Jehofa o Šegofatša le go Šireletša Bao ba Kwago
Jehofa o Šegofatša le go Šireletša Bao ba Kwago
“Xe e le eo a kwaxo nna, ó tlo dula a iketla, ó ikaxêla à sa šie kotsi.”—Diema 1:33.
1, 2. Ke ka baka la’ng go kwa Modimo go le bohlokwa? Bontšha.
MATSWIANA a masorolwana le a mafofana a swaregile ka go thobola dijo mabjanyaneng, a sa šetše le gatee pekwa yeo e phaphametšego kua godimo. Kapejana, sethole se a lemoša ka letšhogo le ka segalo sa godimo gomme se phurolla diphego tša sona. Matswiana a sona a tšhabela go sona, gomme kapejana a bolokegile ka gare ga diphego tša mmago ona. Pekwa e tlogela go hlasela. * Thuto ke efe? Go kwa go phološa maphelo!
2 Thuto yeo e bohlokwa ka mo go kgethegilego go Bakriste lehono, ka gobane Sathane o dira sohle se a ka se kgonago go hlasela batho ba Modimo. (Kutollo 12:9, 12, 17) Pakane ya gagwe ke go senya tumelo ya rena e le gore re se ke ra hlwa re amogelwa ke Jehofa le go lahlegelwa ke kholofelo ya bophelo bjo bo sa felego. (1 Petro 5:8) Lega go le bjalo, ge e ba re dula kgaufsi le Modimo gomme re arabela ka go se dika-dike taelong yeo re e hwetšago ka Lentšung le mokgatlong wa gagwe, re ka kgonthišega ka tlhokomelo ya gagwe e šireletšago. Mopsalme o ngwadile gore: “O Xo šireletša ka ’phêxô tša xaxwe; O khuta ka ’phofa tša xaxwe.”—Psalme 91:4.
Setšhaba Seo se sa Kwego E-ba Mohlaselwa
3. Mafelelo a go se kwe ga Isiraele leboelela e bile afe?
3 Ge setšhaba sa Isiraele se be se e-kwa Jehofa, ka mehla se ile sa holwa ke tlhokomelo ya gagwe. Lega go le bjalo, ka manyami gantši batho ba ile ba tlogela Mmopi gomme ba retologela go medimo ya kota le ya lefsika“tša lefêla tše di sa thušexo selô, tše di sa phološexo motho.” (1 Samuele 12:21) Ka morago ga nywaga-kgolo ya borabele bjo bjalo, setšhaba ka moka se ile sa tutuetšwa ka matla ke bohlanogi moo se bego se ka se sokologe. Ke ka baka leo Jesu a itšego: “Hee Jerusalêma! Hee Jerusalêma! Wene O bolayaxo baporofeta O thumaxo ka mafsika ba ba romilwexo xo wene! Ké xa-kae kè ratile xo phuthêla bana ba xaxo bo-ka kxoxo, xe e phuthêla bana ba yôna ka tlase xa diphêxô tša yôna; xomme Le xanne. Le tlo di bôna; ngwakô wa lena o tlo Le tloxêlêlwa è le lešope.”—Mateo 23:37, 38.
4. Go lahla ga Jehofa Jerusalema go bile molaleng bjang ka 70 C.E.?
4 Go lahla ga Jehofa Isiraele ya bohlanogi go ile gwa ba molaleng ka tsela e bohloko ka 70 C.E. Ngwageng woo madira a Roma, a swaretše godimo difolaga tša wona tše di kgabišitšwego ka seswantšho sa lenong, a ile a hlasela Jerusalema kapejana go tliša polao e sehlogo. Ka nako yeo motse o be o tletše ka batho bao ba tlilego go bina Paseka. Dihlabelo tša bona tše dintši di ile tša palelwa ke go ba dira gore ba amogelwe ke Modimo. Yeo e be e le kgopotšo e bohloko ya mantšu a Samuele go Kgoši Saulo yo a sa kwego: “A O re Morêna ó thabêla dihlabêlô le didimo xo fetiša mola motho xe a e-kwa se 1 Samuele 15:22.
Morêna a se boletšexo? O tsebê xore xo kwa xo phala sedimo, xo thaetša xo phadiša mahura a dikxapa.”—5. Jehofa o nyaka go kwa ga mohuta ofe, gomme re tseba bjang gore go kwa mo go bjalo go a kgonega?
5 Go sa šetšwe go gatelela ga gagwe go nyakega ga go kwa, Jehofa o lemoga gabotse mafokodi a batho ba sa phethagalago. (Psalme 130:3, 4) Seo a se nyakago ke pelo e botegago le go kwa mo go theilwego tumelong, leratong le poifong e nepagetšego ya go boifa go mo nyamiša. (Doiteronomio 10:12, 13; Diema 16:6; Jesaya 43:10; Mika 6:8; Ba-Roma 6:17) Gore go kwa mo go bjalo go a kgonega go bontšhitšwe ke ‘leru le legolo la dihlatse tša pele ga Bokriste’ tšeo di ilego tša swarelela potegong ya tšona ge di be di lebeletšane le diteko tše thata, gaešita le lehu. (Ba-Hebere 11:36, 37; 12:1, bapiša le NW.) Ba ba ile ba thabiša pelo ya Jehofa gakaakang! (Diema 27:11) Lega go le bjalo, ba bangwe ba ile ba thoma ba botega eupša ba palelwa ke go dula ba e-kwa. Yo mongwe wa ba e be e le Kgoši Joase wa Juda ya bogologolo.
Kgoši Yeo e Sentšwego ke Ditlwaelano tše Mpe
6, 7. Joase e be e le kgoši ya mohuta ofe ge Joyada a be a sa phela?
6 Kgoši Joase o ile a phologa polao ka lešoba la nalete ge e be e sa le lesea. Ge Joase a e-ba le nywaga e šupago, ka sebete Moperisita yo Mogolo Joyada o ile a mo utolla gomme a mo dira kgoši. Ka ge Joyada yo a boifago Modimo a ile a ba bjalo ka tate le moeletši go Joase, mmuši yo mofsa o ile “a dira tše di kxahlaxo Morêna ka mehla yohle xe Joyada moperisita à sa phela.”—2 Koronika 22:10–23:1, 11; 24:1, 2.
7 Mediro ya Joase e mebotse e be e akaretša go tsošološa tempele ya Jehofatiro yeo e bego e ‘ratwa ke Joase.’ O ile a gopotša Moperisita yo Mogolo Joyada ka go nyakega ga go kgoboketša lekgetho la tempele kua Juda le Jerusalema, ka ge le ‘beilwe ke Moše,’ e le gore ba lefelele modiro wa go tsošološa. Ka mo go lego molaleng, Joyada o ile a atlega go kgothaletša kgoši e nyenyane go kwa Molao wa Modimo. Ka baka la se, modiro wa tempeleng le ditlabakelo tša tempele di ile tša fetšwa kapejana.—2 Koronika 24:4, 6, 13, 14, bapiša le NW; Doiteronomio 17:18.
8. (a) Ke eng seo se ilego sa tlaleletša go weng ga Joase moyeng? (b) Go se kwe ga kgoši go ile gwa mo lebiša go dira eng mafelelong?
8 Ka manyami, go kwa ga Joase Jehofa ga se gwa tšea nako. Ka baka la’ng? Lentšu la Modimo le re botša gore: “Mola Joyada a hwile xwa tla bakxôma ba Juda ba lothša kxoši; kxoši ya theetša tše ba di bolêlaxo. Xomme ba tloxêla Ngwakô wa Morêna Modimo wa bô-tat’abô, ba dirêla dikôkwanê tša Ašera le medimo ya diswanthšô. Kxalefô ya Morêna ya wêla Juda le Jerusalêma ka ’baka la molato woo.” Tutuetšo e fošagetšego ya bakgomana ba Juda le yona e dirile gore kgoši a hlokomologe baporofeta ba Modimo, yoo o mongwe wa bona e bego e le morwa wa Joyada e lego Tsakaria, yoo ka sebete a ilego a sola Joase le batho ka go se kwe ga bona. Go e na le go sokologa, Joase o ile a laela gore Tsakaria a bolawe ka go thungwa ka mafsika. Joase o be a fetogile monna yo sehlogo, yo a sa kwego gakaakangse ka moka ke ka baka la go ineela tutuetšong ya ditlwaelano tše mpe!—2 Koronika 24:17-22; 1 Ba-Korinthe 15:33.
9. Pheletšo ya Joase le bakgoma e bontšha bjang bošilo bja go se kwe?
9 Ka ge a be a lahlile Jehofa, Joase le bagwera ba gagwe ba kgopo ba bakgomana ba 2 Koronika 24:23-25; 2 Dikxoši 12:17, 18) Mantšu a Jehofa go Isiraele a rego: “Xe O sa theetše se Morêna Modimo wa xaxo a se bolêlaxo, Ò sa hlôkômele wa lesa xo dira ka ditaêlô le ka melaô, . . . O tlo tlêlwa ke tšohle tša dithoxo tšela,” ke a therešo gakaakang!—Doiteronomio 28:15.
ile ba feleletša ka’ng? Madira a ba-Siriaa ‘sego kae feela’a ile a hlasela Juda gomme a “fediša bakxôma ka moka ba sethšaba sethšabeng.” Bahlasedi le bona ba ile ba gapeletša kgoši go neela dithoto tša yona gotee le gauta le selifera ya sekgethwa. Gaešita le ge Joase a ile a phologa, o ile a šala a fokola e bile e le monna yo a sa phelago gabotse. Kapejana ka morago ga moo, balogi ba maano-mabe gare ga bahlanka ba gagwe ba ile ba mmolaya. (Mongwaledi yo a Phološitšwego ke go kwa
10, 11. (a) Ke ka baka la’ng e le mo go thušago go naganišiša ka keletšo ya Jehofa go Baruke? (b) Ke keletšo efe yeo Jehofa a e neilego Baruke?
10 Na ka dinako tše dingwe o ikwa o nyamile ka baka la ge e le batho ba sego kae bao o kopanago le bona bodireding bja Bokriste bao ba bontšhago go thabela ditaba tše dibotse? Na ka dinako tše dingwe o ikwa o duma dilo tša bona tše di bonagalago le mohuta wa bona wa bophelo wa boithati? Ge e ba go le bjalo, nagana ka Baruke e lego mongwaledi wa Jeremia le ka keletšo e lerato yeo Jehofa a mo neilego yona.
11 Baruke o be a swaregile ka go ngwala molaetša wa boporofeta ge Jehofa a lebiša tlhokomelo go yena. Ka baka la’ng? Ka baka la gore Baruke o be a thomile go itshola ka bophelo bja gagwe gomme a kganyoga selo se itšego se se kaone go feta tokelo ya gagwe e kgethegilego ya go hlankela Modimo. Ka go lemoga phetogo ye ya boemo bja kgopolo go Baruke, Jehofa o ile a mo nea keletšo e kwagalago eupša e le e botho ka gore: “A O sa inyakêla tše kxolo? Se di nyakê! Tseba xobane ke tliša bošula bo tl’o xo wêla nama yohle. . . . Xe e le wêna, ke Xo fa bophelô bya xaxo, xore mo xo fêla mo O yaxo, O yê Ò thšabile Ò na nabyô.”—Jeremia 36:4; 45:5.
12. Ke ka baka la’ng re swanetše go phema go inyakela “tše kxolo” tshepedišong ye ya dilo?
12 Na mantšung ao Jehofa a a boditšego Baruke o kgona go kwa go tshwenyega ga Gagwe ka mo go tseneletšego ka monna yo yo mobotse, yo a mo hlanketšego a na le Jeremia ka potego le ka sebete? Ka mo go swanago lehono, Jehofa o tshwenyegile ka mo go tseneletšego ka bao ba lekegago go phegelela seo ba naganago gore ke mafulo a matala tshepedišong ye ya dilo. Ka mo go thabišago, ka go swana le Baruke, ba bantši ba bjalo ba arabetše phošollong e lerato e newago ke bana babo rena ba moya bao ba nago le boikarabelo. (Luka 15:4-7) Ee, anke ka moka ga rena re lemoge gore ga go na bokamoso bakeng sa bao ba inyakelago “tše kxolo” tshepedišong ye. Ga se feela gore batho ba bjalo ba palelwa ke go hwetša lethabo la kgonthe, eupša go feta moo kgaufsinyana ba tla feta le lefase le le dikganyogo tša lona ka moka tša boithati.—Mateo 6:19, 20; 1 Johane 2:15-17.
13. Pego ya Baruke e re ruta thuto efe ka boikokobetšo?
13 Pego ya Baruke e re ruta thuto e nngwe e botse ka boikokobetšo. Ela hloko gore Jehofa ga se a eletša Baruke ka go lebanya eupša o boletše le yena ka Jeremia, e lego yoo mohlomongwe Baruke a bego a tseba mafokodi a gagwe le mekgwa ya gagwe e sa tlwaelegago gabotse kudu. (Jeremia 45:1, 2) Lega go le bjalo, Baruke ga se a ka a fenywa ke boikgogomošo; ka boikokobetšo o ile a lemoga mothopo wa kgonthe wa keletšoJehofa. (2 Koronika 26:3, 4, 16; Diema 18:12; 19:20) Ka gona ge e ba re ‘ka tšhoga re wetše molatong’ gomme ra hwetša keletšo e nyakegago go tšwa ka Lentšung la Modimo, anke re ekišeng go gola ga Baruke, temogo ya moya le boikokobetšo.—Ba-Galatia 6:1.
14. Ke ka baka la’ng e le mo go holago go rena go kwa bao ba etelelago pele gare ga rena?
14 Boemo bjo bo bjalo bja rena bja kgopolo bja boikokobetšo le gona bo thuša bao ba neago keletšo. Ba-Hebere 13:17 e re: “Kwang baruti ba lena, Le laiwê ke bôná, xobane ba diša meôya ya lena; xobane ba tlo sekišwa se ba Le dirilexo sôna. Ba kweng, xore ba dirê bà thabile, e sexo ka diphêxêlô; xobane xo ba diriša ka mokxwa woo xo ka se Le hole selô.” Ke gantši gakaakang moo bagolo ba tšhollelago dipelo tša bona go Jehofa, ba rapelela sebete, bohlale le temogo yeo e nyakegago go phethagatša sebopego se se thata sa modiro wa bona wa bodiši! Anke re ‘tsebeng batho ba bjalo.’—1 Ba-Korinthe 16:18.
15. (a) Jeremia o ile a bontšha bjang go bota ga gagwe Baruke? (b) Baruke o ile a putswa bjang ka go kwa ga gagwe ka boikokobetšo?
15 Taba ya gore Baruke o ile a fetoša tsela ya gagwe ya go nagana e molaleng, ka gobane se se latelago Jeremia o ile a mo nea kabelo e hlohlago kudugo ya tempeleng gomme a bale ka go hlaboša molaetša wa kahlolo woo yena ka noši a o ngwadilego fase ka taelo ya Jeremia. Na Baruke o ile a kwa? Ee, o dirile “tšohle tše moporofeta Jeremia a mo laetšexo tšôna.” Ge e le gabotse, o ile a ba a balela bakgoma ba Jerusalema wona molaetša woo, e lego seo ka ntle le pelaelo se bego se nyaka sebete kudu. (Jeremia 36:1-6, 8, 14, 15) Ge motse o be o wela go ba-Babele nywaga e 18 ka morago, nagana kamoo Baruke a swanetšego go ba a ile a thaba ka gona ka ge a ile a lotwa ka baka la ge a ile a ela hloko temošo ya Jehofa gomme a tlogela go inyakela “tše kxolo”!—Jeremia 39:1, 2, 11, 12; 43:6.
Go kwa Nakong ya Tlhaselo go Phološitše Maphelo
16. Jehofa o ile a bontšha bjang kwelobohloko go ba-Juda kua Jerusalema nakong ya go hlasela ga ba-Babele ka 607 B.C.E.?
16 Ge phedišo ya Jerusalema e be e direga ka 607 B.C.E., kwelobohloko ya Modimo go batho ba kwago e ile ya bonagala gape. Sehloeng sa tlhaselo, Jehofa o ile a botša ba-Juda gore: “Hlaolang, ditsela ši-di, ya bophelô le ya lehu! E a šalaxo motseng wó ó tlo hwa ka lerumô le ka tlala le ka dinkhu; xe e le e a tšwaxo a ineêla Ba-Kaladea ba ba Le rakêlêlaxo, ó tlo phela, a tloxa à ithopetše bophelô bya xaxwe.” (Jeremia 21:8, 9) Gaešita le ge badudi ba Jerusalema ba be ba swanela ke go fedišwa, Jehofa o ile a bontšha kwelobohloko go bao ba ilego ba mo kwa, gaešita le motsotsong woo wa mafelelo o bohlokwa. *
17. (a) Ke ka ditsela dife tše pedi go kwa ga Jeremia go ilego gwa lekwa ge Jehofa a be a mo laela gore a botše ba-Juda bao ba ahlotšwego go ‘ineela go ba-Kaladea’? (b) Re ka holwa bjang ke mohlala wa Jeremia wa go kwa ka sebete?
17 Go botša ba-Juda gore ba ineele ka ntle le pelaelo le gona go ile gwa leka go kwa ga Jeremia. Lebaka le lengwe e be e le gore o be a fišegela leina la Modimo. O be a sa nyake gore le gobošwe ke manaba ao a bego a re phenyo ya ona e tšwa go medingwana e sa phelego. (Jeremia 50:2, 11; Dillo tša Jeremia 2:16) Go oketša moo, Jeremia o be a tseba gore ka go botša batho gore ba ineele, o be a bea bophelo bja gagwe kotsing e kgolo, ka gobane ba bantši ba be ba tla tšea mantšu a gagwe e le a bohlanogi. Lega go le bjalo, ga se a ka a boifa, eupša o ile a bolela dikahlolo tša Jehofa ka go kwa. (Jeremia 38:4, 17, 18) Go etša Jeremia, le rena re bolela molaetša o sa rategego. Ke molaetša o swanago woo Jesu a ilego a nyefolwa ka baka la wona. (Jesaya 53:3; Mateo 24:9) Ka gona anke re se ke ra “boifa batho,” eupša ka go swana le Jeremia anke re kweng Jehofa ka sebete, re mmote ka mo go feletšego.—Diema 29:25.
Go kwa ge re Lebeletšane le Tlhaselo ya Gogo
18. Bahlanka ba Jehofa ba tla lebeletšana le diteko dife tša go kwa nakong e tlago?
18 Kgaufsinyana, tshepedišo e kgopo ka moka ya Sathane e tla fedišwa ka ‘masetla-pelo a magolo’ a sa hlalosegego. (Mateo 24:21) Ka ntle le pelaelo pele le nakong yeo, batho ba Modimo ba tla lebeletšana le diteko tše kgolo tša tumelo ya bona le go kwa. Ka mohlala, Beibele e re botša gore Sathane, temeng ya gagwe e le “Gogo wa naxa ya Magogo,” o tla hlasela ka mo go feletšego bahlanka ba Jehofa, a lokišeletša madira ao a hlalositšwego e le “mašaba a maxolo le dirá tše ntši; . . . Ò etša leru le le ribexetšaxo naxa.” (Hesekiele 38:2, 14-16) E le ba banyenyane ka palo e bile ba se ba itlhama, batho ba Modimo ba tla tsoma phološo ‘diphegong’ tša Jehofa, tšeo a di phurollago go šireletša bao ba kwago.
19, 20. (a) Ke ka baka la’ng go kwa go ba-Isiraele go be go le bohlokwa kudu ge ba be ba le Lewatleng le Lehwibidu? (b) Go naganišiša ka thapelo ka pego ya Lewatleng le Lehwibidu go ka re hola bjang lehono?
19 Boemo bjo bo re gopotša ka Khudugo ya Isiraele Egipita. Ka morago ga go otla Egipita ka dikotlo tše lesome tše šoro, Jehofa o ile a eta batho ba gagwe pele, e sego tseleng e kopana ya go ya Nageng ya Kholofetšo, eupša go ya Lewatleng le Lehwibidu, moo ba bego ba ka swarwa gabonolo le go hlaselwa. Go ya ka kgopolo ya bahlabani, mogato woo o ile wa bonagala e le o kotsi. Ge e ba o be o le fao, na o be o tla kwa lentšu la Jehofa ka Moše gomme wa sepela go phatša Lewatle le Lehwibidu ka kgodišego e feletšego, o tseba gore Naga yeo ya Kholofetšo e ka lehlakoreng le lengwe?—Ekisodo 14:1-4.
20 Ge re bala Ekisodo kgaolo 14, re bona kamoo Jehofa a ilego a lokolla batho ba gagwe ka pontšho e kgolo ya matla. Dipego tše bjalo di ka re matlafatša tumelo gakaakang ge re tšea nako go ithuta le go naganišiša ka tšona! (2 Petro 2:9) Mafelelong, tumelo e matla e re tutueletša go kwa Jehofa gaešita le ge dinyakwa tša gagwe di bonagala di fapana le tsela yeo batho ba naganago ka yona. (Diema 3:5, 6) Ka gona ipotšiše gore, ‘Na ke katanela go aga tumelo ya-ka ka thuto e mafolofolo ya Beibele, thapelo le go naganišiša gotee le go kopanela le batho ba Modimo ka mehla?’—Ba-Hebere 10:24, 25; 12:1-3.
Go kwa go Bjala Kholofelo
21. Ke ditšhegofatšo dife tša gona bjale le tša nakong e tlago tšeo di tla tlelago bao ba kwago Jehofa?
21 Bao ba dirago go kwa Jehofa tsela ya bona ya bophelo gaešita le gona bjale ba bona go phethagala ga Diema 1:33 yeo e rego: “Xe e le eo a kwaxo nna, ó tlo dula a iketla, ó ikaxêla à sa šie kotsi.” Mantšu a a homotšago a tla šoma ka mo go makatšago gakaakang letšatšing la Jehofa le le tlago la phetetšo! Ge e le gabotse, Jesu o boditše barutiwa ba gagwe gore: “E re xe tšeo di thôma xo dirêxa, Le inamoloxê, Le tsošê dihlôxô tša lena, ka xobane xo tlo ba xò batamêla topollô ya lena.” (Luka 21:28) Ka mo go kwagalago, ke feela bao ba kwago Modimo ba tlago go ba le kgodišego ya go ela hloko mantšu a.—Mateo 7:21.
22. (a) Batho ba Jehofa ba na le lebaka lefe la go ba le kgodišego? (b) Ke ditaba dife tšeo di tlago go ahla-ahlwa sehlogong se se latelago?
22 Lebaka le lengwe la go ba le kgodišego ke gore “Morêna Mong ’a bohle a ka se kê a dira selô, baboni bahlanka ba xaxwe à sešo a ba botša thopa y’axwe.” (Amosi 3:7) Lehono, Jehofa ga a budulele baporofeta go swana le nakong e fetilego; go e na le moo, o laetše sehlopha sa molaki e a botegago go nea ba lapa la gagwe dijo tša moya ka nako ya gona. (Mateo 24:45-47) Ka gona, go bohlokwa gakaakang gore re be le boemo bja kgopolo bja go kwa “molaki” eo! Ka ge sehlogo se se latelago se tla bontšha, go kwa mo go bjalo le gona go bontšha boemo bja rena bja kgopolo ka Jesu, mong wa “molaki.” Ke Yena yoo ‘ditšhaba di tlogo mo kwa.’—Genesi 49:10.
[Mengwalo ya ka tlase]
^ ser. 1 Gaešita le ge gantši se hlaloswa e le lefšega, puku e nngwe ya mokgatlo o šomago go šireletša diphoofolo e re, “sethole se tla lwa kamoo se ka kgonago ka gona e le gore se šireletše matswiana a sona kotsing.”
^ ser. 16 Jeremia 38:19 e utolla gore ba-Juda ba mmalwa ba ile ba ‘ineela’ go ba-Kaladea gomme ga se ba bolawa eupša ba ile ba išwa bothopša. Ga re botšwe ge e ba ba ile ba ineela ka baka la mantšu a Jeremia. Lega go le bjalo, go phologa ga bona go kgonthišeditše mantšu a moporofeta.
Na o a Gopola?
• Mafelelo a go se kwe leboelela ga Isiraele e bile afe?
• Kgoši Joase o ile a kgongwa bjang ke ditlwaelano tša gagwe, bobedi pejana le ka morago bophelong bja gagwe?
• Re ka ithuta dithuto dife go Baruke?
• Ke ka baka la’ng batho ba Jehofa bao ba kwago ba se na lebaka la go boifa ge tshepedišo ya gona bjale e batamela bofelong bja yona?
[Dipotšišo tša Thuto]
[Seswantšho go letlakala 13]
Ka tlase ga tlhahlo ya Joyada, Joase yo monyenyane o be a e-kwa Jehofa
[Seswantšho go letlakala 15]
Bagwera ba babe ba ile ba tutuetša Joase go dira gore moporofeta wa Modimo a bolawe
[Seswantšho go letlakala 16]
Na o ka be o ile wa kwa Jehofa gomme wa hlatsela matla a gagwe a magolo a phološago?