Go Tutuetšwa ke “Matete a Modimo”
Go Tutuetšwa ke “Matete a Modimo”
“Re kwa bà bolêla matete a Modimo ka mebolêlô ya xešo.”—DITIRO 2:11.
1, 2. Ke selo sefe se se makatšago seo se diragetšego kua Jerusalema ka Pentekoste ya 33 C.E.?
MESONG e mengwe mafelelong a seruthwane sa ngwaga wa 33 C.E., selo se se makatšago se ile sa diragalela sehlopha sa banna le basadi bao e bego e le barutiwa ba Jesu Kriste ba bego ba bokane legaeng la motho kua Jerusalema. “Ba thšoxa xò kwala modumô o tšwaxo lexodimong, e ke ké wa ledimo le matla le le tšutlaxo, wa tlala ngwakô ka moka wo ba dutšexo xo wôna. Ba bôna xò hlahlamoloxa maleme a kaxo dikxabo tša mollô . . . ka moka ba tlala Môya-mokxêthwa; ba thôma xo bolêla ka maleme a šele.”—Ditiro 2:2-4, 15.
2 Lešaba le legolo le ile la bokana mojakong wa ngwako. Gare ga lona go be go e-na le ba-Juda bao ba belegetšwego nageng e šele, “banna ba ba boifaxo Modimo” bao ba tlilego Jerusalema go tla go bina monyanya wa Pentekoste. Ba be ba tlabegile ka gobane yo mongwe le yo mongwe wa bona o ile a kwa barutiwa ba bolela ka leleme la gabo, “bà bolêla matete a Modimo.” Seo se be se ka kgonega bjang ka ge ka moka bao ba bego ba bolela e be e le ba-Galilea?—Ditiro 2:5-8, 11.
3. Ke molaetša ofe woo moapostola Petro a o neilego lešaba ka Pentekoste?
3 Yo mongwe wa ba-Galilea bao e be e le moapostola Petro. O ile a hlalosa gore dibeke tše sego kae pejana, Jesu Kriste o bolailwe ke batho Ditiro 2:22-24, 32, 33, 38) Ka gona babogedi bao ba ile ba arabela bjang go “matete a Modimo” ao ba a kwelego? Gomme pego ye e ka re thuša bjang go hlahloba tirelo ya rena go Jehofa?
ba sa lokago. Lega go le bjalo, Modimo o tsošitše Morwa wa gagwe bahung. Ka morago ga moo, Jesu o ile a tšwelela go barutiwa ba gagwe ba bantši, go akaretša Petro le ba bangwe bao ga bjale ba bego ba le gona. Mo e ka bago matšatši a lesome pejana, Jesu o ile a rotogela legodimong. Ke yena yo a ilego a tšhollela moya o mokgethwa go barutiwa ba gagwe. Na se se ile sa ba le morero le ge e le ofe go bao ba bego ba bina Pentekoste? Ruri go bjalo. Lehu la Jesu le ile la thea motheo bakeng sa gore ba kgone go hwetša tebalelo ya dibe tša bona le go amogela “neô ya Môya-mokxêthwa” ge e ba ba be ba bontšha tumelo go yena. (Go Tutueletšega go Gata Mogato!
4. Ke boporofeta bofe bja Joele bjo bo phethagaditšwego ka letšatši la Pentekoste ya 33 C.E.?
4 Ka ge ba amogetše moya o mokgethwa, barutiwa kua Jerusalema ga se ba ka ba senya nako go abelaneng ditaba tše dibotse tša phologo le ba bangwe, go thoma ka lešaba leo le bego le bokane mesong yeo. Boboledi bja bona bo ile bja phethagatša boporofeta bjo bo lemogegago bjo bo begilwego nywaga-kgolo e seswai pejana ke Joele, morwa wa Phethuele: “Nama yohle ke tlo e thšêla Môya wa-ka; ’me barwa ba lena le barwedi ba lena ba tlo porofeta, ba baxolo ba lena ba lôra dilôrô, masoxana a lena a bôna dipônô. Le balata ba lena ba banna le ba basadi ke tlo ba thšêla Môya wa-ka mehleng yeo . . . xe xo fihla ’tšatši le lexolo le le šiišaxo la Morêna.”—Joele 1:1; 2:28, 29, 31; Ditiro 2:17, 18, 20.
5. Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba porofeta ka kgopolo efe? (Bona mongwalo wa tlase.)
5 Na se se be se bolela gore Modimo o be a tlo tšweletša moloko ka moka wa baporofeta, banna gotee le basadi ba swanago le Dafida, Joele le Debora gomme a ba diriše go bolela e sa le pele ditiragalo tša nakong e tlago? Aowa. ‘Barwa le barwedi, balata ba banna le ba basadi’ ba Bakriste ba tla porofeta ka kgopolo ya gore ba tla tutuetšwa ke moya wa Jehofa go tsebatša “matete a Modimo” ao Jehofa a a dirilego e bile a sa tlago go a dira. Ka gona ba tla šoma e le baboleledi ba Moperisita yo Mogolo. * Lega go le bjalo, lešaba le ile la arabela bjang?—Ba-Hebere 1:1, 2.
6. Ka morago ga go kwa polelo ya Petro, ke eng seo ba bantši lešabeng ba ilego ba tutueletšega go se dira?
6 Ka morago ga ge lešaba le kwele tlhaloso ya Petro, ba bantši ba bona ba ile ba tutueletšega go gata mogato. Ba ‘dumetše polelo ya gagwe ka go rata’ gomme “ba kolobetšwa; mohla woo xwa amoxêlwa batho ba e nyakilexo xo ba ba dikete tše tharo.” (Ditiro 2:41) Ka ge e be e le ba-Juda ba tlhago le ba sokologetšego Bojudeng, ba be ba šetše ba na le tsebo ya motheo ya Mangwalo. Tsebo yeo e sepedišanago le go ba le tumelo go seo ba ithutilego sona go Petro, e theile motheo gore ba kolobetšwe “leineng la Tate le la Morwa le la Môya o mokxêthwa.” (Mateo 28:19) Ka morago ga kolobetšo ya bona “ba dula è le ba xo rutwa ke baapostola.” Ka nako e swanago, ba ile ba thoma go abelana le ba bangwe tumelo ya bona ye ba sa tšwago go e hwetša. Ka kgonthe, “ba be ba sa lape xo tla Ntlong-kxêthwa ka mehla, è le ba xo kwana . . . bà rêta Modimo, bà ratwa ke batho ka moka.” Ka baka la modiro wo wa go nea bohlatse, “Morêna ka mehla a eketša ba ba phološwaxo.” (Ditiro 2:42, 46, 47) Diphuthego tša Bokriste di ile tša hlongwa kapejana dinageng tše dintši moo badumedi ba ba bafsa ba bego ba dula gona. Ga go na pelaelo gore go fihla bokgoleng bjo itšego, koketšego ye e be e le mafelelo a maiteko a bona a phišego a go bolela “ditaba tše dibotse” ge ba boetše gae.—Ba-Kolose 1:23, NW.
Lentšu la Modimo ke le Matla
7. (a) Ke eng seo se gogelago batho ba ditšhaba ka moka mokgatlong wa Jehofa lehono? (b) Ke dikgonagalo dife tša koketšego e tšwelago pele tšeo o di bonago tšhemong ya lefaseng ka bophara le ya lefelong la geno? (Bona mongwalo wa ka tlase.)
7 Go thwe’ng ka bao ba kganyogago go ba bahlanka ba Modimo lehono? Le bona ba swanetše go ithuta Lentšu la Modimo ka kelohloko. Ge ba dutše ba dira bjalo, ba thoma go tseba Jehofa e le Modimo “yo mabobo le kxauxêlô, wa xo se fêlê pelo, wa botho byo boxolo le therešô.” (Ekisodo 34:6; Ditiro 13:48) Ba ithuta ka tokišetšo e botho ya Jehofa ya topollo ka Jesu Kriste, yoo madi a gagwe a tšholotšwego a ka ba hlwekišago dibe tša bona ka moka. (1 Johane 1:7) Gape ba leboga morero wa Modimo wa go ‘tsoša bohle, baloki le ba sa lokago.’ (Ditiro 24:15) Lerato la go rata Mothopo wa “matete” a le phophoma ka dipelong tša bona, gomme ba tutueletšega go bolela ditherešo tše tše bohlokwa. Ke moka e ba bahlanka ba Modimo ba ineetšego le go kolobetšwa, gomme ba “tšwêlêla pele tsebong ya xo tseba Modimo.” *—Ba-Kolose 1:10b; 2 Ba-Korinthe 5:14.
8-10. (a) Ke bjang phihlelo ya mosadi yo mongwe wa Mokriste e hlatselago gore Lentšu la Modimo “ké le matla”? (b) Phihlelo ye e go rutile’ng ka Jehofa le ditirišano tša gagwe le bahlanka ba gagwe? (Ekisodo 4:12)
8 Tsebo yeo bahlanka ba Modimo ba e hwetšago thutong ya bona ya Beibele ke e tseneletšego. Tsebo e bjalo e tutuetša dipelo tša bona, ya fetoša tsela ya bona ya go nagana gomme ya ba karolo ya bona. (Ba-Hebere 4:12) Ka mohlala, mosadi yo a bitšwago Camille o be a šoma go hlokomela batšofadi. Yo mongwe wa batho ba a bego a ba hlokomela e be e le Martha, e lego yo mongwe wa Dihlatse tša Jehofa. Ka ge Martha a be a swerwe ke dementia (go lahlegelwa ke go šoma ga monagano) o be a nyaka go dula a hlokometšwe. O be a swanetše go gopotšwa gore a jegaešita le go metša dijo tša gagwe. Lega go le bjalo, selo se tee se be se medile ka mo go sa phumolegego ka monaganong wa Martha, bjalo ka ge re tla bona.
9 Ka letšatši le lengwe, Martha o ile a bona Camille a lla ka baka la go gateletšwa ke mathata a motho ka noši. Martha o ile a gokarela Camille gomme a mo laletša gore a ithute Beibele le yena. Eupša na motho yo a lego boemong bja go swana le bja Martha a ka kgona go swara thuto ya Beibele? Ee, a ka kgona! Gaešita le ge a be a se sa gopola dilo tše dintši, Martha o be a se a lebala Modimo wa gagwe wa matete; e bile o be a se a lebala ditherešo tše bohlokwa tšeo a ithutilego tšona ka Beibeleng. Ge ba swere thuto, Martha o be a laela Camille gore a bale serapa se sengwe le se sengwe, a bale Mangwalo a bontšhitšwego, a bale potšišo e lego ka tlase ga letlakala ke moka a e arabe. Se se ile sa tšwela pele ka lebaka le letelele, gomme go sa šetšwe mafokodi a Martha, Camille o ile a tšwela pele ka tsebo ya Beibele. Martha o ile a lemoga gore Camille o swanetše go kopanela le ba bangwe bao ba bego ba na le kgahlego ya go hlankela Modimo. A naganne ka seo, o ile a nea morutwana wa gagwe roko le dieta, e le gore Camille a be le selo se swanetšego seo a tlago go se apara ge a e-ya dibokeng ka lekga la mathomo Holong ya Mmušo.
10 Camille o ile a tutuetšwa ke kgahlego e lerato ya Martha, mohlala wa gagwe le kgodišego. O ile a phetha ka gore seo Martha a bego a leka go mo ruta sona go tšwa ka Beibeleng e be e le sa bohlokwa kudu, ka ge Martha a be a lebetše mo e ka bago dilo ka moka ka ntle le seo a ithutilego sona ka Mangwalong. Ka morago, ge Camille a be a rometšwe lefelong le lengwe la go hlokomela batšofadi, o ile a lemoga gore e be e le nako
ya gore a gate mogato. Ka lekga la mathomo, o ile a ya Holong ya Mmušo a apere roko le dieta tše Martha a mo filego tšona, gomme a kgopela thuto ya Beibele. Camille o ile a dira tšwelopele e botse gomme a kolobetšwa.Go Tutueletšega go Bontšha Ditekanyetšo tša Jehofa
11. Go tlaleletša go go fišega modirong wa boboledi, re ka bontšha bjang gore re tutueditšwe ke molaetša wa Mmušo?
11 Lehono, go na le Dihlatse tša Jehofa tše fetago dimilione tše tshela tšeo ka go swana le Martha le Camille, di bolelago “ditaba tše dibotse tša mmušo” lefaseng ka bophara. (Mateo 24:14, NW; 28:19, 20) Go etša Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga, di tutuetšwa ke “matete a Modimo” ka mo go tseneletšego. Di thabela gore di na le tokelo ya go bitšwa ka leina la Jehofa le gore o di tšholletše moya wa gagwe. Mafelelong di dira boiteko bjohle bja gore di “swarê ka tsela ye e loketšexo ba Morêna, e bê xo mo kxahla xohle,” di diriša ditekanyetšo tša gagwe dibopegong ka moka tša maphelo a tšona. Gare ga dilo tše dingwe, se se akaretša go hlompha ditekanyetšo tša Modimo tša mabapi le moaparo le go itokiša.—Ba-Kolose 1:10; Tito 2:10.
12. Ke keletšo efe e lebanyago ka go apara le go itokiša yeo re e hwetšago e begilwe ka go 1 Timotheo 2:9, 10?
12 Ee, Jehofa o beile ditekanyetšo mabapi le ponagalo ya rena ya motho ka noši. Moapostola Paulo o boletše tše dingwe tša dilo tšeo Modimo a di nyakago tabeng ye. “Le basadi ke rata xore ba aparê xabotse, ba ithlôphê la xo šia thsôlô le boikxanthšô [“ka bothakga le go hlaphogelwa monaganong,” NW], bà se na mafôrô le dipheta le mašela a thêkô e thata. A ba aparê ka mo xo loketšexo basadi ba ba rexo re ba borapedi, ba bônalê ka medirô e mebotse.” * Re ithuta’ng mantšung a?—1 Timotheo 2:9, 10.
13. (a) Ke eng seo se bolelwago ke go ‘apara gabotse’? (b) Ke ka baka la’ng re ka bolela gore ditekanyetšo tša Jehofa ke tše kwagalago?
13 Mantšu a Paulo a bontšha gore Bakriste ba swanetše go ‘apara gabotse.’ Ga se ba swanela go bontšha bošaedi ponagalong ya bona. Mo e nyakilego e ka ba motho yo mongwe le yo mongwe, gaešita le bao ba diilago, ba ka fihlelela ditekanyetšo tše di kwagalago ka go kgonthišetša gore diaparo tša bona ke tša bothakga, di hlwekile e bile di a bogega. Ka mohlala, ngwaga o mongwe le o mongwe Dihlatse tša kua nageng ya Amerika Borwa di sepela dikhilomithara tše dintši sethokgweng gomme di sepela diiri tše dintši ka seketswana e le gore di be gona kopanong ya tšona ya selete. Go tlwaelegile gore motho yo mongwe a wele ka nokeng goba diaparo tša gagwe di tanywe gomme di gagoge sethokweng ge ba dutše ba le leetong. Ka gona ge batla-kopanong ba fihla lefelong leo kopano e tlago go swarelwa go lona, gantši ponagalo ya bona ke e sa kgahlišego. Ka gona ba fetša nako ba rokelela dikonopi, ba lokiša di-zip le go hlatswa le go šidulla diaparo tšeo ba tlago go di apara kopanong. Ba leboga taletšo ya go iphepa tafoleng ya Jehofa, gomme ba nyaka go apara ka tsela e swanetšego.
14. (a) Go bolela’ng go apara ka “bothakga le ka go hlaphogelwa monaganong”? (b) Go akaretša’ng go rena go apara ‘bjalo ka batho ba ipolelago go ba ba borapedi’?
14 Ka mo go oketšegilego Paulo o bontšhitše gore re swanetše gore re apare ka “bothakga le ka go hlaphogelwa monaganong.” Se se bolela gore ponagalo ya rena ga se ya swanela go ba ya bomponeng, ya mohuta o sa tlwaelegago, yeo e tsošago dikganyogo tša botona le botshadi, yeo e bonatšago tša ka gare goba yeo e lego fešeneng. Go oketša moo, re swanetše go apara ka tsela yeo e bontšhago ‘borapedi.’ Se se re nea selo se re ka naganišišago ka sona, na ga go bjalo? Ga se feela taba ya go apara ka tsela e swanetšego ge re e-ya dibokeng tša phuthego ke moka re sa bontšhe go tshwenyega ka moaparo wa rena ka dinako tše dingwe. Ponagalo ya rena ya motho ka noši ka mehla e swanetše go bontšha boemo bja kgopolo bja borapedi le bjo bo hlomphegago ka gobane re Bakriste le badiredi diiri tše 24 ka letšatši. Ke mo go kwešišegago gore diaparo tša rena tša go ya sekolong le tša go ya mošomong e tla ba tše di swanetšego mohuta wa modiro woo re tla bego re o dira. Lega go le bjalo, re swanetše go apara ka bothakga le ka seriti. Ge e ba ka mehla moaparo wa rena o bontšha go dumela ga rena go Modimo, le ka mohla re ka se ke ra ikwa re gapeletšega go dika-dika go nea bohlatse bjo bo sa rulaganyetšwago ka ge re lewa ke dihlong ka baka la ponagalo ya rena.—1 Petro 3:15.
“Le se ke la Rata Lefase”
15, 16. (a) Ke ka baka la’ng go le bohlokwa gore re pheme go ekiša lefase ditabeng tša go apara le go itokiša? (1 Johane 5:19) (b) Ke ka mabaka afe a kwagalago moo re swanetšego go phema fešene moaparong le go itokišeng?
15 Keletšo e begilwego go 1 Johane 2:15, 16 le yona e nea tlhahlo kgethong ya rena ya moaparo le go itokiša. Re bala gore: “Le se ke la rata lefase le tše lefaseng; xe motho a rata lefase, leratô la Tata wešo xa le xôna mo xo Yêna. Xobane tšohle tše lefaseng, e lexo kxanyoxô ya nama, le kxanyoxô ya mahlô, le xo phela ka xo ikxoxomoša, xa di tšwe xo Tata wešo, di tšwa lefaseng.”
16 A keletšo e lego nakong gakaakang! Nakong ye, yeo kgatelelo ya dithaka e lego e tseneletšego gakaakaa, ga se ra swanela go dumelela lefase go laola kgetho ya rena ya diaparo. Mekgwa ya go apara le go itokiša e phuhlame nywageng ya morago bjale. Gaešita le tsela yeo bo-rakgwebo le batho ba ba rutegilego ba naganago ka yona mabapi le moaparo ga se ka mehla e neago tekanyetšo e ka botwago ya seo se swanetšego bakeng sa Bakriste. Le ke lebaka le oketšegilego leo ka lona ka mehla re swanetšego go dula re tshwenyega ka go nyakega ga gore re “se kê [ra] ipapetša le ba mehla yeno” ge e ba re tla phela ka go dumelelana le ditekanyetšo tša Modimo gomme ka go rialo ra “thakxa thutô ya Modimo Mophološi wa rena.”—Ba-Roma 12:2; Tito 2:10.
17. (a) Ke dipotšišo dife tšeo re swanetšego go di ela hloko ge re reka diaparo goba re kgetha mohuta wa tšona? (b) Ke ka baka la’ng dihlogo tša malapa di swanetše go ba le kgahlego ka ponagalo ya motho ka noši ya ditho tša lapa?
17 Pele ga ge o ka dira phetho ya go reka seaparo, ke gabohlale go ipotšiša gore: ‘Ke ka baka la’ng mohuta wo e le o ipiletšago go nna? Na ke mohuta o aparwago ke motloša-bodutu yo a itšego yo a tsebjago kudumotho yo ke mo ratago? Na o aparwa ke ditho tša sehlopha sa disenyi goba sehlopha seo se godišago moya wa boipušo le wa borabele?’ Re swanetše go lebeledišiša seaparo. Ge e ba e le roko goba e le sekhethe, go thwe’ng ka botelele bja sona? Tsela yeo se segilwego ka yona? Na ke seaparo sa bothakga, se swanetšego le seo se nago le seriti, goba na ke seo se kgomarelago, seo se tsošago kganyogo ya tša botona le botshadi goba sa bošaedi? Ipotšiše gore, ‘Na go apara ga-ka seaparo se go tla kgopiša ba bangwe?’ (2 Ba-Korinthe 6:3, 4) Ke ka baka la’ng re swanetše go tshwenyega ka seo? Ka gobane Beibele e re: “Gobane Kriste le yena ga a ka a dira se se mo kgahlišago.” (Ba-Roma 15:3, PK) Dihlogo tša malapa a Bakriste di swanetše go kgomega ka ponagalo ya ditho tša lapa. Ka go hlompha Modimo yo a nago le letago yo di mo rapelago, dihlogo tša malapa ga se tša swanela go dika-dika go nea keletšo e matla le e lerato ge e ba seo se nyakega.—Jakobo 3:13.
18. Ke eng seo se go tutuetšago go lebeledišiša ka kelohloko moaparo wa gago le go itokiša?
18 Molaetša wo re o rwelego o tšwa go Jehofa, yo e lego mothofatšo wa seriti le bokgethwa. (Jesaya 6:3) Beibele e re kgothaletša go mo ekiša bjalo ka “bana ba ba ratêxaxo.” (Ba-Efeso 5:1) Moaparo wa rena le go itokiša di ka emela Tatago rena wa legodimong gampe goba gabotse. Ka ntle le pelaelo re nyaka go thabiša pelo ya gagwe!Diema 27:11.
19. Ke mehola efe e tlišwago ke go tsebatša “matete a Modimo” go ba bangwe?
19 O ikwa bjang ka “matete a Modimo” a o ithutilego ka wona? Ka kgonthe, re na le tokelo gakaakang gore re ithutile therešo! Ka ge re bontšha tumelo mading a tšholotšwego a Jesu Kriste, dibe tša rena di lebaletšwe. (Ditiro 2:38) Ka baka la se, re bolela ka bolokologi pele ga Modimo. Ga re boife lehu go etša bao ba se nago kholofelo. Go e na le moo, re na le kgonthišetšo ya Jesu ya gore letšatši le lengwe ‘bohle ba lego mabitleng ba tlo kwa Lentšu la Morwa-Modimo, gomme ba tlo tšwa.’ (Johane 5:28, 29) Jehofa e bile yo botho ka go re utollela dilo tše ka moka. Go oketša moo, o tšholletše moya wa gagwe godimo ga rena. Ka gona, tebogo ya go leboga dimpho tše ka moka tše dibotse e swanetše go re tutueletša go hlompha ditekanyetšo tša gagwe tše phagamego le go mo tumiša ka mafolofolo, re tsebatše “matete” go ba bangwe.
[Mengwalo ya ka tlase]
^ ser. 5 Ge Jehofa a be a kgetha Moše le Arone gore ba bolelele batho ba gagwe go Farao, O ile a botša Moše gore: “Ke Xo beile xore O bê modimo xo Farao, ’me Arone ngwan’eno ó tlo ba moporofeta wa xaxo.” (Ekisodo 7:1, mongwalo o sekamego ke wa rena.) Arone o ile a hlankela e le moporofeta, e sego ka kgopolo ya go bolela e sa le pele ditiragalo tša nakong e tlago, eupša ka go ba mmoleledi wa Moše.
^ ser. 7 Go mašaba a mantši ao a bego a le gona segopotšong sa ngwaga le ngwaga sa Sejo sa Morena sa Mantšiboa seo se bego se swerwe ka March 28, 2002, ba dimilione ga se ba tšwa ba hlankela Jehofa ka mafolofolo. Re rapelela gore dipelo tša ba bantši ba ba thabelago kgaufsinyane di tutueletšege gore ba katanele tokelo ya go ba bagoeledi ba ditaba tše dibotse.
^ ser. 12 Gaešita le ge mantšu a Paulo a be a lebišitšwe go basadi ba Bakriste, melao ya motheo e swanago e šoma go banna le bafsa ba Bakriste.
O tla Araba Bjang?
• Ke “matete” afe ao batho ba ilego ba kwa ka wona ka Pentekoste ya 33 C.E., gomme ba ile ba arabela bjang?
• Motho o fetoga morutiwa wa Jesu Kriste bjang, gomme go ba morutiwa go akaretša’ng?
• Ke ka baka la’ng go le bohlokwa go rena gore re ele hloko moaparo wa rena le go itokiša?
• Ke mabaka afe ao re swanetšego go a ela hloko ge re dira phetho ya gore seaparo goba mohuta wa sona ke o swanetšego?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 15]
Petro o ile a tsebatša gore Jesu o tsošitšwe bahung
[Diswantšho go letlakala 17]
Na ponagalo ya gago ya motho ka noši e emela gabotse Modimo yo o mo rapelago?
[Diswantšho go letlakala 18]
Batswadi ba Bakriste ba swanetše go rwala boikarabelo ka ponagalo ya ditho tša lapa