Go Nea mo go Tlišago Lethabo

GENIVAL, yo a dulago karolong ya toropo yeo e tletšego mekutwana ka leboa-bodikela bja Brazil, o be a hlokomela mosadi wa gagwe le bana ka moputso wa tlase wo a bego a o hwetša ka ge e be e le mohlapetši wa sepetlele. Go sa šetšwe mathata a gagwe, Genival o be a ntšha karolo ya lesome ka potego. O ile a bolela se ge a be a dutše a fogohla mpa ya gagwe: “Ka dinako tše dingwe lapa la-ka le be le bolawa ke tlala, eupša ke be ke nyaka go nea Modimo seo nka se kgonago, go sa šetšwe go­re ke’ng seo go bego go nyakega gore ke se gafe.”

Ka morago ga go lahlegelwa ke mošomo, Genival o ile a tšwela pele a neela karolo ya gagwe ya lesome. Moruti wa gagwe o ile a mo kgothaletša go leka Modimo ka go dira moneelo o mogolo. Moruti o ile a mo kgonthišetša gore ka ntle le pelaelo Modimo o be a tla mo šegofatša. Ka gona Genival o ile a dira phetho ya go rekiša ntlo ya gagwe gomme a neele tšhelete ya gona kerekeng.

Ga se Genival a nnoši yo a botegago ka tsela yeo ge go tliwa tabeng ya go neela. Batho ba bantši ba ba diilago wa go hloka pudi ya leleme le letala ba neela karolo ya lesome ka potego ka gobane ba rutilwe ka dikerekeng tša gabo bona gore karolo ya lesome ke tlamo ya ka Beibeleng. Na seo ke therešo?

Go Ntšha Karolo ya Lesome le Molao

Taelo ya gore go ntšhwe karolo ya lesome e be e le karolo ya Molao woo Jehofa Modimo a ilego a o nea meloko e 12 ya Isiraele ya bogologolo nywageng e 3 500 e fetilego. Molao o be o laetše gore karolo ya lesome ya ditšweletšwa tša naga le ya dihlare tša dienywa le karolo ya lesome ya mehlape e oketšegilego e swanetše go newa leloko la Lefi bakeng sa go thekga ditirelo tša lona tabarenakeleng.​—⁠Lefitiko 27:​30, 32; Numeri 18:​21, 24.

Jehofa o ile a kgonthišetša ba-Isiraele gore Molao ‘o be o ka se ba šite.’ (Doiteronomio 30:​11) Ge feela ba be ba e-⁠kwa ditaelo tša Jehofa ka potego, go akaretša le go ntšha karolo ya lesome, ba be ba thabela kholofetšo ya gagwe ya gore ba tla buna ka boati. Le gona e le tšhireletšo, go be go beelwa ka thoko karolo ya lesome e oketšegilego yeo e bego e dirwa ngwaga le ngwaga, yeo gantši e bego e dirišwa ge setšhaba se be se kopane bakeng sa menyanya ya sona ya bodumedi. Ka go rialo ‘modiiledi, sešuana le mosadi wa mohlologadi’ ba be ba tla kgotsofatšwa.​—⁠Doiteronomio 14:​28, 29; 28:​1, 2, 11-⁠14.

Molao ga se wa ka wa bolela ka go lebanya kotlo ya ge e ba motho a palelwa ke go ntšha karolo ya lesome, eupša mo-Isiraele yo mongwe le yo mongwe o be a le ka tlase ga tlamo e matla ya boitshwaro ya gore a thekge borapedi bja therešo ka tsela ye. Ge e le gabotse, Jehofa o ile a latofatša ba-Isiraele bao ba ilego ba hlokomologa go ntšha karolo ya lesome mehleng ya Maleaki ka ‘go mo fora ka dikarolo tša lesome le ka makgetho.’ (Maleaki 3:⁠8) Na Bakriste bao ba sa ntšhego karolo ya lesome ba ka latofatšwa ka molato o swanago?

A re eleng hloko mohlala o latelago. Gantši melao ya setšhaba se sengwe ga e šome setšhabeng se sengwe. Ka mohlala, molao o tlamago baotledi ba dikoloi kua Brithania gore ba otlele ka lehlakoreng le letshadi ga o šome go baotledi ba lego Fora. Ka mo go swanago, molao wo o nyakago gore go ntšhwe karolo ya lesome e be e le karolo ya kgwerano e feletšego magareng ga Modimo le setšhaba sa Isiraele. (Ekisodo 19:​3-⁠8; Psalme 147:​19, 20) Ke ba-Isiraele feela bao ba bego ba tlamilwe ke molao woo.

Go oketša moo, gaešita le ge e le therešo gore Modimo ga a fetoge le ka mohla, dilo tšeo a di nyakago ka dinako tše dingwe di a fetoga. (Maleaki 3:​6, PK) Beibele e bolela ka go lebanya gore lehu la sehlabelo la Jesu ka 33 C.E., le ile la “phumola” goba go “tloša” Molao go akaretša le ‘molao wa go ntšha karolo ya lesome.’​—⁠Ba-Kolose 2:​13, 14; Ba-Efeso 2:​13-15; Ba-Hebere 7:​5, 18.

Go Nea ga Bakriste

Lega go le bjalo, meneelo ya go thekga borapedi bja therešo e be e sa dutše e hlokega. Jesu o laetše  barutiwa ba gagwe gore ‘e be dihlatse tša gagwe go fihla magomong a lefase.’ (Ditiro 1:⁠8) Ge palo ya badumedi e be e tšwela pele e gola, go ile gwa nyakega le gore barutiši ba Bakriste le balebeledi ba etele le go matlafatša diphuthego. Bahlologadi, dišuana le ba bangwe ba diilago ba be ba swanetše go hlokomelwa ka dinako tše dingwe. Bakriste ba lekgolong la pele la nywaga ba ile ba lefelela bjang ditshenyagalelo tšeo di bego di akaretšwa?

Ka bo-55 C.E., go ile gwa dirwa kgopelo go Bakriste ba ba-Ntle kua Yuropa le Asia Minor go thuša phuthego yeo e bego e diila ya kua Judea. Mangwalong a gagwe ao a bego a e-⁠ya phuthegong ya Korinthe, moapostola Paulo o hlalosa kamoo “dineô tše [tše] di nthšetšwaxo ba bakxêthwa” di ilego tša rulaganywa ka gona. (1 Ba-Korinthe 16:⁠1) O ka makatšwa ke seo mantšu a Paulo a se utollago mabapi le go nea ga Bakriste.

Moapostola Paulo ga se a ka a fekeetša badumedi-gotee le yena gore ba nee. Ge e le gabotse, Bakriste ba Matsedonia bao ba bego ba le “tlalêlong” e bile “ba sobeletše bohloking” ba ile ba swanela ke go ‘mo phegelela ka dikgopelo tše ntši, ba re ba se hlokišwe kgaugelo ya go ba setlamo setee le bona modirong woo wa go thuša bakgethwa.’​—⁠2 Ba-Korinthe 8:​1-⁠4.

Ka kgonthe, Paulo o ile a kgothaletša ba-Korinthe bao ba bego ba humile kudu gore ba ekiše bana babo bona ba fago kudu ba kua Matsedonia. Go dutše go le bjalo, puku e nngwe ya ditšhupetšo e bolela gore, o ‘ile a gana go ntšha ditaelo, go e-⁠na le moo a kgetha gore a kgopele, a šišinye, a kgothatše goba go ipiletša. Go be go ka se be le moya wa go ithapa le wa borutho go go nea ga ba-Korinthe ge nkabe ba ile ba gapeletšwa.’ Paulo o be a tseba gore “mo-nea-à-thabile, Modimo ó a mo rata,” e sego yo a neago “ka xo belaêla le ka xo xapeletšwa.”​—⁠2 Ba-Korinthe 9:⁠7.

Tumelo e matla le tsebo e ntši go akaretša le lerato la kgonthe la go rata Bakriste-gotee le bona di ka ba di šušumeditše ba-Korinthe gore ba nee ka go ithapa.​—⁠2 Ba-Korinthe 8:​7, 8.

“Ka mo a Kwanexo le Pelo ya Xaxwe”

Go e-⁠na le go bolela ka go lebanya ka tšhelete goba tekanyo e itšego ya yona, Paulo o ile a fo šišinya gore “letšatšing la mathomo la beke e nngwe le e nngwe, yo mongwe le yo mongwe . . . o be a swanetše go beela ka thoko tšhelete go ya ka go dumelelana le ditseno tša gagwe.” (1 Ba-Korinthe 16:⁠2, mongwalo o sekamego ke wa rena, NIV.) Ka go rulaganya le go boloka tšhelete e itšego ka mehla, ba-Korinthe ba be ba ka se ikwe ba gateletšegile gore ba nee ba belaela goba ba ngongorega ge Paulo a be a fihlile. Go Mokriste yo mongwe le yo mongwe, phetho ya gore o be a tla nea bokae e be e tla ba taba ya motho ka noši, go ya le “ka mo a kwanexo le pelo ya xaxwe.”​—⁠2 Ba-Korinthe 9:​5, 7.

E le gore ba bune ka boati, ba-Korinthe ba ile ba swanela ke go bjala ka boati. Ga se gwa ka gwa dirwa tšhišinyo ya gore ‘ba nee go fihlela ba itlhohlora dipotla.’ Paulo o ile a ba kgonthišetša ka gore ‘ga se gore le tla šala le hlaka.’ Meneelo e be e ‘thabelwa go ya le ka seo motho a nago le sona, e sego ka se a se nago sona.’ (2 Ba-Korinthe 8:​12, 13, PK; 9:⁠6) Lengwalong la ka morago ga leo, moapostola o ile a lemoša ka gore: “Xe motho a sa  babalele . . . ba lapeng la xabô, ó latola tumêlô; ó phalwa ke e a sa dumelexo.” (1 Timotheo 5:⁠8) Paulo ga se a ka a kgothaletša go nea mo go bego go thulana le molao wo wa motheo.

Ke mo go lemogegago gore Paulo o ile a hlokomela ‘go ntšhetšwa ga bakgethwa’ bao ba bego ba diila dineo. Ka Mangwalong ga go na moo go bolelwago gore Paulo goba baapostola ba bangwe ba ile ba rulaganya dikoleke goba ba hwetša dikarolo tša lesome e le gore ba lefelele bodiredi bja bona ka noši ka tša ditšhelete. (Ditiro 3:⁠6) Ka ge a be a thabišwa ke go amogela dimpho tšeo diphuthego di bego di mo romela tšona, Paulo o ile a phema ka potego go rweša bana babo ‘boima.’​—⁠1 Ba-Thesalonika 2:⁠9; Ba-Filipi 4:​15-⁠18.

Go Nea ka go Ithapa Lehono

Go molaleng gore lekgolong la pele la nywaga, balatedi ba Kriste ba be ba nea ka go rata, e sego go ntšha karolo ya lesome. Lega go le bjalo, o ka ba o ipotšiša ge e ba se e sa le tsela e atlegago ya go thekga ka tša ditšhelete modiro wa go bolelwa ga ditaba tše dibotse le go hlokomela Bakriste bao ba diilago.

Ela hloko mohlala o latelago. Ka 1879, bagatiši ba makasine wo ba ile ba bolela phatlalatša gore ‘le ka mohla ba ka se kgopele goba ba lopa batho gore ba ba thekge.’ Na phetho yeo e ile ya palediša maiteko a Dihlatse tša Jehofa a go phatlalatša therešo ya Beibele?

Mo nakong ye, Dihlatse di aba Dibeibele, dipuku tša Bokriste le dikgatišo tše dingwe dinageng tše 235. Morokami, e lego makasine o rutago wa Beibele, mathomong o be o abja ka dikopi tše 6 000 ka kgwedi gomme o gatišwa ka leleme le tee. Go tloga ka nako yeo o ile wa ba makasine o gatišwago gabedi ka kgwedi ka dikopi tša ka godimo ga tše 24 000 000 tše hwetšagalago ka maleme a 146. Gore ba rulaganye modiro wa bona wa go ruta wa Beibele wa lefase ka bophara, Dihlatse di agile goba go reka meago ya makala dinageng tše 110. Go oketša moo, di agile mafelo a dikete a go bokana gotee le diholo tše dikgolo tša dikopano gore di dudiše bao ba thabelago go hwetša tlhahlo e oketšegilego ya Beibele.

Le ge go hlokomela dinyakwa tša batho tša moya e le selo se se tlago pele, Dihlatse tša Jehofa ga di hlokomologe dinyakwa tša nama tša badumedi-gotee  le tšona. Ge bana babo tšona ba tlaišwa ke ditla-morago tša dintwa, ditšhišinyego tša lefase, dikomelelo le madimo, di akgofela go aba dikabo tša tša kalafo, dijo, diaparo le dilo tše dingwe tše hlokegago. Dilo tše di lefelelwa ke meneelo yeo e dirwago ke Bakriste ka o tee ka o tee le ke diphuthego.

Go tlaleletša go beng mo go holago, go nea ka go rata go imolla bao ba diilago, go swana le Genival yo go boletšwego ka yena pejana. Ka mahlatse, pele ga ge a ka rekiša ntlo ya gagwe, Genival o ile a etelwa ke Maria yo e lego modiredi wa nako e tletšego wa Dihlatse tša Jehofa. Genival o a gopola: “Poledišano yeo e ile ya phološa lapa la-ka mathateng a mantši a bego a sa hlokege.”

Genival o ile a utolla gore modiro wa Morena ga se wa ithekga ka karolo ya lesome. Ge e le gabotse, go ntšha karolo ya lesome ga e sa le selo seo se nyakwago ke Mangwalo. O ile a ithuta gore Bakriste ba šegofatšwa ge ba nea ka seatla se se bulegilego le gore ga ba tlamega go nea go feta kamoo ba ka kgonago ka gona.

Go nea ga Genival ka go rata go mo tlišeditše lethabo la kgonthe. O bolela se ka tsela ye: “Nka nea 10 lekgolong goba ka palelwa ke go e nea, eupša ke thabela go nea ga-ka, gomme ke kgodišegile gore Jehofa le yena o thabile.”

[Lepokisi/Diswantšho go letlakala 6]

Na Botate ba Kereke ya Pele ba Ile ba Ruta go Ntšha Karolo ya Lesome?

“Bao ba humilego gare ga rena ba thuša badiidi . . . Bao ba humilego, ba nea ka go rata seo yo mongwe le yo mongwe a naganago gore se swanetše.”​—⁠The First Apology, Justin Martyr, mo e ka bago ka 150 C.E.

“Ba-Juda ba be ba tloga ba neela karolo ya lesome ya dithoto tša bona go Yena, eupša Bakriste ba beela ka thoko dithoto tša bona ka moka bakeng sa merero ya Morena, . . . go etša kamoo mohlologadi yola wa modiidi a ilego a dira ka gona ka go lahlela sohle seo a bego a tla phela ka sona ka ditšheleteng tša Modimo.”​—⁠Against Heresies, Irenaeus, mo e ka bago ka 180 C.E.

“Gaešita le ge re e-⁠na le polokelo ya rena ya matlotlo, fela ga se ya dirwa ka tšhelete ya go reka phološo, bjalo ka ya bodumedi yeo e nago le theko ya yona. Mo e ka bago gatee ka kgwedi, yo mongwe le yo mongwe o tsenya moneelo o monyenyane ge e ba a rata; eupša ke feela ge a thabela go dira bjalo, le feela ge a kgona: ka gobane ga go na kgapeletšo; tšohle di dirwa ka boithapo.”​—⁠Apology, Tertullian, mo e ka bago ka 197 C.E.

“Ge Kereke e dutše e gola gomme mekgatlo e fapa-fapanego e tšwelela, go ile gwa nyakega gore go dirwe melao yeo e bego e tla kgonthišetša gore baruti ba thekgwa ka tša ditšhelete ka mo go nepagetšego le ka mo go swarelelago. Go lefa karolo ya lesome go tšerwe Molaong wa Moše . . . Go hlangwa la pele ga taba ye go bonala go ngwadilwe lengwalong la bapišopo bao ba bego ba bokane toropong ya Tours ka 567 C.E. le ka [dipukung tša Beibele] tša Lekgotla la Macon ka 585 C.E.”​—⁠The Catholic Encyclopedia.

Coin, top left: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Go nea ka go rata go tliša lethabo

Meneelo ya boithatelo e lefelela modiro wa boboledi, tlhakodišo ya tšhoganetšo le go agwa ga mafelo a diboka