Yoga​—Na e fo ba Boitšhidullo Goba ke Selo se se Fetago Seo?

GO BA le mmele o lekanetšego le o phetšego gabotse ke selo seo se kitimago ka menaganong ya batho ba bantši lehono. Se se dirile gore ba bantši ba ye mafelong a go itšhidulla bakeng sa go nyaka thušo. Ka lona lebaka le swanago, batho ba dikete lefaseng la ka Bodikela ba retologetše mokgweng wa ka Bohlabela wa yoga.

Batho bao ba tlaišwago ke kgateletšego le kgakanego le bona ba ile ba retologela go yoga bakeng sa khomotšo le ditharollo. Ba bile le kgahlego madumeding a ka Bohlabela gomme mekgwa ya yona ya bošoro e ile ya phatlalala ka Bodikela, kudu-kudu ga e sa le go tloga ka bo-1960, ngwaga-someng wa “mahiphi le batho bao ba dirišago matšoba e le seka sa go thekga ditumelo tša bona.” Go naganišiša mo go phagametšego matla a tlhago e lego tlaleletšo ya yoga, go phatlaladitšwe ke dinaletšana tša difilimi le diopedi tša mmino wa rock. Ka baka la go kgahlegela yoga mo go golago, re ka botšiša gore: ‘Na yoga e fo ba mokgwa wa boitšhidullo wo o tla neago moitšhidulli mmele wo o lekanetšego le wo o phetšego gabotse le khutšo e itšego ya monagano? Na yoga e ka dirwa ka ntle le mafelelo le ge e le afe a bodumedi? Na yoga ke e swanetšego Bakriste?’

Setlogo sa Yoga

Setlogo sa lentšu “yoga” se tswalana le lentšu “joko.” Le ka bolela go kopanya goba go pana goba go laola. Go mo-Hindu, yoga ke tsela goba mokgwa wo o lebišago go kopaneng le moya goba matla a magolo a phagametšego a tlhago. E hlalositšwe e le “go kopanywa ga matla ka moka a mmele, a monagano le a moya go Modimo.”

Ke bokgoleng bofe morago moo yoga e ka latišišwago gona? Diswantšho tša batho bao ba dutšego ka mekgwa e fapa-fapanego ya yoga di tšwelela matlapeng ao a betlilwego ao a hwetšwago Moeding wa Indus, e lego Pakistan ya mehleng yeno. Baepi ba marope ba bolela gore tlhabologo  ya Moeding wa Indus e balelwa go magareng ga ngwaga-kete wa boraro le wa bobedi B.C.E., kgaufsi kudu le mehla ya setšo sa Mesopotamia. Dilo tša bokgabo tše di tšwago mafelong ao ka bobedi di bontšha monna yo a emelago modimo a rwešitšwe dinaka tša phoofolo gomme a dikologilwe ke diphoofolo, a swantšhetša Nimirode “motsomi yo matla.” (Genesi 10:​8, 9) Ma-Hindu a bolela gore diswantšho tše di dutšego ka mekgwa ya yoga ke diswantšho tša modimo Siva, morena wa diphoofolo le morena wa yoga, yoo gantši a rapelwago ka lingam, tsela ya seka sa setho sa botona. Ka gona, puku ya Hindu World e bitša yoga gore ke “thulaganyo ya melao ya mekgwa e šoro, yeo bontši bja yona e lego ya setlogo sa pele ga ma-Aryan, yeo e nago le mantšu ao a nago le dikgopolo le menyanya e mentši ya bogologolo.”

Mathomong mekgwa ya yoga e be e fetišetšwa ka go bolela. Ke moka e ile ya ngwalwa ka botlalo ke molatedi wa yoga wa mo-India e lego Patañjali e le Yoga Sutra, yeo e sa dutšego e le puku ya motheo ya tlhahlo ya yoga. Go ya ka Patañjali, yoga ke “boiteko bjo bo rulagantšwego bja go fihlelela phethego, ka taolo ya dikarolo tše di fapa-fapanego tša tlhago ya motho, mmeleng le moyeng.” Go tloga mathomong a yona go fihla ga bjale, yoga e bile karolo ya bohlokwa ya madumedi a ka Bohlabela, ga bjale ka mo go kgethegilego a bo-Hindu, bo-Jain le bo-Buddha. Balatedi ba bangwe ba yoga ba dumela gore e tla ba lebiša gore ba fihlelele moksha, goba tokologo, ka go kopana le meoya ka moka e hwetšagalago.

Ka gona re botšiša gape gore: Na yoga e ka latelwa e le feela boitšhidullo bja mmele bakeng sa go ba le mmele o phetšego gabotse le monagano o iketlilego, ka ntle le go kopana le ge e le gofe le bodumedi? Ka baka la setlogo sa yona, karabo e tla swanelwa ke go ba aowa.

Yoga e ka go Lebiša Kae?

Morero wa yoga e le kotlo ke go lebiša motho phihlelong ya moya ya go “kgokagana” le moya wo o phagametšego matla a motho. Eupša moya woo e tla ba ofe?

Ka pukung ya Hindu World, mongwadi Benjamin Walker o bolela ka yoga gore: “E ka ba e be e le mokgwa wa pele wa tirelo ya maleatlana, gomme tlhalosong ya yona e sa dutše e na le mafelelo a bonoge le boloi.” Bo-ra-difilosofi ba ma-Hindu ba dumela gore go latelwa ga yoga go ka nea matla a phagametšego a tlhago, gaešita le ge gantši ba bolela gore se ga se morero o mogolo wa yoga. Ka mohlala, ka pukung ya Indian Philosophy, yo e bego e le mopresidente wa India, Dr. S. Radhakrishnan, o bolela ka molatedi wa yoga yo a “laolago mmele ka tsela yeo a dulago goba a emago ka yona go feleletša ka go fapana mo go feteletšego ga phišo le go tonya ga mmele. . . . Balatedi ba yoga ba ka bona le go kwa ba le kgole . . . Go fetišetšwa ga kgopolo go tloga mothong yo mongwe go ya go yo mongwe ka ntle le go akaretšwa ga mekgwa e tlwaetšwego ya poledišano go tloga go kgonega. . . . Molatedi wa yoga a ka dira gore mmele wa gagwe o se ke wa bonagala.”

Seswantšho sa molatedi wa yoga yo a robetšego godimo ga malao a dipikiri goba yo a sepelago godimo ga magala se ka bonagala e le selo sa bofora go ba bangwe gomme go ba bangwe e le motlae. Eupša tše ke dilo tše di bonagalago gantši kua India, bjalo ka mokgwa wa go ema ka leoto le tee mola o tsepeletše letšatšing ka diiri le go hupa moya mo go dumelelago motho gore a bolokwe ka santeng ka nako e telele. Ka June 1995, The Times of India e begile gore ngwanenyana wa nywaga e meraro le seripa o ile a robala a hwile bogogoma ge koloi ye e imelago dikhilograma tše 750 e mo namela mo dimpeng. Sa go makatša lešaba e bile gore o ile a tsoga a se a gobala le ganyenyane. Pego e okeditše ka gore: “E be e le matla a sa tswakwago a molatedi wa yoga.”

Ka ntle le pelaelo, ga go motho yo a tlwaelegilego yo a kgonago go dira mediro le ge e le efe ya mohuta wo. Lega go le bjalo, Mokriste o swanetše go ipotšiša gore: Ditiro tša mohuta wo di šupa’ng? Na di tšwa go Jehofa Modimo “Yo-xodimo-dimo Kukama-lefase,” goba na di tšwa mothopong o mongwe? (Psalme 83:​18) Beibele ke e kwagalago ntlheng ye. Ge ba-Isiraele ba be ba le mollwaneng wa go tsena Nageng ya Kholofetšo, yeo e bego e dulwa ke ba-Kanana, Jehofa o ile a botša barwa ba Isiraele ka Moše gore: “O se kê wa ithuta xo dira makxapa a dithšaba tša xôna.” “Makxapha” afe? Moše o ile a lemoša malebana le “e a diraxo tša bonoxê le tša maphalô, le e a upaxo ka meupô le boloi.” (Doiteronomio 18:​9,  10) Dilo tše ke makgapha go Modimo ka gobane ke mediro ya matemona le ya nama ya sebe.—Ba-Galatia 5:​19-21.

Ga se Kgetho Bakeng sa Bakriste

Go sa šetšwe seo bahlahli ba tša maphelo ba ka se bolelago ka go fapana le se, yoga ga e fo ba boitšhidullo bja mmele. Puku ya Hindu Manners, Customs and Ceremonies e anega diphihlelo tša balatedi ba babedi ba bego ba sa thoma yoga bao ba bego ba hlahlwa ke morutiši wa bodumedi. Yo mongwe o tsopotšwe a re: “Ke be ke dira maiteko a phagametšego a motho a go hupa moya ka lebaka le letelele kamoo nka kgonago ka gona, gomme ke hema ge feela ke be ke le kgaufsi le go idibala. . . . Letšatši le lengwe, mosegareng wa sekgalela, ke be ke nagana gore ke bona ngwedi o phadimago, wo o bego o bonala eka o ya ka mo le ka mo. Ka nako e nngwe ke ile ka inagana ke tswaleletšwe ka lefsifsing le leso mosegareng wa sekgalela. Morutiši wa-ka . . . o be a thabile kudu ge ke be ke mmotša dipono tše tša-ka. . . . O ile a nkgonthišetša gore kgaufsinyane ke tla be ke bona dipoelo tše di makatšago kudu go tšwa tekong ya-ka.” Monna wa bobedi o anega gore: “O ile a nkgapeletša gore ke tsepelele leratadimeng letšatši le lengwe le le lengwe ka ntle le go ponya-ponya mahlo goba go šutha mo ke lego gona. . . . Ka dinako tše dingwe ke be ke nagana gore ke bone dikgabo tša mollo mo moyeng, ka dinako tše dingwe ke be ke bona eka ke bona mello ya dinkgokolo le dietša tše dingwe tša sebaka-bakeng. Morutiši wa-ka o be a thabišitšwe kudu ke katlego ya maiteko a-ka.”

Ka ntle le pelaelo dipono tše di sa tlwaelegago e be e le tšeo barutiši ba bego ba di lebelela e le mafelelo a nepagetšego tseleng e lebišago pakaneng ya kgonthe ya boitšhidullo bja balatedi ba yoga. Ee, pakane ya kgonthe ya yoga ke moksha, yeo e hlalositšwego e le go kopanywa le meoya e matla e se nago dika tša botho. E hlaloswa e le “go emiša (ka maikemišetšo) ga mosepelo o tšwelago pele wa go nagana.” Se ke seo se fapanego ka mo go feletšego le pakane e beetšwego Bakriste, bao ba neilwego keletšo ye e rego: “Tlišang mebele ya lena, e bê sedimo se se phelaxo, se sekxêthwa, sa xo kxahla Modimo; e bê xôna xo dirêla Modimo ka mo xo swanetšexo. Le se kê la ipapetša le ba mehla yeno; šatoxang ka xo mphsafala kxopolô, xore Le tlê Le hlaoloxanyê se e lexo thatô ya Modimo, e lexo se botse le se se kxahlišaxo, se e lexo sa botlalô.”—Ba-Roma 12:​1, 2.

Ke kgetho ya motho ka noši gore o latela mohuta ofe wa boitšhidullo bja mmele. Lega go le bjalo, Bakriste ba ka se ke ba dumelela selo le ge e le sefee ka ba go tlwaetša mmele, go ja, go nwa, go apara, boithabišo goba selo se sengwe—​go senya tswalano ya bona le Jehofa Modimo. (1 Ba-Korinthe 10:​31) Go bao ba itšhidullago feela bakeng sa boemo bjo bobotse bja maphelo a bona, go na le ditsela tše dintši tše di hwetšagalago tše di sa akaretšego go ipea dikotsing tša go dirišana le meoya goba bonoge. Ka go phema mekgwa le ditumelo tšeo di medilego bodumeding bja maaka, re ka lebelela pele ditšhegofatšong tša Modimo tša tshepedišo e mpsha ya dilo ya go loka yeo go yona re ka thabelago boemo bjo bobotse bja mmele bjo bo phethagetšego le bja monagano ka mo go sa felego.—2 Petro 3:​13; Kutollo 21:​3, 4.

[Diswantšho go letlakala 22]

Batho ba bantši ba thabela mediro e sego kotsi yeo e sa akaretšego go dirišana le meoya