Phihlelo

Tokelo ya go Tšea Karolo Katološong ya ka Morago ga Ntwa

KA GE GO ANEGA FILIP S. HOFFMANN

Ntwa ya bobedi ya Lefase e be e sa tšwa go fela ka May 1945. Ka December ya wona ngwaga woo, Nathan H. Knorr, yo e bego e le molebeledi wa mediro ya boboledi ya Dihlatse tša Jehofa lefaseng ka bophara, o ile a etela Denmark a na le mongwaledi wa gagwe wa nywaga e 25 e lego Milton G. Henschel. Go ile gwa hirwa holo e kgolo bakeng sa ketelo yeo e bego e letetšwe ka phagahlo. Go rena ba bafsa, polelo ya Ngwanabo rena Henschel e be e kgahliša ka mo go kgethegilego, ka ge a be a lekana le rena gomme a be a kgethile sehlogo se se rego: “Xopola Mmopi wa xaxo Ò sa le yo mofsa.”—Mmoledi 12:1.

NAKONG ya ketelo yeo, re ile ra tseba gore dilo tše di kgahlišago di be di direga bakeng sa go tšwetša pele modiro wa lefase ka bophara wa boboledi le gore re ka tšea karolo go wona. (Mateo 24:​14) Ka mohlala, sekolo se sefsa sa go tlwaetša masogana le basadi ba bafsa bakeng sa modiro wa boromiwa se be se butšwe kua United States. Ngwanabo rena Knorr o ile a gatelela gore ge e ba re be re ka laletšwa, re be re tla hwetša “thekethe ya go ya feela” le gore re ka se tsebe mo re tla abelwago gona. Gaešita le ge go le bjalo, ba bangwe ba rena re ile ra dira dikgopelo.

Pele ga ge nka hlalosa diphihlelo tša-ka tša ka morago ga Ntwa ya bobedi ya Lefase, a ke boeleng morago matswalong a-ka ka 1919. Go bile le ditiragalo tše mmalwa tša pele le nakong ya ntwa tšeo di ilego tša tutuetša bophelo bja-ka kudu.

Therešo ya Beibele go tšwa go Learogi

Ge mma a be a nkimilengwana wa gagwe wa pelemma o ile a rapela gore ge e ba ke be ke le mošemane, ke be moromiwa. Kgaetšedi ya gagwe e be e le Morutwana wa Beibele, ka ge Dihlatse tša Jehofa di be di bitšwa bjalo ka nako yeo, eupša  ditho tše dingwe tša lapa la gabo di be di mo lebelela e le learogi. Legae la gešo le be le le kgaufsi le Copenhagen, gomme ge Barutwana ba Beibele ba be ba e ba le dikopano tša ngwaga le ngwaga moo, mma o be a laletša malome Thomas yo a bego a dula kgojana, gore a tle a dule le rena. Ka 1930 tsebo ya gagwe e makatšago ka Beibele le go nea mabaka mo go nago le tlhaologanyo go ile gwa kgodiša mma gore e be Morutwana wa Beibele.

Mma o be a rata Beibele. A latela taelo e lego go Doiteronomio 6:7, o ile a ruta nna le kgaetšedi ya-ka ‘ge a be a dutše ngwakong wa gagwe, ge a le tseleng, ge a yo robala goba ge a tsoga.’ Ge nako e dutše e tšwela pele, ke ile ka thoma go tšea karolo boboleding bja ntlo le ntlo. Ke be ke rata go ahla-ahla ditaba tše bjalo ka tša go se hwe ga moya le mollo wa dihele, tšeo di bego di rutwa ke dikereke. Ke be ke kgona go bontšha ka mo go atlegago go tšwa ka Beibeleng gore dithuto tše bjalo di be di fošagetše.—Psalme 146:​3, 4; Mmoledi 9:​5, 10; Hesekiele 18:4.

Lapa la Gešo le Ile la ba Boteeng

Ka morago ga kopano kua Copenhagen ka 1937, go be go nyakega thušo ya nakwana bogorogelong bja dipuku ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa kua Denmark. Ke be ke sa tšwa go fetša dithuto tša-ka kholetšheng ya tša kgwebo gomme ke be ke se na boikarabelo, ka gona ke ile ka ithapa go thuša bogorogelong. Ka morago ga gore modiro wa bogorogelong o fele, ke ile ka kgopelwa go thuša ofising ya lekala. Gatee-tee ka morago ga moo, ke ile ka tloga gae gomme ka ya lekaleng kua Copenhagen le ge ke be ke se ka tšwa ke kolobetšwa. Go gwerana letšatši le letšatši le Bakriste ba ba godilego moyeng go nthušitše gore ke tšwele pele moyeng. Ngwageng o latetšego, ka January 1, 1938, ke ile ka bontšha boineelo bja-ka go Jehofa Modimo ka kolobetšo ya meetseng.

Ka September 1939, Ntwa ya bobedi ya Lefase e ile ya thoma. Ka April 9, 1940, madira a Jeremane a ile a hlasela Denmark. Ka ge ma-Denmark a be a neilwe tokologo e kgolo ya motho ka noši, re be re kgona go tšwela pele ka mediro ya rena ya boboledi.

Go ile gwa direga selo se sengwe sa bohlokwa. Tate o ile a ba Hlatse e botegago le e mafolofolo, a tlaleletša lethabong la lapa la gešo. Ka gona, ge nna gotee le ma-Denmark a mangwe a mane re be re laletšwa go ba gona sehlopheng sa boseswai sa Sekolo sa Gilead, lapa la gešo ka moka le ile la nthekga. Sekolo sa dikgwedi tše hlano seo se ilego sa thoma ka September 1946, se ile sa swarelwa lefelong le lebotse ka ntlenyana ga South Lansing kua New York.

 Gilead le Tlwaetšo ya ka Morago

Gilead e neile dibaka tša go dira bagwera ba babotse ba bafsa. Mantšiboeng a mangwe ge ke be ke sepe-sepela go dikologa lefelo ke e na le Harold King wa go tšwa Engelane, re ile ra bolela ka lefelo leo mohlomongwe re ka išwago go lona ge tlwaetšo ya rena e fedile. Harold o itše: “Ga ke dumele gore ke bone magaga a mašweu a Dover ka lekga la mafelelo.” O be a nepile, eupša go tšere nywaga e 17 pele ga ge a ka bona magaga ao gape, gomme nywaga e mene le seripa ya nywaga yeo o e feditše a le kgolegong ya bodula-noši kgolegong ya ma-China! *

Ka morago ga gore re aloge, ke ile ka romelwa Texas, U.S.A., go ya go hlankela ke le molebeledi wa mosepedi, ke etela diphuthego tša Dihlatse tša Jehofa gore ke di thuše moyeng. Ke ile ka amogelwa ka diatla tše di bulegilego. Go bana babo rena kua Texas, go be go kgahliša go ba le mofsa wa mo-Yuropa yo a bego a sa tšwa Sekolong sa Gilead. Eupša ka morago ga dikgwedi tše šupago ke le Texas, ke ile ka biletšwa ntlong-kgolo ya lefase ya Dihlatse tša Jehofa kua Brooklyn, New York. Gona moo ke mo Ngwanabo rena Knorr a ilego a nnea kabelo ya go dira modiro wa ka ofising gotee le ditaelo tša go ithuta kamoo modiro o bego o dirwa ka gona mafapheng ka moka. Ge ke boela Denmark, ke ile ka swanela ke go diriša seo ke ithutilego sona, ke kgonthišetša gore se sengwe le se sengwe se dirwa go swana le Brooklyn. Kgopolo e be e le go dira gore go sepetšwa ga dilo go swane makaleng go dikologa lefase e le gore go be le katlego e oketšegilego. Ka morago, Ngwanabo rena Knorr o ile a nthomela Jeremane.

Go Diriša Ditaelo Makaleng

Ge ke goroga kua Wiesbaden, Jeremane ka July 1949, metse e mentši ya Jeremane e be e sa le marope. Bao ba bego ba eteletše modiro wa boboledi pele e be e le banna bao ba bego ba tlaišitšwe ga e sa le go tloga ka nako ya ge Hitler a thoma go buša ka 1933. Ba bangwe ba be ba bile dikgolegong le dikampeng tša tshwenyo ka nywaga e seswai go ya go e lesome goba go feta moo! Ke šomile le bahlanka ba bjalo ba Jehofa ka nywaga e meraro le seripa. Mohlala wa bona wa moswana-noši o nkgopotša mantšu ao a ilego a bolelwa ke ra-dihistori wa Mojeremane Gabriele Yonan, yo a ngwadilego gore: “Ka ntle le mohlala wa sehlopha se sa Bakriste bao ba ilego ba ema ba tiile ka tlase ga pušo ya National Socialist, re be re tlaka morago ga Auschwitz le Polao e Sehlogo—​ba le pelaelo ya ge e ba go be go kgonega ka mo go feletšego go phethagatša dithuto tša Bokriste tša Jesu.”

Modiro wa-ka lekaleng e be e le o swanago le wa kua Denmark: go tsebatša tsela e mpsha e swanago ya go swaragana le ditaba tša go rulaganya. Ge bana babo rena ba ma-Jeremane ba fetša go kwešiša gore dipeakanyo di be di sa ganetšane le modiro wa bonaeupša gore nako e be e fihlile ya gore makala a fapa-fapanego a dirišane kgaufsi le ntlo-kgoloba bile le mafolofolo gomme ba tlatšwa ka moya o mobotse wa tirišano.

Ka 1952 ke ile ka amogela lengwalo go tšwa ofising ya Ngwanabo rena Knorr, le ntaela gore ke hudugele lekaleng la kua Bern, Switzerland. Ke ile ka abelwa go hlankela ke le molebeledi wa lekala moo, go thoma ka January 1, 1953.

Ditšhegofatšo tše Difsa Kua Switzerland

Nakwana ka morago ga go goroga Switzerland, ke ile ka tsebana le Esther kopanong, gomme go se go ye kae re ile ra beeletšana. Ka August 1954, Ngwanabo rena Knorr o ile a ntaela go tla  Brooklyn, moo ke ilego ka utollelwa mohuta wa modiro o mofsa le o kgahlišago. Ka ge palo le bogolo bja diofisi tša makala go dikologa lefase e be e oketšegile kudu, go ile gwa tsebišwa thulaganyo e mpsha. Lefase le ile la arolwa ka mafelo, moo le lengwe le le lengwe le bego le tlo hlankelwa ke molebeledi wa mafelo. Ke ile ka newa a mangwe a mafelo a mabedi gore ke a hlankele: Yuropa le tikologo ya Mediterranean.

Kapejana ka morago ga ketelo ya-ka e kopana Brooklyn, ke ile ka boela Switzerland gomme ka lokišeletša modiro wa mafelo. Nna le Esther re be re nyalane, gomme o ile a ba le nna go hlankeleng ofising ya lekala kua Switzerland. Leeto la-ka la mathomo le bile la go ya magaeng a baromiwa le makaleng a kua Italy, Gerika, Cyprus, dinageng tša ka Bohlabela bja Magareng le go bapa le lebopo la Afrika Leboa, Spain le Portugalka moka ga tšona e le dinaga tše 13. Ka morago ga go etela kua Bern gape, leeto la-ka le ile la tšwela pele go ya dinageng tše dingwe ka moka tša ka bodikela bja Iron Curtain (Soviet Union le dinaga tše di gweranego le yona). Ngwageng wa rena wa pele lenyalong, ke be ke se gae ka dikgwedi tše tshelelago, ke hlankela bana babo rena ba Bakriste.

Go Fetoga ga Maemo

Ka 1957, Esther o ile a lemoga gore o be a imile, gomme ka ge lekala le be le se na tokišetšo bakeng sa batswadi ba ba nago le bana, re ile ra phetha ka go hudugela Denmark, moo tate a ilego a re amogela gore re dule le yena. Esther o ile a hlokomela bobedi morwedi wa rena Rakel le tate, ge nna ke be ke thuša ka mošomo ofising ya lekala yeo e bego e sa tšwa go agwa. Ke ile ka hlankela ke le mohlahli wa Sekolo sa Bodiredi sa Mmušo bakeng sa balebeledi ba diphuthego gomme ka tšwela pele ke hlankela ke le molebeledi wa mafelo.

Go ba modirong wa mafelo go be go bolela gore ke fetše nako e oketšegilego ke le leetong, seo ka go hloka mahlatse se ilego sa dira gore ke fetše nako e ntši ke se na morwedi wa rena. Seo se ile sa ba le ditla-morago tša gona. Lebakeng le lengwe ke ile ka fetša nakwana ke le Paris, moo re ilego ra aga lefelo le lenyenyane la kgatišo. Esther le Rakel ba ile ba tla ka terene go tla go mpona gomme ba ile ba gorogela Gare du Nord. Nna le Léopold Jontès wa go tšwa lekaleng re ile ra ya moo go ya go ba gahlanetša. Rakel o ile a ema manamelong a terene, a lebelela Léopold, ka morago a ntebelela, a buša a lebelela Léopold gape, gomme a gokarela Léopold!

Phetogo e nngwe e makatšago e ile ya direga ge ke be ke na le nywaga e 45, ke ile ka tlogela bodiredi bja nako e tletšego gore ke ye go šoma mošomo wa boiphedišo go hlokomela lapa la-ka. Ka phihlelo  ya-ka ke le modiredi wa Dihlatse tša Jehofa, ke ile ka kgona go hwetša mošomo wa go ba molaodi wa lefelo la go romela dilo dinageng di šele. Ka morago ga go šomela yona khamphani yeo ka nywaga e ka bago e senyane gomme Rakel a feditše sekolo, re ile ra phetha ka go arabela kgoeletšong ya go hudugela moo go nyakegago thušo e kgolo ya bagoeledi ba Mmušo.

Ka go hlahloba maemo a kua Norway, ke ile ka botšiša mothuši wa go thwadiša mošomo ka kgonagalo ya go hwetša mošomo. Karabo e be e sa holofetše. Go be go na le kholofelo e nyenyane bakeng sa monna wa nywaga e 55. Lega go le bjalo, ke ile ka ikopanya le ofisi ya lekala kua Oslo gomme ka hira ngwako kgaufsi le toropo ya Drøbak, ke holofetše gore sekgoba sa mošomo se tla itšweletša. Se ile sa tšwelela, gomme go ile gwa latela nako ya tirelo e thabišago ya Mmušo kua Norway.

Dinako tše di thabišago e bile tša ge bontši bja ba bego ba le ka phuthegong ya gešo ba be ba tšea maeto a go ya leboa go ya go šoma tšhemo e sa abjago. Re ile ra hira nywakwana lefelong la go kampa, gomme letšatšing le lengwe le le lengwe re ile ra etela dipolasa tše di aroganego dithabeng tše di kgahlišago. E be e le lethabo le legolo go botša batho ba ba nago le bogwera ka Mmušo wa Modimo. Re ile ra sepediša dipuku tše dintši, eupša maeto a go boela a ile a swanela ke go leta go fihla ngwageng o latelago. Lega go le bjalo, batho ba be ba sa re lebala! Esther le Rakel ba sa dutše ba gopola nako yeo re ilego ra boela ka yona gomme re ile ra amogelwa bjalo ka ditho tša lapa tšeo e bego e le kgale di timetše. Ka morago ga go ba Norway ka nywaga e meraro, re ile ra boela Denmark.

Ditšhegofatšo tša Bophelo bja Lapa

Go se go ye kae Rakel o ile a beeletšana le Niels Højer, modiredi wa mmulamadibogo wa nako e tletšego yo a lego mafolofolo. Ka morago ga go nyalana, Niels le Rakel ba ile ba tšwela pele e le babulamadibogo go fihlela ba e ba le ngwana. Niels e be e dutše e le bobedi monna yo botse le tate yo a kgahlišago gomme o sa dutše a le bjalo, o na le kgahlego ya kgonthe ka lapa la gagwe. Letšatšing le lengwe e sa le mesong kudu o ile a sepela le morwa wa gagwe ka paesekela go ya lebopong go bogela ge letšatši le hlaba. Moagišani o ile a botšiša mošemane gore ke’ng seo ba se dirilego. O ile a araba ka gore: “Re ile ra rapela Jehofa.”

Nywaga e mmalwa ka morago, nna le Esther re ile ra bona kolobetšo ya ditlogolo tša rena tša pele, Benjamin le Nadja. Gare ga babogedi e be e le Niels, yo kapejana re ilego ra lebantšha difahlego. O ile a ntebelela gomme a re, “Banna-nna ga ba lle.” Lega go le bjalo, ka morago ke ge bobedi bja rena re lla re gokarelane. Ke lethabo gakaakang go ba le mokgonyana yo o ka llago le go sega le yena!

Ke sa Dutše ke Itumelelanya le Maemo

Tšhegofatšo e nngwe e ile ya tla ge nna le Esther re be re kgopelwa go boela go yo hlankela ofising ya lekala ya Denmark. Lega go le bjalo, ka nako ditokišetšo tša go aga meago e megolo ya lekala kua Holbæk di be di tšwela pele. Ke bile le tokelo ya go tšea karolo go beng molebeledi modirong wa go aga, woo ka moka ga wona o ilego wa dirwa ke bašomi ba baithapi ba sa lefšego. Go sa šetšwe marega a tonyago o šoro, ge e le gabotse mafelelong a 1982 modiro o be o fedile, gomme ka moka ga rena re be re thabišitšwe ke go hudugela meagong e katološitšwego le go kaonefatšwa!

Go se go ye kae ke ile ka tšea karolo modirong wa ka ofising, e lego seo se ilego sa nkgotsofatša kudu, mola Esther a be a laola switchboard ya megala. Lega go le bjalo, ge nako e tšwela pele o ile a swanela ke go boiwa gore a lokišwe noka, gomme nywaga le seripa ka morago, o ile a buiwa sabohloko. Go sa šetšwe botho bjo re ilego ra bo bontšhwa ke bašomi ba lekaleng, re ile ra phetha ka gore go tla ba kaone go bohle bao ba akaretšwago ge e ba re ka tloga lekaleng. Re ile ra hudugela phuthegong yeo morwedi wa rena le lapa la gagwe ba bego ba le go yona.

Lehono boemo bja Esther bja tša maphelo ga bo gabotse. Lega go le bjalo, nka bolela e le ka kgonthe gore nywageng ka moka ya tirelo ya rena re le gotee, maemong a fetogilego kudu, e bile mothekgi le mogwera yo a kgahlišago. Go sa šetšwe boemo bja tša maphelo bjo bo mpefalago, bobedi bja rena re sa dutše re tšea karolo ka mo go lekanego modirong wa boboledi. Ge ke lebelela morago bophelong bja-ka, ke gopola ka tebogo mantšu a mopsalme a rego: “Modimo, O nthutile xo tloxa byaneng.”—Psalme 71:17.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 24]

Go fološa dipuku tšeo di rometšwego lekaleng la Jeremane nakong ya go agwa ka 1949

[Seswantšho go letlakala 25]

Bašomi-gotee le nna ba be ba akaretša Dihlatse tše bjalo ka tše tšeo di boilego dikampeng tša tlaišo

[Diswantšho go letlakala 26]

Ke e-na le Esther lehono le ka letšatši la rena la lenyalo kua Bethele ya Bern, October 1955