​15, 16, 29, 30) Bagwera ba bona ba dinku tše dingwe le bona ba lebaletšwe dibe tša bona motheong wa sehlabelo sa Jesu gomme go etša Aborahama, ba boletšwe e le bao ba lokilego e le bagwera ba Modimo ka tumelo. “Ba hlatswitše mašela a bôná ba a taxafatša mading a Kwana.” Gomme bagwera ba ba bangwe ba dinku tše dingwe ba lebeletše pele tšhegofatšong e nngwe e kgolo. Ka morago ga go phologa “tlaišexong e kxolo” goba ka morago ga go tsošwa, ba tla bona go phethagala ga mantšu a Jesaya 60:​21 ge lefase ka moka le fetoga paradeise. (Kutollo 7:​14; Ba-Roma 4:​1-3) Ka nako yeo “ba bolêta e tlo ba bôná beng ba naxa; ba tlo thaba ka botlalô bya moláô.”—Psalme 37:​11, 29.

Koketšego e Tšwela Pele

16. Ke kholofetšo efe e kgolo yeo Jehofa a e dirilego, gomme e phethagaditšwe bjang?

¹⁶ Temaneng ya mafelelo ya Jesaya 60, re bala kholofetšo ya mafelelo ya Jehofa kgaolong ye. O re go Tsione: “E monyenyane o tlo tšwa ba sekete, gomme mmotlana o tlo tšwa setšhaba se se matla. Nna Jehofa ke tlo akgofa ke dira tšeo lebakeng la gona.” (Jesaya 60:​22, PK) Mehleng ya rena, Jehofa o bolokile lentšu la gagwe. Ge Bakriste ba tloditšwego ba be ba tsošološetšwa modirong ka 1919, e be e le ba sego nene ka paloe be e le “e monyenyane” e le ka kgonthe. Palo ya bona e ile ya oketšega ge ba-Isiraele ba oketšegilego ba moya ba be ba tlišwa. Gomme ka morago ga moo dinku tše dingwe di ile tša thoma go kgeregela go bona ka dipalo tše di oketšegago le go feta. Boemo bja khutšo bja batho ba Modimo, paradeise ya moya yeo e lego gona ‘nageng’ ya bona, e gogetše batho ba bantši ba dipelo tše botegago moo e lego gore “mmotlana” o fetogile “setšhaba se se matla” e le ka kgonthe. Mo nakong ye “setšhaba” seIsiraele ya Modimo le “ba-ntlê” ba ineetšego ba fetago dimilione tše tshelake se sentši kudu go feta dilete tše dintši tše ipušago tša lefase. (Jesaya 60:​10) Badudi ba yona ka moka ba tšea karolo go bonagatšeng seetša sa Jehofa, gomme seo se ba dira gore ka moka ga bona e be ba babotse mahlong a gagwe.

17. Tsheka-tsheko ye ya Jesaya kgaolo 60 e go kgomile bjang?

¹⁷ Ruri, ke mo go matlafatšago tumelo go ahla-ahla dintlha tše dikgolo tša Jesaya kgaolo 60. Ke mo go kgothatšago go bona gore Jehofa o tsebile e sa le pele kudu gore batho ba gagwe ba be ba tla ya bothopša bja moya gomme ba tsošološwa. Ke mo go re makatšago gore Jehofa o bone e sa le pele koketšego e kgolo dipalong tša barapedi ba therešo mehleng ya rena. Go feta moo, ke mo go homotšago gakaakang go gopola gore Jehofa a ka se ke a re tlogela! Ke e lerato gakaakang kgonthišetšo ya gore mejako ya “motse” e tla dula e buletšwe go amogela ka borutho bao ba ‘sekametšego ka mo go swanetšego bakeng sa bophelo bjo bo sa felego’! (Ditiro 13:​48, NW) Jehofa o tla tšwela pele a bonegela bathong ba gagwe. Tsione e tla tšwela pele e baka letago ge bana ga gagwe ba dira gore seetša sa bona se bonege kudu. (Mateo 5:​16) Ka ntle le pelaelo re ikemišeditše go feta le ge e le neng pele go dula re le kgaufsi le Isiraele ya Modimo le go thabela tokelo ya rena ya go boneša seetša sa Jehofa!

Na o ka Hlalosa?

• Mabapi le kganetšo, re kgodišegile ka eng?

• Ke bjang bana ba Tsione ba ‘antšego mafsi a ditšhaba’?

• Ke ka ditsela dife Jehofa a ‘tlišitšego koporo sebakeng sa kota’?

• Ke dika dife tše pedi tšeo di gateletšwego go Jesaya 60:​17, 21?

• Ke bjang “mmotlana” a fetogilego “setšhaba se se matla”?

[Dipotšišo tša Thuto]

[Lepokisi/Diswantšho go letlakala 18]

BOPOROFETA BJA JESAYA​—Seetša Bakeng sa Batho ka Moka

Dikagare tša taba tša dihlogo tše di neilwe polelong e nngwe ya Dikopano tša Selete tša “Barutiši ba lentšu la Modimo” tša 2001/02. Mafelelong a polelo, mafelong a mantši seboledi se ile sa lokolla kgatišo e mpsha yeo e nago le sehlogo se se rego Boporofeta bja JesayaSeetša Bakeng sa Batho ka Moka, Bolumo ya Bobedi. Ngwageng wa pele ga woo, go lokolotšwe Boporofeta bja JesayaSeetša Bakeng sa Batho ka Moka, Bolumo ya Pele. Ka go lokollwa ga kgatišo ye, ga bjale go hwetšagala poledišano e lego nakong ya mo e nyakilego e le temana e nngwe le e nngwe ka pukung ya Jesaya. Dibolumo tše di itlhatsela e le thušo e botse go nweletšeng kwešišo ya rena le tebogo bakeng sa puku e tutuetšago tumelo ya Jesaya.

[Diswantšho go letlakala 15]

‘Jehofa o thakga batho ba gagwe ka phologo’ ge ba lebeletšane le tlaišo e šoro

[Diswantšho go letlakala 16]

Batho ba Modimo ba diriša mahumo a bohlokwa go tšwa ditšhabeng bakeng sa go tšwetša pele borapedi bjo bo sekilego

[Seswantšho go letlakala 17]

Jehofa o šegofaditše batho ba gagwe ka tšwelopele ya moya le khutšo