“Itlwaetšê”

GO BA le lebelo, go ba yo mo telele le go ba le matla! Tše ke dilo tšeo bo-ramabelo ba kua Gerika le Roma ya bogologolo ba bego ba di kganyoga. Ka nywaga-kgolo, kua Olympia, Delphi le Nemea gotee le Isthmus ya Korinthe, go be go swarwa ditiragalo tše dikgolo tša mabelo ka seo go thwego ke tšhegofatšo ya medimo le gare ga babogedi ba dikete. Tokelo ya go phadišana dipapading tše e be e hwetšwa ka go šoma ka thata ka nywaga e mentši. Phenyo e be e tla tlišetša bafenyi le metse ya gabo bona letago.

Ga se mo go makatšago gore tikologong e bjalo ya setšo, bangwadi ba Mangwalo a Bakriste a Segerika ba ile ba swantšha lebelo la moya la Bakriste le ditiragalo tša mabelo. Gore ba fetišetše dintlha tše matla tša go ruta, moapostola Petro gotee le moapostola Paulo ba ile ba diriša ka bokgoni diswantšho tšeo di theilwego dipapading. Lebelo le bjalo le legolo la Bokriste le sa dutše le tšwela pele le mehleng ya rena. Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba swanela ke go lebeletšana le tshepedišo ya dilo ya Sejuda; rena lehono re swanetše go “katana” le tshepedišo ya lefaseng ka bophara yeo e lego mollwaneng wa phedišo. (2 Timotheo 2:5; 3:​1-5) Ba bangwe ba ka hwetša gore ‘lebelo la bona la tumelo’ ke leo le tšwelago pele gomme le a lapiša. (1 Timotheo 6:​12, bapiša le The New English Bible.) Go hlahloba go swana ga ditiragalo tša mabelo le lebelo la Bokriste ka Beibeleng go tla ipontšha e le mo go holago kudu.

Motlwaetši yo Mobotse

Katlego ya ramabelo e ithekgile kudu ka motlwaetši. Archaeologia Graeca e bolela ka dipapadi tša bogologolo gore: “Baphenkgišani ba be ba tlamegile go ena gore ba feditše dikgwedi tše lesome ka moka ba dira boitšhidullo bja go itokišetša dipapadi.” Bakriste le bona ba swanetše go hwetša tlwaetšo e thata. Paulo o ile a eletša Timotheo, mogolo wa Mokriste gore: “O itlwaetšê borapedi.” (1 Timotheo 4:7) Ke mang yo e lego motlwaetši wa yo go thwego ke ramabelo wa Mokriste? Ga go yo mongwe ge e se Jehofa Modimo ka boyena! Moapostola Petro o ngwadile gore: “Modimo wa dikxauxêlô tšohle . . . ó tlo Le dira ba botlalô [“o tla phetha tlwaetšo ya lena,” NW]; ó tlo Le thekxa; ó tlo Le tiiša.”—1 Petro 5:​10.

Polelwana e rego “o tla phetha tlwaetšo ya lena” e tšwa lediring la Segerika leo go ya ka Theological Lexicon of the New Testament ge e le gabotse le bolelago “go dira selo [goba motho] gore se swanelegele morero wa sona, go se lokišeletša le gore se tlwaele modiro wa sona.” Ka mo go swanago, Greek-English Lexicon ya Liddell le Scott e hlalosa gore lediri le le ka hlaloswa e le go “lokišetša, go tlwaetša goba go hlama ka mo go feletšego.” Ke ka ditsela dife tšeo ka tšona Jehofa a re ‘lokišeletšago, a re tlwaetšago goba a re hlamago ka mo go feletšego’ bakeng sa lebelo le thata la Bokriste? E le gore re kwešiše papišo, anke re ele hloko e mengwe ya mekgwa yeo batlwaetši ba bego ba e diriša.

Puku ya The Olympic Games in Ancient Greece e re: “Bao ba bego ba tshwenyegile ka go tlwaetša bafsa ba be ba diriša mekgwa e mebedi ya motheo, woo wa mathomo o bego o hlametšwe go kgothaletša motho go dira boiteko bjo bogolo ka mo go ka kgonegago bja mmele e le gore a fihlelele mafelelo a kaone gomme wa bobedi o be o hlametšwe go kaonefatša bokgoni le mokgwa wa gagwe wa go itlwaetša.”

Ka mo go swanago, Jehofa o re kgothaletša le go re matlafaletša gore re fihlelele bokgoni bja rena bjo bogolo le gore re kaonefatše bokgoni bja rena tirelong ya gagwe. Modimo wa rena o re matlafatša ka Beibele, mokgatlo wa gagwe wa lefaseng le ka Bakriste-gotee le rena bao ba godilego tsebong. Ka dinako tše dingwe o re tlwaetša ka go re laya. (Ba-Hebere 12:6) Ka dinako tše dingwe a ka dumelela diteko tše fapa-fapanego le mathata go re wela e le gore re ka hlagolela kgotlelelo. (Jakobo 1:​2-4) Le gona o nea matla a  nyakegago. Moporofeta Jesaya o re: “Xe e le baholofedi ba Morêna bôná ba fiwa matla a mafsa, ba hlatloxa boka nong; ba kxanyêla bà sa lape, ba sepela bà sa fêle matla.”Jesaya 40:31.

Ka godimo ga tšohle, Modimo o re nea moya o mokgethwa ka bontši e lego woo o re matlafaletšago go tšwela pele re mo direla tirelo e amogelegago. (Luka 11:​13) Mabakeng a mantši bahlanka ba Modimo ba ile ba kgotlelela diteko tša tumelo tša nako e telele le tše thata. Bao ba dirilego bjalo e fo ba banna le basadi ba swanago le yo mongwe le yo mongwe wa rena. Eupša go ithekga ga bona ka Modimo ka mo go feletšego go dirile gore ba kgone go kgotlelela. Ka kgonthe, ‘matla a fetišago a tlwaelegilego ke a Modimo e sego a bona.’—2 Ba-Korinthe 4:7, bapiša le NW.

Motlwaetši yo a Nago le Kwelobohloko

Seithuti se sengwe se re o mongwe wa mešomo ya motlwaetši wa bogologolo e be e le go “hlaola mokgwa le makga a go itlwaetša tšeo di bego di nyakega go ramabelo le papadi e itšego.” Ka ge Modimo a re tlwaetša, o naganela maemo a rena a motho ka o tee ka o tee, bokgoni, tsela yeo re dirilwego ka yona le mafokodi a rena. Gantši ge re dutše re tlwaetšwa ke Jehofa, re mo kgopela bjalo ka Jobo: “A nke O se lebale xe O mpopile byalo ka letsopa.” (Jobo 10:9) Motlwaetši wa rena yo a nago le kwelobohloko o arabela bjang? Dafida o ngwadile ka Jehofa gore: “Yena ó tseba lebopô le re lexo ka lôna, xa a lebale xe re le lerole.”—Psalme 103:14.

O ka ba o na le bothata bjo bogolo bja tša maphelo bjoo bo lekanyetšago seo o ka se dirago bodireding, goba o ka be o tlaišwa ke go inyatša. Mohlomongwe o katana le go kgaotša mokgwa o mobe, goba o ka nagana gore ga o kgone go lebeletšana le kgateletšo ya dithaka tikologong, mošomong goba sekolong. Go sa šetšwe gore maemo a gago e ka ba e le afe, o se ke wa lebala gore Jehofa o kwešiša mathata a gago gakaone go feta motho le ge e le ofe yo mongwego akaretša le wena! Ka ge e le motlwaetši yo a nago le taba, o dula a letetše go go thuša ge e ba o batamela kgaufsi le yena.—Jakobo 4:8.

Batlwaetši ba bogologolo “ba ka kgethologanya go lapa mo go tlišwago ke go itlwaetša go go  lapa mo gongwe, mabaka a tša monagano, go se thabe maikwelong, kgateletšego le tše dingwe. . . . Taolo ya [batlwaetši] e be e le e nabilego kudu moo e lego gore ba be ba bile ba šala maphelo a bo-ramabelo ka morago gomme ba tsene ditaba gare moo ba bego ba nagana gore go bohlokwa go dira bjalo.”

Na ka dinako tše dingwe o ikwa o lapile goba o fedile matla ka baka la dikgateletšo le diteko tše sa felego tša lefase le? Ka ge e le motlwaetši wa gago, Jehofa o na le kgahlego ya kgonthe ka wena. (1 Petro 5:7) O kgona go bona kapejana leswao le ge e le lefe go wena la go fokola goba go lapa moyeng. Gaešita le ge Jehofa a hlompha tokologo ya rena ya go ikgethela le kgetho ya rena ya motho ka noši, o naganela katlego ya rena ya ka mo go sa felego, o nea thušo ya kgonthe le phošollo ge di nyakega. (Jesaya 30:​21) Bjang? Ka Beibele le ka dikgatišo tšeo di theilwego Beibeleng, bagolo ba moya ka phuthegong le borwarre bja rena bjo lerato.

Go “Ikôna Tšohle”

Go ba gona, go be go nyakega mo go oketšegilego bakeng sa go atlega go feta feela motlwaetši yo mobotse. Mo gontši go ithekgile ka ramabelo ka boyena le ka go ineela ga gagwe tlwaetšong e thata. Pušo e be e le e šoro, ka ge tlwaetšo e be e akaretša go phema dilo tše bjalo ka dikopano tša botona le botshadi le bjala gotee le go ja ka go lekanyetša goba go ja go ya ka melao e itšego. Horace e lego sereti sa lekgolong la pele la nywaga B.C.E., o boletše gore baphenkgišani “ba be ba phema basadi le beine” gore ba “fihlelele pakane yeo e kganyogwago.” Le gona go ya ka seithuti sa Beibele F. C. Cook, batšea-karolo dipapading ba be ba swanetše go ba le “boitshwaro [le] go ja dijo tše di agago mmele . . . ka dikgwedi tše lesome.”

Paulo o dirišitše papišo ye ge a be a ngwalela Bakriste ba kua Korinthe, motse wo o bego o tlwaelane kudu le Dipapadi tša Isthmus tšeo di bego di swarelwa kgaufsi le wona: “Ka moka ba ba katanaxo dipapading, ba ikôna tšohle.” (1 Ba-Korinthe 9:​25) Bakriste ba therešo ba phema go rata dilo tše bonagalago, boitshwaro bjo bo gobogilego le mekgwa ya bophelo e sa hlwekago ya lefase. (Ba-Efeso 5:​3-5; 1 Johane 2:​15-17) Mekgwa yeo e sa bontšhego go boifa Modimo le yeo e sego ya Mangwalo le yona e swanetše go apolwa gomme e tšeelwe legato ke dika tše bjalo ka tša Kriste.—Ba-Kolose 3:​9, 10, 12.

Se se ka dirwa bjang? Gare ga dilo tše dingwe, ela hloko karabo ya Paulo yeo go yona a dirišitšego seswantšho se matla: “Ke ôtlaka mmele wa-ka xore ke o thapišê; xore e se bê kè le motsenedi wa ba bangwê, nna mong ka nyatšêxa.”1 Ba-Korinthe 9:27.

Paulo o boletše ntlha e matla gakaakang mo! O be a sa kgothaletše go ikgobatša. Go e na le moo, o ile a dumela gore yena ka noši o bile le dintwa tša ka gare. Ka dinako tše dingwe, o dirile dilo tšeo a bego a sa kganyoge go di dira gomme a se dire dilo tšeo a bego a kganyoga go di dira. Gomme o ile a lwela gore a se ke a dumelela mafokodi a gagwe a mmuša. O ile a ‘otlaka mmele wa gagwe,’ a e-lwa ka matla le dikganyogo le mediro ya nama.—Ba-Roma 7:​21-25.

Bakriste ka moka ba swanetše go dira se se swanago. Paulo o ile a bolela ka diphetogo tše di dirilwego ke ba bangwe kua Korinthe bao nakong e fetilego e bego e le diotswa, barapedi ba medimo ya diswantšho, dihlotlolo, mahodu le tše dingwe. Ke’ng seo se dirilego gore ba kgone go fetoga? Matla a Lentšu la Modimo le moya o mokgethwa gotee le boikemišetšo bja bona bja go dumelelana le tšona. Paulo o itše: “Fêla, Le hlatswitšwe, Le kxethexile, Le lokafaditšwe ka Leina la Morêna Jesu le ka Môya wa Modimo wa rena.” (1 Ba-Korinthe 6:​9-11) Petro o ngwadile se se swanago ka bao ba tlogetšego mekgwa e bjalo e mebe. E le Bakriste, ka moka ga bona ba dirile diphetogo tša kgonthe.—1 Petro 4:​3, 4.

 Maiteko a Dirwago ka Maikemišetšo a Mabotse

Paulo o ile a bontšha go tsepamiša ga gagwe kgopolo le go lebiša tlhokomelo go phegeleleng dipakane tša moya ka gore: “Xe ke itia, xa ke etše wa xo itia lefsifsi.” (1 Ba-Korinthe 9:​26) Mophenkgišani o tla foša bjang matswele a gagwe goba o tla kgorometša bjang? Puku ya The Life of the Greeks and Romans e a araba: “Go be go sa nyakege feela matla a bošoro, eupša gape le go hlokomedišiša gore o kgone go bona mafokodi a mophenkgišani. Selo se sengwe seo le sona ka mo go swanago se bego se e-na le mohola e be e le bokgoni bja go kgorometša ka matla bjo bo ithutilwego dikolong tša matswele, le go kgona go gakantšha mophenkgišani kapejana.”

Nama ya rena e sa phethagalago ke e nngwe ya diphenkgišani tša rena. Na re tseba “mafokodi” a rena ka noši? Na re ikemišeditše go ipona ka tsela yeo ba bangwe ba re bonago ka yonakudu-kudu tsela yeo Sathane a ka bego a re bona ka yona? Seo se nyaka go itlhahloba ka potego le go ikemišetša go dira diphetogo. Go iphora go direga gabonolo kudu. (Jakobo 1:​22) Go bonolo gakaakang go lokafatša tiro e sego bohlale! (1 Samuele 15:​13-15, 20, 21) Seo se swana le go “itia lefsifsi.”

Mehleng ye ya bofelo, bao ba nyakago go kgahliša Jehofa gomme ba hwetše bophelo ga se ba swanela go dika-dika go dira kgetho magareng ga se se nepagetšego le se se fošagetšego, gare ga phuthego ya Modimo le lefase le le gobogilego. Ba swanetše go phema go dika-dika, go ba ‘pelo-pedi ditseleng tša bona ka moka.’ (Jakobo 1:8) Ga se ba swanela go senya maiteko a bona medirong e se nago dienywa. Ge motho a latela tsela e otlologilego ya go tsepamiša kgopolo, o tla thaba gomme ‘tšwelopele ya gagwe e bonagale go batho bohle.’—1 Timotheo 4:​15, bapiša le NW.

Ee, lebelo la Bokriste le tšwela pele. JehofaMotlwaetši wa rena yo Mogoloo re nea tlhahlo le thušo e nyakegago ka lerato bakeng sa kgotlelelo le phenyo ya rena ya mafelelo. (Jesaya 48:​17) Go swana le bo-ramabelo ba kgale, re swanetše go hlagolela go itaya, boitshwaro le go tsepamiša kgopolo ntweng ya rena ya go lwela tumelo. Maiteko a rena ao re a dirago ka maikemišetšo a mabotse a tla putswa ka mo go humilego.—Ba-Hebere 11:6.

‘Le mo Tlotše ka Makhura’

Karolo ya go tlwaetšwa ga ramabelo kua Gerika ya bogologolo e be e dirwa ke motlotši wa makhura. Modiro wa gagwe e be e le go tlotša mebele ya banna bao ba bego ba batametše go itlwaetša. The Olympic Games in Ancient Greece e bolela gore: Batlwaetši “ba be ba lemogile gore go šidullwa ga mešifa mo go dirwago gabotse go be go e ba le mafelelo a holago, le gona ba lemogile gore go šidulla mo go dirwago ka go iketla go be go thuša mosepelo wa go iketla le go boela sekeng ga ramabelo yo a bego a feditše karolo e telele ya go itlwaetša.”

Ka ge go tlotša mmele ka makhura a kgonthe e le mo go okobatšago le mo go fodišago, go dirišwa ga Lentšu la Modimo go Mokriste yo a lapilego yo re ka rego ke ramabelo go ka mo phošolla, gwa mo homotša le go mo fodiša. Ka gona, ba hlahlwa ke Jehofa, banna ba bagolo ba phuthego ba kgothaletšwa go rapelela monna yo bjalo, “ba mo rapêlêlê bà mo tlodišê makhura Leineng la Morêna” ka tsela ya seswantšhetšo, e lego mogato o bohlokwa wa go fihlelela tsošološo moyeng.—Jakobo 5:​13-15; Psalme 141:5.

[Mothopo wa Seswantšho go letlakala 29]

Copyright British Museum

[Seswantšho go letlakala 31]

Ka boikgafo, bo-ramabelo ba ile ba ena gore ba itlwaeditše ka dikgwedi tše lesome

[Mothopo]

Musée du Louvre, Paris